Morgunblaðið - 11.07.2011, Blaðsíða 12

12 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 11. JÚLÍ 2011
fyrst og fremst ódýr
ÓDÝRT
ALLA D
AGA
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
Gunnar Bergmann Jónsson hjá Hrefnuveiðimönn-
um ehf. segir veiðarnar ganga vel, en aldrei muni
takast að klára kvótann. „Veiðitímabilið hófst með
veiðum á fyrsta dýrinu 30. apríl og stendur yfir í 6
mánuði. Á þeim tíma má veiða 216 dýr en við erum
núna komnir með 30,“ segir Gunnar en fyrirtæki
hans er það eina sem haldið hefur til hrefnuveiða á
þessu veiðitímabili. Sótt var um leyfi fyrir fjögur
hvalveiðiskip og rekur fyrirtæki Gunnars eitt
þeirra.
Að mati Gunnars er erfitt að segja til um hvers
vegna ekki eru fleiri að veiðum. Ein ástæðan sé
mögulega sú að hvalveiðimenn geta enn sem kom-
ið er ekki stólað á að löggjöfin reynist þeim hag-
stæð og forsendur til að fjárfesta og byggja upp í
greininni því takmarkaðar. Hjá Hrefnuveiðimönn-
um ehf. séu aðeins um 6 manns starfandi allt árið
um kring en fjölgar upp í 16 með sumarstarfs-
mönnum þegar veiðarnar sjálfar fara fram. „Svo
er kostnaðurinn af veiðunum líka töluverður og í
okkar tilfelli þá erum við í raun ekki að veiða nema
búið sé að finna kaupanda að vörunni. Við getum
ekki veitt til að geyma svo kjötið í frysti og sjá hvað
setur.“
Betri vara en áður
Hrefnukjötið er veitt eingöngu fyrir innanlands-
markað og segir Gunnar söluna ganga vel. Þannig
seljist megnið af fengnum á meðan veiðitímabilið
stendur hvað hæst og almennir neytendur, en ekki
síst veitingastaðir, sýna hvalnum mikinn áhuga.
Gunnar fellst á að hrefnukjötið er ekki jafnódýrt
nú og það var á árum áður. Hann segir skýringuna
m.a. liggja í því að vinnubrögðin eru allt önnur og
gæði vörunnar miklu meiri. „Það hefur einmitt
verið mitt hlutverk að reyna að fá hærra verð fyrir
vöruna. Áður fyrr var hrefnukjötið óneitanlega
selt mjög ódýrt, en það var kjöt sem þurfti að
leggja í bleyti í mjólk til að það hentaði til matseld-
ar og var fjarri því sama varan. Nú eru kröfurnar
allt aðrar; kjötið var stundum selt beint af bryggju
hér áður fyrr, en núna þarf að fá dýralækni í heim-
sókn í hvert skipti sem hrefnu er landað og tekin
sýni til rannsóknar. Sennilega er hvalkjötið mest
rannsakaða kjötafurðin sem er í boði á markaðin-
um í dag,“ segir hann.
Sem dæmi um breyttar aðferðir segir Gunnar
að gætt sé vel að vinnslu kjötsins allt frá því hrefn-
an kemur að landi. Um leið og kjötið er skorið er
því pakkað í lofttæmdar umbúðir og snöggfryst,
enda lykilatriði fyrir gæði kjötsins. „Svo hreinlega
hefur allt hækkað, bæði olía og rekstrarkostnaður.
Dýrast af öllu eru svo sprengiskutlarnir sem við
notum við veiðarnar. Það er mjög eðlileg krafa að
við notum slíka skutla, enda er dýrið að drepast
nánast á sömu sekúndu og það er skotið og ekki
eins og áður var að það gat tekið nokkrar mínútur
fyrir hrefnuna að drepast og þurfti jafnvel að
skjóta með riflum til að stytta dauðastríðið. Þessar
sprengjur sem við notum eru hins vegar mjög dýr-
ar og þurfum við að flytja þær sérstaklega inn frá
framleiðanda í Noregi.“
Súrsað, reykt og hakkað
Mikil vöruþróun hefur átt sér stað hjá Hrefnu-
veiðimönnum ehf. og auk hefðbundins súrsaðs
hvalkjöts hægt að fá maríneraðar og ómaríneraðar
steikur, reykt kjöt og saltað, þurrkað og grafið.
Gunnar vonast til að innan tveggja vikna muni
hrefnuhakk birtast í frystikistum matvöruversl-
ana og landinn geti þá farið að elda sér hrefnu-
borgara eða notað hrefnukjötið út á pastarétti.
Hann segir íslenska matreiðslumenn hafa verið
leiðandi í að þróa nýja og gómsæta rétti úr hval-
kjötinu og nefnir í því sambandi að Gestgjafinn
hafi valið reykt hrefnukjöt sem forrétt ársins í
fyrra og nýverið hafi kjötið fengið sérstaka kynn-
ingu í grillþætti Jóa Fel. Á fjöldamörgum veit-
ingastöðum sé núna boðið upp á hrefnukjötsrétti.
„Bæði er þetta spennandi hráefni og fjölhæft og
holl vara með mjög lágt fituinnihald, en svo er
kjötið líka ódýrt og örugglega skýrist hluti af
áhuga veitingamanna á hrefnunni af að þeir fá
ágætis framlegð af réttunum.“
Hafa veitt 30 hrefnur
Morgunblaðið/RAX
Afli Þegar veiðitímabilið er nærri hálfnað hefur
ekki veiðst nema rétt rúmlega tíundi hluti veiði-
heimilda. Á myndinni er Guðmundur Haraldsson
hrefnuveiðimaður að störfum. Mynd úr safni.
 Veiðitímabilið er tæplega hálfnað  Segir veiðarnar dýrar og helst ekki veitt
nema búið sé að finna kaupanda  Þróa kjötafurðir og von á hakki á næstunni
Kristján Berg ræður ríkjum í
Fiskikónginum á Sogavegi og segir
hrefnukjötið seljast vel. Það sé í
augum neytenda eðlilegur hluti af
vöruframboðinu frekar en „ex-
ótísk“ vara. „Mikið selst af súrhval,
og selst allt árið. Vitaskuld er sal-
an mest í kringum þorrablótin en
þrátt fyrir það er salan grimm allt
árið.“
Kristján segir samt greinilegt að
súrhvalurinn sé mest keyptur af
eldri viðskiptavinunum, þeim sem
eru um 50 og uppúr. „Þetta er ald-
urshópurinn sem ólst upp við það
að geta gengið að því vísu að eiga
inni í ísskáp hvalkjöt í mysu og
getað fengið sér bita.“
Aldursdreifingin er meiri þegar
kemur að öðrum hvalafurðum og
segir Kristján algengt að fólk líti
við í versluninni á björtum sum-
ardögum til að kaupa hvalsteik á
grillið. „Þetta er lungamjúkt kjöt
og auðvelt að matreiða, og þó svo
verðið sé um 1.600 kr. þá er það
allt annað en t.d. verðið á nauta-
kjöti sem oft er á bilinu 3-4.000
kr.“
Mætti vera ögn ódýrari
Að sögn Kristjáns er verðið á
hrefnunni ákveðin fyrirstaða, þó
seint verði hægt að segja að kjötið
sé dýrt miðað við margt annað.
„Fólk man samt enn svo vel þá tíð
þegar hvalkjötið var svo ódýrt það
að var nánast gefins. Þessi minn-
ing skapar ákveðna hindrun og
myndi ganga miklu betur að selja
ef verðið færi undir þúsundkall-
inn.“
Útlendingar eru líka duglegir að
kaupa hvalkjöt. „Ég hef verið að
auglýsa í tímariti Iceland Express
og fengið góð viðbrögð. Fólk kem-
ur oft við á bílaleigubílnum eða
húsbílnum, áður en lagt er af stað í
ferðalag um landið, kaupir hjá mér
harðfisk og nokkrar steikur í leið-
inni. Svo röskri viku seinna eru
sömu ferðamenn oft komnir aftur
til að fá meira, og eru greinilega
ánægðir bæði með hvalsteikurnar
og fiskinn.“
Hvalkjötið er ekki erfitt að elda
að sögn Kristjáns, en þó þarf að
gæta að geymslunni og varasamt
að geyma kjötið lengi. Helst þarf
að selja kjötið samdægurs og elda
strax sama dag. „Þegar kemur að
elduninni er langbest að steikja
eða grilla, og þá bara stutt á hvorri
hlið. Áður en kjötið er eldað þarf
að leyfa því að ná stofuhita svo það
sé örugglega ekki kalt í miðjunni,
og þetta er kjöt sem á að snæða
„rare“,“ segir hann. Mörgum finnst
líka gott að marínera hrefnukjötið
í bragðmiklum kryddum. „Sjálfum
finnst mér gott að búa til kryddlög
sem kjötið síðan sýgur í sig, en ef
menn vilja finna þetta klassíska
kjötbragð þá sleppa þeir maríner-
ingunni.“ ai@mbl.is
„Selst
grimmt
allt árið“
Flykki Kristján í verslun sinni. Með
honum á myndinni er veglegur guð-
lax. Kristján segir auðvelt að elda
hval en best að matreiða hann strax
og komið er heim úr fiskbúðinni.
Hvalaskoðunarfyrirtæki hafa lýst mikilli
óánægju með hvalveiðar og haldið því fram að
veiðarnar skerði hagsmuni ferðaþjónustunnar.
„Við erum alltaf tilbúin að leita allra leiða til að
þessar tvær atvinnugreinar geti farið saman
og erum mjög fylgjandi hvalaskoðunargeir-
anum,“ segir Gunnar en bætir við efasemdum
um að hvalveiðunum sé um að kenna ef hrefn-
ur og önnur sjávarspendýr eru farnar að vera
fælnari eða að veiðarnar séu að fækka þeim
dýrum sem ferðamenn geta skoðað. „Ég held
að varla sé hægt að finna þann stað í heim-
inum þar sem koma saman fleiri hvalir en á
Faxaflóa. Talað er um að þar sé að finna á bilinu
14-20.000 dýr og ef við erum að veiða 50
hrefnur á ári segir það sig sjálft að nóg er eftir
af hvölum til að skoða.“
Gunnar segir hvalveiði aðeins fara fram utan
sérstakrar verndarlínu og þurfi að sigla í um 12
mílur til að komast á veiðisvæðin. Þá virðist ný
skýrsla, sem kynnt verður á yfirstandandi
fundi Alþjóðahvalveiðiráðsins í Bretlandi, gefa
til kynna að mikill ágangur hvalaskoðunarskipa
kunni að vera það sem fælir hvalina burt af eft-
irsóttustu skoðunarsvæðunum. „Á hverjum
einasta degi eru farnar um 20 skoðunarferðir
út á Faxaflóa og viðbúið að það geti haft áhrif á
hegðun hrefnunnar.“
Fara veiðar og
skoðun saman?
HAGSMUNAÁREKSTUR Á HAFI ÚTI