Birtingur - 01.01.1965, Blaðsíða 21

við. Þar segir frá helztu viðburðum í atvinnu- og menningarlífi þjóð-
arinnar, og hreyfir hann mörgum þarflegum umbótatillögum.
Annar árgangur er 48+59 blaðsíður lesmáls og allverulega breyttur að
útliti. Leturflötur er mun stærri, línubil miklu styttri, letur langtum
smærra. Allar þessar breytingar voru gerðar að kröfu Tómasar, því að
honum var fyrir öllu, „ . . . að almenníngur fái sem mest og nytsamleg-
19 ast með sem minnstum kostnaði.“ Kvað hann svo fast að orði í bréfi
til Jónasar 6. sept. 1835, „ . . . að strax, sem ég lauk upp „Fjölni“, varð
mér illt [við], því hann er einmitt svo í sínu útvortis, sem ég get ómögu-
20 lega liðið bækur . . . “ Er harmsefni, að Tómas skyldi fá þessu ráðið,
því að hann var miklu minni smekkmaður en þeir hinir, og setti ritið
tvímælalaust ofan við breytinguna.
í upphafi 3. árs er Saknaðar-ljóð eftir Jónas, þar sem hann minnist í
13 erindum nokkurra látinna ættingja og vina. Annað kvæði á Jónas
einnig, Móðurást. Það á sér allmerka sögu. Tilefnið er, að norsk föru-
kona varð úti í hríðarbyl, en bjargaði börnum sínum tveimur með því
að sveipa þau í klæði sjálfrar sín. Séra Árni Helgason í Görðum birti
í Sunnanpóstinum frámunalega klunnalegt kvæði um þennan atburð,
og mun það vera þýtt. Jónasi þótti illa farið með stórbrotið yrkisefni,
orti kvæðið upp og sendi félögum sínum í bréfi. Þeir gerðu honum
þann grikk að birta kvæðið í Fjölni án leyfis hans — „so almenníngur
21 gjeti borið bæði kvæðin saman, og skorið so úr, hvurt betur hafi tekjist.“
Úrskurðurinn varð skýr og ótvíræður, því að hvert mannsbarn á Islandi
þekkir Móðurást Jónasar enn í dag, en kvæði Árna gleymdist brátt.
Langmerkust í bókinni er grein Jónasar „Um rímur af Tistrani og
Indíönu“ eftir Sigurð Breiðfjörð, bæði vegna þess, að aldrei fyrr hafði
verið skrifað af jafnsnerpulegri rökvísi um íslenzkan samtímaskáldskap
og eins fyrir þá sök, að íslenzkur rímnakveðskapur bar ekki sitt barr
eftir þennan ritdóm. Jónas réðst á garðinn, þar sem hann var hæstur,
BIRTINGUR
19