Birtingur - 01.01.1965, Blaðsíða 89

EINAR BRAGI: AF SKORNUM SKAMMTI
Menningarsigur verkafólks
Launamenn allir fylgjast jafnan af áhuga
meS kjarabaráttu verkalýÖsins, enda hefur
hver umtalsverð hagsbót til handa þeim, sem
þjóðnýtum störfum gegna af einhverju tagi,
löngum unnizt fyrir einbeitni og fórnir erf-
iðismanna á mölinni. Af mörgum sigrum al-
þýðu seinasta aldarfjórðung eru tveir lang-
merkastir: stytting vinnuvikunnar árið 1942
úr 60 stundum í 48 og á síðastliðnu vori í 44
stundir.
Þegar fyrri sigurinn vannst, var ég strákur í
menntaskóla. Samt hafði ég svo sterkt hugboð
um, hver merkisatburður hafði gerzt, að ég
rauk til og ritaði grein um málið í pólitískt
hlað, þótt skólasveinum væru stranglega bönn-
uð stjórnmálaafskipti utan skólans. „Hvað
boðar 8 stunda vinnudagurinn?" nefndist
greinarkornið, og svarið var á þá lund, að
hans væri til þess krafizt, að alþýðan gæti
lifað menningarlífi: „Hans er til þess krafizt,
að verkamaðurinn geti varið hæfilegum tíma
sólarhringsins sem frjáls maður með konu
sinni og börnum, hlúð að heimilinu og gert
það að aðlaðandi menningarreit. Hans er til
þess krafizt, að erfiðismaðurinn geti sinnt
andlegum þörfunr sínum: auðgað anda sinn
við lestur góðra bóka, farið í leikhús, hlýtt á
góða hljómlist, gegnt störfum fyrir stéttarsam-
tök sín. í skemmstu máli: verkamönnum ber
að nota hinn aukna frítíma til að afla sér auk-
innar menntunar. . . . Alþýða íslands er vökn-
uð til vitundar um rétt sinn til ríkrar hlut-
deildar í skipan íslenzkra þjóðmála. En til
þess að hún reynist hlutverki sínu vaxin, verð-
ur hún fyrst og fremst að eflast að menntun
og menningu, glæða félagsþroska sinn, treysta
stéttarsamtök sín og einingu. Hún verður að
eignast úr eigin stétt hlutgenga menn til hvaða
félagslegs ábyrgðarstarfs sem er. Til þess skort-
ir hana aðeins aukna menntun, því að hæfi-
leikamenn á hún á hverju strái.“
Hvernig hafa þau þá verið notuð, hin miklu
tækifæri? Enginn vafi er á, að stytting vinnu-
dagsins hefur orðið þjóðinni allri til hinnar
mestu gæfu, lengt ævidag fjölda fólks, fjölgað
hvíldarstundum margra langþreyttra manna.
Hennar hefur einnig gætt í blómlegra menn-
ingarlífi: bókaútgáfa væri hér ekki jafn fjöl-
skrúðug og raun er á, ef hinar fjölmennu
starfsstéttir hefðu aldrei tíma til að líta í bók;
ekki færi töluvert á annað hundrað þúsund
manns í leikhús árlega í höfuðstaðnum, ef
hálaunamenn væru einir um hituna; mynd-
list og tónlist teygja rætur víðar og dýpra
með ári hverju; aldrei hafa jafn margir fs-
lendingar gefið sér tóm til að skoða land sitt
eða skyggnast um bekki hjá öðrum þjóðum
og seinustu áratugi; tiltölulega sitja nú miklu
fleiri börn verkamanna, sjómanna og bænda
birtingur
87