Birtingur - 01.01.1965, Blaðsíða 47

KJARTAN GUÐJÓNSSON: í TILEFNI AF SÝNINGU SIGURJÓNS
Við skemmtum okkur vel hér á árunum strák-
arnir sem stóðurn að Septembersýningunum.
Með nokkrum rétti vorum við ekki í neirium
vala um að þessar sýningar mörkuðu tímamót
í íslenzkri listsögu. í brjóstum okkar brann
eldur hinna túrneruðu og við lögðum til at-
lögu við gelda átthagarómantík, hrópandi
hallelúja með frönskum hreim. Þá var rifizt
um 1 ist nær jafnoft og pólitík, eða öllu heldur
list og pólitík lentu í hrærigraut. Sumir voru
kommúnistar á móti abstrakt, aðrir abstrakt á
móti kommúnistum, Sjálfstæðismenn áttu til
að kalla hver annan abstrakt-kommúnista, og
kommúnistar kölluðu abstraktkommúnista
formalista, — í austri hillti undir sósíalreal-
isma, — en nóg um það.
I öllum þeim liita henti það okkur gjarnan að
blessa sjálfan fjandann, bara ef hann var ab-
strakt, næstum hver sá sem lét prímsignast
var negldur upp á vegg. Svo liðu tímar og
sumir okkar að minnsta kosti rákust á þá
óþægilegu staðreynd, að verk gat verið fjári
slæmt þótt það væri abstrakt — að landslag
gat verið gott þótt það væri gamaldags.
Aðrir héldu áfram að hallelúja með frönsk-
um hreim allt fam á þennan dag — orðnir svo-
lítið rámir.
Samt var að minnsta kosti einn sem bein-
fraus í framan þegar hann heyrði frönsk slag-
orð og sá var Sigurjón Ólafsson. Leyndardóm-
ur hringsins, hið absolúta í hinni beinu línu,
hið objektíva, nonobjektíva, tími og rúm,
beizlun tómsins, plastík, geómetrík, Art d’au-
jourdhui, Giacometti, Brancusi, — allt það fír-
verkerí braintrustsins bögglaðist fyrir honum
eins og roð — unz hann stóð andspænis verki
sínu með meitil og hamar, óspillta eðlisávís-
un, barnslegt sakleysi í hjarta, — og þurfti
ekki á frönskum slagorðum að halda.
Snillingur er dýrt orð, enda hefur því verið
sólundað af mikilli kostgæfni einkum uppá
síðkastið, þar sem vart hefur orðið við til-
finnanlegan skort á stigi fyrir ofan hástig lýs-
ingarorða. Snillingsnafnbót hefur verið slundr-
að á menn allt frá Kjarval niður í lognkyrra
sundamálara í Hafnarstræti, og væri kannski
ekki fráleitt að nefnd orðhagra manna yrði
falið að smíða ný dýr orð, sem hafa mætti til-
tæk ef svo ólíklega vildi til að nýr Picasso
fæddist meðal vor. En svo er það annað mál
hvort lofrollumeistararnir trúa því þrátt fyrir
þjóðþembu sína, að nokkuð sem kemst í ná-
munda við snilligáfu geti verið annars staðar
en í hinu fína útlandi, að þess sé jafnvel að
leita í braggahverfi inni við Sund.
Einn getur verið dugmikill listamaður, þótt
hann skeri sig ekki mjög úr í menningar-
straumi samtíðar sinnar, verið skilgetið af-
kvæmi nútíðar eða fortíðar í list sinni og unn-
ið af samvizkusemi hin geðþekkustu verk. En
15IRTINGUR
45