Bændablaðið - 17.04.2007, Blaðsíða 24

Bændablaðið | Þriðjudagur 17. apríl 200724
Utan úr heimi
Kenningin „þú ert það sem þú
borðar“ virðist einnig eiga við
um kýr. Dönsk rannsókn, sem
nýlega er hafin, hefur þegar sýnt
að fóðrið skiptir miklu máli fyrir
bragðið af mjólkinni sem og um
heilbrigði kúnna.
Markmið verkefnisins er að
rannsaka hvaða þættir það eru sem
hafa áhrif á gæðaeiginleika líf-
rænnar mjólkur.
Stjórnandi verkefnisins, Jakob
Halm Nielsen, upplýsir að það eigi
að skila fræðilegum niðurstöðum um
það hvernig framleiða eigi hágæða
lífræna mjólk sem greini sig, hvað
gæði snertir, frá venjulegri mjólk.
Gerðar eru tilraunir með gróf-
fóður með mismikið magn af
belgjurtum og sikorí (Cichórium
intybus L ), bragðmikilli fjölærri
jurt sem vex villt á Norðurlöndum.
Hópur fólks fær síðan það verkefni
að bragðprófa mjólkina.
Hópurinn hefur komist að þeirri
niðurstöðu að mikið af sikorí í fóðri
veldur því að mjólkin verður beisk
á bragðið en lúserna gefur henni
keim af fitu.
Hvítsmárinn gaf besta bragðið
en hann gaf mjólkinni keim af sætu
rjómabragði.
Mjólk úr kúm sem voru fóðraðar
með maísvotfóðri fékk einnig góða
umsögn en sú mjólk fékk einnig
þá umsögn að hún væri með sætu
rjómabragði og minnti á kornfleks.
Gróffóður með miklum rauðs-
mára fékk ekki góðan dóm og sagði
bragðhópurinn að það fóður gæfi
„fjóslegt“ bragð. Maskinbladet
Fóðrið mikilvægt varð-
andi bragðið af mjólkinni
Fast að því tíundi hver kúabóndi
í Svíþjóð, eða 9,7%, hætti fram-
leiðslu í fyrra.
Um áramótin voru þeir 7.546
talsins. Lennart Holmström hjá
Sænska mjólkuriðnaðinum, Svensk
Mjölk, telur að skýringanna megi
leita í landbúnaðarstefnunni.
ESB hefur sett sér þá stefnu
í þeim málum að færa stuðning
við landbúnað yfir á svokallaðar
grænar greiðslur, þ.e. greiðslur út
á land, óháð því hvaða eða hvort
framleiðsla fer þar fram.
Einstök lönd hafa hins vegar
verulegan sjálfsákvörðunarrétt
um það hvort styrkir eru greidd-
ir út á landstærð eða framleiðslu.
Svíar hafa þar ákveðið að greiða
út á landið. Þetta finnst sænskum
kúabændum þrengja afkomu sína
þannig að fækkun i stéttinni varð
meiri en búist var við.
Í Finnlandi eru lík viðhorf uppi.
Þar er talað um að með aftengingu
styrkja við framleiðsluna fjölgi
eigendum jarða sem hafi ekkert
með landbúnað að gera.
Kúabændum í
Svíþjóð fækk-
aði um nær
10% í fyrra
Í lok mars sl. komst upp um flutn-
inga á dönskum grísum sem seld-
ir höfðu verið til eldis í Rússlandi,
þar sem reglur um flutninga voru
þverbrotnar. Rúmlega 600 grís-
ir voru hafðir í rúma fimm sól-
arhringa á bíl án fóðurs og vatns
og án þess að fá lögboðna hvíld.
Það sem gerði málið enn alvar-
legra var að flutningarnir fóru fram
á vegum samtaka danskra svínaslát-
urhúsa með flutningafyrirtækinu
SPF sem samtökin eiga og reka.
Við athugun kom í ljós að þetta
var ekki eina tilfellið, heldur höfðu
slíkir flutningar viðgengist alllengi.
Stjórnarformaður sláturhúsanna,
Bent Claudi Lassen, upplýsti að
hann hefði ekki vitað um að flutn-
ingareglur hefðu verið brotnar en
ákvað jafnframt að þessum flutn-
ingum yrði hætt þegar í stað.
Þetta mál hefur vakið mikla
athygli í Danmörku. Formaður
dönsku bændasamtakanna, Peter
Gæmelke, lýsti þegar yfir djúpri
hneykslun og harmi yfir því sem
gerst hafði. Hann tilkynnti að
danskur landbúnaður bannaði þegar
alla flutninga á búfé sem stæðu í 24
klst. eða meira og skoraði á alla
hlutaðeigandi að breyta samkvæmt
því. M.a. hvatti hann danska bænd-
ur til að skipta ekki við flutninga-
fyrirtæki sem hefðu verið staðin að
því að brjóta reglurnar.
Jafnframt munu dönsku bænda-
samtökin taka saman siðareglur
um flutninga á búfé, svo sem um
menntun flutningafólks, eftirlit
með flutningum og viðbragðsáætl-
un, t.d. við slys í umferðinni.
Þetta mál hefur verið tekið fyrir
í danska þinginu, Folketinget, þar
sem bæði þingmenn og ráðherrar
hafa rætt það og krafist úrbóta. Þar
hefur m.a. verið lagt til að hætta
þessum viðskiptum við Rússland og
snúa sér frekar að sölu á kynbóta-
gripum í smáum stíl þar sem allrar
varúðar yrði gætt í flutningum.
Formaður danska svínarækt-
arsambandsins, Torben Poulsen,
er sammála þessu og segir að ef
sambandið megi ráða vilji það-
hætta þessum flutningum. Stærsta
hagsmunamálið sé að halda mark-
aðsstöðunni fyrir lifandi svín í
Þýskalandi, en flutningstíminn
þangað sé innan við 8 klst.
Heildarútflutningur Dana á lif-
andi grísum var árið 2006 4,4 millj-
ónir dýra, sem var næstum tvöföld-
un frá árinu áður.
Nationen og LandbrugsAvisen
Danskir grísir fimm sólar-
hringa samfellt á flutningabíl
SAS býður farþeg-
um upp á að kaupa
koltvísýringskvóta
Samgönguráðherra Noregs, Liv
Signe Navarsete, og forsæt-
isráðherrann, Jens Stoltenberg,
efndu nýlega til blaðamanna-
fundar þar sem þau tilkynntu að
SAS, sem er í ríkiseigu, hefði
ákveðið að bjóða farþegum að
kaupa koltvísýringskvóta. Hér
er um frjáls kaup að ræða fyrir
umhverfissinnaða farþega flug-
félagsins sem vilja greiða fyrir
losun koltvísýrings sem tengist
flugferðinni. Í fyrstunni verða
innheimtar 30 nkr. fyrir ferð-
ina. Nationen
Metan, CH
4
, er meðal þeirra
lofttegunda sem valda gróð-
urhúsaáhrifum í andrúmsloft-
inu. Um 16% af losun metans
eru talin eiga uppruna sinn
í búfjárrækt, einkum í jórt-
urdýrum, en þar er hlutur
nautgripa stærstur.
Kýr brjóta niður fóðrið í melt-
ingarfærum sínum með hjálp
gerla. Við það losnar metan sem
kýrin losar sig einkum við með
ropa en einnig með því að leysa
vind. Talið er að um 4% af hlýn-
un andrúmsloftsins stafi melting-
arstarfsemi nautgripa.
Magn metans í andrúmslofti
hefur sexfaldast á síðustu 50
árum, að sögn prófessors Winfried
Drochner við fóðurfræðideild
háskólans í Hohenheim í Þýska-
landi. Hann og félagar hans hafa
skipulagt verkefni sem hefur það
að markmiði að draga úr met-
anlosun kúnna, jafnframt því að
lækka fóðurkostnað og bæta líðan
þeirra. Þeir hafa búið til hnefa-
stóra næringarkúlu sem komið er
fyrir í keppi kýrinnar og endist í
nokkra mánuði. Hún inniheldur
m.a. ýmis kolvetni og fleiri nær-
ingarefni sem draga úr myndun
metans og stuðla að betri nýtingu
fóðursins. Auk þess að draga úr
fóðurkostnaði hefur það jákvæð
áhrif á andrúmsloftið.
Mikil orka er fólgin í metani
sem með þessu móti nýtist í efna-
og orkubúskap gripsins. Þar má
nefna að kýrin framleiðir meiri
glúkósa, sem er kolvetni og eykur
nyt kýrinnar. Landsbygdens Folk
Fæðubótarefni handa kúm
draga úr hlýnun lofthjúpsins
ESB hefur stofnað viðbragðshóp
sem á að vera til taks til að hjálpa
löndum, bæði innan ESB og
utan, þegar hætta er á að búfjár-
sjúkdómar séu á ferð. Félagar í
hópnum skulu skipuleggja varn-
araðgerðir með yfirvöldum á
hverju svæði.
Viðbragðshópurinn á einnig að
vinna með sérfræðingum ýmissa
alþjóðlegra stofnana og samtaka,
svo sem FAO og Alþjóðasamtökun-
um um heilbrigði búfjár, OIE.
Ákvörðun um stofnun þessa
viðbragðshóps dýralækna var tekin
í fastanefnd ESB um matvælafram-
leiðslu og heilbrigði búfjár. Þessi
starfsemi hefur verið rekin óform-
lega um árabil en fær nú formlega
stöðu. Meðal verkefna sem tek-
ist hefur verið á við er að berjast
gegn fuglaflensu í Tyrklandi og
Rúmeníu.
Að sögn Markos Kyprianou,
yfirmanns þessa málaflokks í fram-
kvæmdastjórn ESB, hefur reynslan
af erfiðum búfjársjúkdómum innan
og utan ESB sannað mikilvægi við-
bragðshóps sem þessa. Sérmenntað
fólk með reynslu á þessu sviði er
mikilvægast þegar sjúkdómsfar-
aldur brýst út, segir hann.
Þá eru einnig hröð viðbrögð
öllu öðru mikilvægari þegar sjúk-
dómsógn kemur upp.
Í viðbragðshópnum verða sér-
fræðingar í m.a. faraldsfræði bú-
fjársjúkdóma, veirufræði, villtum
dýrum, vinnu á rannsóknastofum
og öðrum greinum sem máli skipta
í þessu sambandi.
Lönd ESB eiga að koma með
tillögur um fulltrúa í hópinn en
framkvæmdastjórn velur síðan úr
þeim. Listi yfir aðila í viðbragðs-
hópnum er uppfærður árlega og
birtur á vefsíðu framkvæmdastjórn-
arinnar. Landsbygdens Folk
ESB stofnar viðbragðshóp sér-
fræðinga til að bregðast við
búfjársjúkdómum
Lífrænir nautgripabændur í
Kaliforníu fullyrða að lúserna,
fóðurbelgjurt sem þeir rækta,
hafi frjóvgast með frjói frá erfða-
breyttum stofnum sem þola jurta-
eyðingarefnið Roundup. Þeir hafa
stefnt framleiðanda erfðabreyttu
stofnanna, Monsonto, fyrir dóm.
Sala og móttaka á pöntunum á
Roundup-þolnu fræi af lúsernu
hefur verið stöðvuð.
Bændur sem hafa þegar keypt
þetta fræ mega þó sá því ef það
gerist fyrir lok mars.
Það er vegna fullyrðinga líf-
rænna bænda í Kaliforníu um
að akrar þeirra hafi frjóvgast af
Roundup-þolnum stofnum að
sölubannið er sett á. Með þessum
fullyrðingum eru dregnar í efa þær
kenningar sem uppi hafa verið um
það hvað býflugur geti borið frjó
langa leið og þar með þær rann-
sóknir sem gerðar voru á sínum
tíma sem leyfi fyrir ræktun erfða-
breyttrar lúsernu byggðist á.
Dómstóll mun taka málið fyrir
hinn 26. apríl nk. Monsanto býst
við að málið verði dæmt þeim í
hag. Umfangsmiklar rannsókn-
ir og niðurstöður þeirra, ásamt
þeim notkunarreglum um ræktun
Roundup-þolinna stofna sem bænd-
ur fá leiðbeiningar um, tryggja það
að öllum umhverfiskröfum, sem
kærendur telji að hafi verið brotnar,
hafi verið fullnægt. Það er haft eftir
Jerry Steiner, forstjóra Monsanto.
LandbrugsAvisen
Sala á erfðabreyttri lúsernu
stöðvuð í Bandaríkjunum