Bændablaðið - 17.04.2007, Blaðsíða 32

Bændablaðið | Þriðjudagur 17. apríl 200732
„Þetta er óskaplega gaman,“
segir Áslaug Guðbrandsdóttir,
bóndi í Mýrdal í Borgarbyggð
(Kolbeinsstaðahreppi, en hún hóf
á liðnu hausti fjarnám í búfræði
við Landbúnaðarháskóla Íslands
á Hvanneyri. Hún segir að sig
hafi lengi dreymt um að ljúka
búfræðinámi, hún sé því að láta
gamlan draum rætast.
Áslaug rekur ásamt eiginmanni
sínum sauðfjárbú í Mýrdal. Þar
eru þau með rúmlega 700 fjár en
í Mýrdalnum hafa þau búið síð-
astliðin 18 ár. Tvö börn eru heima
við, 5 og 8 ára, en tvö farin að
heiman að mestu leyti, í vinnu og
framhaldsskóla.
Hún ólst upp á þessum slóðum,
á Staðarbakka, og kann vel við sig
í sveitinni.
Áslaug segir að hún hafi alla
tíð ætlað sér í bændaskóla. „Ég
sótti um á Hólum um leið og ég
lauk grunnskólanum, 16 ára, en
þá fékk ég ekki inngöngu, var of
ung,“ segir hún, og annað tók við,
„strákar og eitthvað svoleiðis sem
ruglaði mann í ríminu.“
„Mig hefur alltaf langað að læra
meira og nú var bara svo komið,
fannst mér, að það var að hrökkva
eða stökkva,“ segir hún en úr varð
að sótt var um fjarnámið á liðnu
hausti og engin vandkvæði á að
hefja námið. „Mér finnst þetta
mjög skemmtilegt, það er gott að
geta svolítið ráðið ferðinni, tekið
til við lærdóminn þegar það hentar
best og svo líka hversu hratt farið
er yfir. Ég hef ekki verið að flýta
mér neitt núna í vetur en ætla svo
bara að sjá til hvernig þetta geng-
ur hjá mér, þá er hægur vandinn
að auka við sig fögum eða fækka
þeim eftir því hvernig vindarnir
blása,“ segir Áslaug.
Sauðburður og próf fram undan
Nú fer sauðburður í hönd og á
sama tíma þarf að taka próf. „Þetta
verður sennilega smá törn en við
reynum að skipuleggja okkur vel,
höfum girðingar klárar og allt til
í fjárhúsunum á meðan ég verð í
prófunum,“ segir hún.
Áslaug segir námið skemmti-
legt og hún er ánægð með að hafa
drifið sig af stað. „Sumt er auðvit-
að ekki alveg nýtt fyrir mér en
annað kemur á óvart, það er alltaf
gagnlegt að læra meira og auka
við færni sína,“ segir hún.
Þá nefnir hún að eiginmaðurinn
hafði lokið námi frá Hvanneyri og
tveir bræður henni líka. „Svo að
mér fannst bara endilega að ég
þyrfti að drífa mig líka,“ segir hún.
„Þetta er auðvitað dálítil vinna, að
vera í námi með búskapnum, en
hún er skemmtileg og vel þess
virði.“ MÞÞ
Áslaug Guðbrandsdóttir í Mýrdal dreif sig í fjarnám í búfræði
Það var að hrökkva eða stökkva!
Hagstofa Íslands hefur tekið
saman seldar gistinætur hjá
ferðaþjónustubændum þannig að
hægt sé að meta umfang og veltu
í ferðaþjónustu í dreifbýli. Þar
kemur ýmislegt áhugavert fram
en ber sjálfsagt hæst að nefna
töluverða aukningu milli ára.
Samtals töldust gistinæturnar
árið 2006 vera 321.370 sem skiptast
í þessa gistiflokka: Hótel og gisti-
heimili (64%), tjaldstæði (19,6%),
svefnpokapláss ásamt sumarhúsum
og skálum (12,3%) og heimagisting
(4,1%).
Nokkur aukning er á milli ára,
eða um 6,4%, og er hún mest á
Norðurlandi vestra, um 16%, og á
Suðurlandi, um 9,4%. Athyglivert
er að sjá að hlutdeild útlendinga
er 64% og hafði aukist um 9,3% á
meðan Íslendingum fjölgaði aðeins
um 1,5%.
Ef aðeins eru skoðaðar tölur
fyrir hótel og gistiheimili, en í þann
flokk falla um 70% allra gistirýma
hjá ferðaþjónustubændum, er hlut-
fall útlendinga þar 78% og hafði
aukist um 18,4% á milli ára. Í
heimagistingarflokknum fækkaði
gistinóttum um 17% milli ára og
var fækkunin nokkuð jöfn milli
Íslendinga og útlendinga.
Þegar nýting gistirýmis hjá
ferðaþjónustubændum er reiknuð
út sést að ársnýting hjá hótelum
og gistiheimilum er um 19% en
til samanburðar er hún um 43%
hjá hótelum og gistiheimilum á
höfuðborgarsvæðinu. Ársnýting
á gistirými í heimagistingu er um
11% hjá ferðaþjónustubændum.
Til hótel- og gistiheimilaflokks-
ins teljast 89 gististaðir innan
Ferðaþjónustu bænda og eru gisti-
rými um 3.000 talsins. Til annarra
gistiflokka telst 61 staður með um
1.300 gistirými.
Leitað var til Þorleifs Þórs
Jónssonar, hagfræðings Samtaka
ferðaþjónustunnar, til að meta
umfang og veltu í rekstri ferðaþjón-
ustubænda. Hægt er að gefa sér
forsendur varðandi verð á gistingu,
morgunmat og kvöldverði í mis-
munandi flokkum gististaða. Þegar
þeir þættir eru lagðir saman má
ætla að veltan árið 2006 sé um 1,7
milljarðar króna án vsk. Þá er ekki
reiknað með veltu vegna annarrar
þjónustu, svo sem afþreyingar eða
þjónustu innan og utan ferðaþjón-
ustubæja.
Við veltum fyrir okkur spurn-
ingunni hvort meiri virðisauki væri
í ferðaþjónustu í dreifbýli en á höf-
uðborgarsvæðinu. Svo kann að
vera, sérstaklega ef aðföng í rekstri
eins og hráefni í mat koma frá eigin
framleiðslu eða úr næsta nágrenni
og héraði. Það hefur því töluverð
jákvæð þjóðhagsleg áhrif að auka
notkun á heimaunnum afurðum í
ferðaþjónustu.
Einnig má fullyrða að aukinn
fjöldi ferðamanna á landsbyggð-
inni skili mun meiri þjóðhagsleg-
um ábata þar sem fyrir er nýtingin
á fasteignum lítil og hlutfall fasts
kostnaðar er hátt í rekstrargjöldum.
Nýting á innviðum samfélagsins
myndi aukast við fleiri ferðamenn
og nægir að nefna ýmsar fjárfest-
ingar opinberra aðila og einkaaðila
í því samhengi.
Ef litið er til þess að hlutdeild
útlendinga sé 78% af keyptum
gistinóttum hjá hótelum og gisti-
heimilum ferðaþjónustubænda má
segja að ferðaþjónusta í dreifbýli sé
að stórum hluta gjaldeyrisskapandi
útflutningsgrein. Tekjur frá erlend-
um ferðamönnum koma úr öðru
hagkerfi en okkar og einnig má
segja að aukin ferðalög Íslendinga
innanlands hafi sömu áhrif. Við
erum með því að halda gjaldeyri
innanlands í stað þess að missa
hann úr landi við ferðalög erlendis.
Flókið er að reikna út fjölda
þeirra ársverka sem verða til við
starfsemi ferðaþjónustubænda en
heildarfjöldi ársverka í ferðaþjón-
ustu á Íslandi er um 6.000. Þegar
tekjur á hverja gistinótt hjá ferða-
mönnum eru skoðaðar eru þær
um 6 þúsund krónur utan þétt-
býlisstaða, en um 15 þús. krónur í
þéttbýli á landsbyggðinni. Tekjur
á gistinótt á höfuðborgarsvæðinu
eru að meðaltali 31 þúsund krónur.
Af þessu má draga nokkrar álykt-
anir og einnig af þeirri staðreynd
að 60% gistinátta útlendinga eru
á landsbyggðinni en 75% tekna af
ferðalögum þeirra falla til á höf-
uðborgarsvæðinu. (Heimild Ásgeir
Jónsson.)
Það er því mikil ástæða til að
auka vöxt ferðaþjónustu í dreifbýli
og leggja áherslu á notkun aðfanga
úr nánasta umhverfi eða úr eigin
rekstri. Fjöldi ársverka í ferðaþjón-
ustu í dreifbýli er töluverður og
áhrif frumþjónustugreinar mikil á
aðrar atvinnugreinar.
Velta hjá ferðaþjónustubændum um 1,7 milljarðar á ári
Ferðamenn hvíla lúin bein í heitum potti á meðan hagur ferðaþjónustubænda batnar stöðugt.
Marteinn Njálsson
bóndi Suður-Bár, formaður Félags
ferðaþjónustubænda
ffb@sveit.is
Ferðaþjónusta
Með heyi geta menn borið riðuveiki
og garnaveiki milli staða. Beint til
manna, sem þurfa að kaupa hey og
flytja milli staða að huga að þessari
hættu. Enginn vill dreifa smitsjúk-
dómum um landið viljandi.
Riðuveiki er alvarlegur smit-
sjúkdómur í sauðfé og geitum og
erfiður við að fást. Hún hefur valdið
miklu tjóni hér á landi. Sjúkdómar,
sem líkjast riðuveiki hafa fundist í
öðrum dýrategundum erlendis, þó
ekki ennþá í hestum. Mikið hefur
verið lagt í að bæla niður veik-
ina hér á landi. Henni virðist hafa
verið útrýmt af 60-70% þeirra
varnarhólfa, sem sýkt voru, þegar
veikin var í hámarki fyrir 20 árum.
Ein vörnin gegn dreifingu smitsins
er að sýna aðgát við flutning á heyi
og flutning landbúnaðartækja um
landið hvort heldur er við samnýt-
ingu tækja eða verslun með notaðar
vélar.
Aðalvörnin felst niðurskurði á
öllu fé, þar sem veikin finnst, hús
sótthreinsuð rækilega og heyjum
eytt. Veikin er samt að koma aftur
og aftur í ljós á stöku bæjum á viss-
um svæðum í Árnessýslu, einnig
norðanlands og austan. Erfitt er
að finna, hvað veldur oft og ein-
att, því að veikin kemur ekki fram
fyrr en löngu eftir að smit var borið
að. Smitefnið getur loðað við allt
sem óhreinkast af sauðfé og geitum
og taði þeirra, loðað í hári hesta,
sem verið hafa í húsi eða réttum
með smituðu og sýktu fé og undir
hófum hestanna, í hlífðarfötum
hestamanna, ekki síst skófatnaði.
Sterkar bendingar eru um að riðus-
mit geti fylgt heyi. Riðusmit getur
leynst víðar en á riðubæjunum
sjálfum vegna þess hve hún er lengi
að koma fram. Þess vegna þarf til
flutnings á heyi frá riðusvæðum til
annarra varnarsvæða og flutningur
á heyi frá riðubæjum er bannaður
eða ströngum takmörkunum háður.
Flutningur á heyi er fortakslaust
bannaður yfir sumar arnarlínur t.d.
austur yfir Þjórsá.
Hestamenn geta hjálpað til við
þessa baráttu með því að kynna sér
málin og sýna aðgát. Hafið aldrei
hesta í fjárhúsum á riðusvæðum,
hreinsið undan hófum og hafi
hestarnir óhreinkast af sauðfé,
þvoið þá óhreinindi af þeim, áður
en þeir eru teknir til flutnings.
Fræðist um það hjá héraðsdýra-
læknum eða öðrum starfsmönnum
Landbúnaðarstofnunar, hvar smit-
hætta er, hugið að varnarlínum og
lokið hliðum á þeim.
Flytjið ekki hey með ykkur í
ferðalögum um landið. Kaupið
það heldur á viðkomandi svæði frá
öruggum bæjum með samþykki
viðkomandi héraðsdýralæknis eða
yfirdýralækni og fáið hey til vetr-
arfóðurs af ósýktum(friðuðum)sv-
æðum.
Vegna hættu á dreifingu smits
um landið og vandasamrar sótt-
hreinsunar ættu hestamenn alls
ekki að flytja sauðfé í hestakerr-
um. Óæskilegt er að hafa sauðfé í
hesthúsum eða hross í fjárhúsum
og slíkt ætti hvergi að sjást nema
rækilega aðskilið. Leggið okkur lið
hestamenn til að verjast útbreiðslu
riðuveiki. Til þess þarf aðeins að
hafa augun opin, láta okkur vita
eða koma vitinu fyrir menn og
afstýra hættu, þar sem unnt er að
vara menn við.
Með heyi og tækjum er hægt að
dreifa smitandi búfjársjúkdómum
Til hestamanna og annarra sem kaupa hey og flytja
milli svæða (klippið út og geymið þennan pistil)
Sigurður Sigurðarson
dýralæknir, Landbúnaðarstofnun
ss@lbs.is
Sjúkdómavarnir