Læknablaðið - 15.05.1989, Qupperneq 5

LÆKNABLAÐIÐ 19X9; 75: 149-55
149
Þ. Herbert Eiríksson, Guðmundur Þorgeirsson, Sigurður B. Þorsteinsson
HJARTAÞELSBÓLGA Á ÍSLANDI 1976 - 1985
NÝGENGI - ORSAKIR - AFDRIF
ÚTDRÁTTUR
Tíðni hjartaþelsbólgu á íslandi árin 1976-1985 var
könnuð með athugun sjúkraskýrslna á
sjúkrahúsum landsins, auk þess sem
krufningaskýrslur voru kannaðar. Á þessu 10 ára
tímabili fannst 71 sýking hjá 67 einstaklingum.
Nýgengi hjartaþelsbólgu var 2,96/100 þúsund
íbúa/ár. Algengustu sýklategundir voru
streptokokkar, alls 30 tilfelli, þar af vírídans
streptókokkar í 14, og ekki blóðleysandi
(nonhemólýtískir) streptokokkar í 8 tilfellum.
Staphylococcus aureus ræktaðist í 17 sýkingum.
Langflestar sýkinganna voru í vinstri hjartalokum
og í 8 tilfellum var um sýkingu í gerviloku að
ræða. Af þeim sem veiktust voru 44 (62%) í
áhættuhópi hjartaþelsbólgu vegna
hjartasjúkdóms eða af öðrum ástæðum og í
tveimur tilvikum virtist skortur á
forvarnarsýklalyfjagjöf við tannaðgerðir hafa
stuðlað að sýkingu. Við innlögn var ekki lýst
hjartaóhljóði hjá 20 sjúklingum og skráning á
skoðun m.t.t. húð- og augnbotnabreytinga er
fylgt geta hjartaþelsbólgu var oft ónákvæm. Við
innlögn voru 34 sjúklingar (47,8%) með 10
þúsund hvít blóðkorn/míkrólítra blóðs eða færri
og 15 þeirra (21,2%) höfðu sökk undir 20
mm/klst. Hjartaómskoðun var gerð á 29
sjúklingum. Tuttugu og einn (72,4%) hafði
jákvæð teikn um hjartaþelsbólgu og í nokkrum
tilvikum var sjúkdómsgreiningin byggð á
niðurstöðum ómskoðunar. Alls þurftu 9
sjúklingar lokuaðgerð vegna hjartaþelsbólgu.
Tuttugu og fjórir sjúklingar (33,8%) dóu og í 14
tilvikum greindist sjúkdómurinn fyrst við
krufningu. Af þeim 24 sjúklingum sem dóu,
höfðu fimm fengið viðeigandi sýklalyf lengur en
þrjá daga fyrir andlátið.
INNGANGUR
Hjartaþelsbólga (infective endocarditis) er
alvarlegur sjúkdómur sem oft leiðir til
Frá lyflækningadeild Landspítalans. Barst 13/12/1988.
Samþykkt 07/03/1989.
langvarandi veikinda og dauða. Sjúkdómsmyndin
hefur mjög breyst á þeim tíma sem liðinn er frá
því William Osler lýsti sjúkdómnum árið 1885.
Veldur þar m.a. tilkoma sýklalyfja, minnkandi
algengi hjartasjúkdóma af völdum gigtsóttar og
þróun i hjartaskurðlækningum.
Rannsóknin sem hér er kynnt nær til 10 ára
tímabils (1976-1985) og tekur til alls íslands.
Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna nýgengi,
kyn- og aldursdreifingu og orsakir þessa
sjúkdóms hérlendis, afdrif sjúklinganna og huga
að hugsanlegum breytingum á sjúkdómnum á
þessu árabili. Höfundum er ekki kunnugt um
aðra rannsókn á hjartaþelsbólgu sem tekur til
heillar þjóðar.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Farið var í gegnum sjúkraskýrslur á sjúkrahúsum
landsins, þar sem sjúkdómsgreiningin
hjartaþelsbólga fyrirfannst og í sérhverju tilviki
var lagt mat á réttmæti sjúkdómsgreiningarinnar,
m.a. með samanburði við niðurstöður úr
krufningum þar sem þær höfðu verið
framkvæmdar. Þá var og farið í spjaldskrá
Rannsóknarstofu Háskólans yfir krufningar á
árabilinu 1976-1985 og leitað eftir
sjúkdómsgreiningunni hjartaþelsbólga og þannig
fundin tilfelli sem voru greind eftir dauða. Við
teljum að með þessum hætti höfum við náð til
flestra ef ekki allra tilfella sjúkdómsins hér á landi
á þessu 10 ára tímabili. Þau skilmerki sem við
lögðum til grundvallar við mat á
sjúkdómsgreiningunni voru eftirfarandi:
1) Hjartaþelsbólga við aðgerð eða krufningu.
2) Hiti, hjartaóhljóð, minnst ein jákvæð
blóðræktun án annarra sjúkdóma sem geta
gefið samskonar sjúkdómsmynd.
3) Hiti, hjartaóhljóð og ummerki segareks til
smáæða, án annarra sjúkdóma sem geta gefið
samskonar sjúkdómsmynd ásamt með
viðhlítandi svörun við sýklalyfjameðferð,
þrátt fyrir neikvæðar blóðræktanir.