Læknablaðið - 15.05.1989, Síða 36

176
LÆKNABLAÐIÐ
ávísunum á róandi lyf og 276 ávísunum á
svefnlyf (hlutfall 1,5:1). Af róandi lyfjum var
langmest ávísað af diazepam eða um 76%
(mynd 5). Þar af var íslenska framleiðslan
með virka efninu diazepam notuð í 82%
tilvika. í flokki svefnlyfja var triazolam
(sérlyfið Halcion) algengast eða í 64% tilvika.
UMRÆÐA
Rannsókn þessi er faraldsfræðilegs eðlis, þar
eð aðferðin sem notuð er við innheimtu gagna
tryggir að svo til hver einasta ávísun á fbúa
svæðisins kemst til skila. Hugsanlegt er að
einhverjir lyfseðlar sem leystir hafa verið út í
lyfjabúðum utan rannsóknarsvæðisins hafi ekki
verið sendir til sjúkrasamlags til innheimtu.
Þetta á sérstaklega við ef greiðsla sjúklings er
jafnhá eða hærri en heildarverð lyfsins. Hér er
líklega um mjög lítið magn að ræða, sem ekki
er talið hafa áhrif á heildamiðurstöðuna.
Rannsóknin nær yfir 15 daga tímabil í
aprílmánuði. Ekki hefur verið sýnt fram á
árstíðabundnar sveiflur í ávísunum á róandi
lyf og svefnlyf (10) og teljum við því unnt að
draga ályktanir um ávísað magn á ári út frá
þessari rannsókn.
í innlendum (11, 12) og erlendum (13, 14)
könnunum hefur verið sýnt fram á að konur
nota meira af lyfjum í þessum flokkum en
karlar. Kynjahlutfallið er þar svipað og í
þessari rannsókn. Ymsar skýringar hafa
DDD per 1,000 inhabitants per day
Hafnarljoröur Egilsstaöir
Fig. 6. DDD/1000 inhabitants/day of tranquillizers and
sedatives/hypnotics in four districts and all lceland. The
figures for Egilsstadir and all lceland are calculated
from total drug sale records during the year 1986, but
in the other areas the figures are based on studies of
prescriptions outside hospitals 1-15th of april 1986.
verið nefndar á þessum kynjamun svo sem
að konur sæki meira til lækna en karlar eða
að geðrænir kvillar, sérstaklega taugaveiklun
(neurosis), séu algengari hjá konum og því
sé tíðni ávísana á þessi lyf í réttu hlutfalli
við tíðni þessara sjúkdóma hjá hvoru kyni
(13). Erlendar rannsóknir sýna að konur nota
almennt helmingi meira af þessum lyfjum en
karlar (4). Fleiri þættir hafa þó eflaust áhrif.
Nefna má könnun í Kanada (15) þar sem kom
fram að konur og karlar með sömu geðrænu
kvartanimar fá ekki samskonar meðferð og
eru þá konur oftar meðhöndlaðar með lyfjum.
í þessari rannsókn er reiknað út DDD/1000
íbúa í ákveðnum aldurshópum. Þessi aðferð
eykur gildi samanburðar ávísaðs magns
lyfja og aldurs sjúklinganna. Aður hefur
verið stuðst við tíðni lyfjaávísana en þar eð
fjöldi lyfseðla er einnig háður reglum um
leyfilegt hámark sem ávísa má hverju sinni
er sú aðferð síðri. Einnig getur mismunandi
aldursdreifing íbúanna skipt verulegu máli við
samanburð milli svæða eða landa. Einkum ef
samanburðarlyf eru mismikið notuð í vissum
aldurshópunum. Niðurstöður okkar sýna að
notkun róandi lyfja og svefnlyfja er langmest í
eldri aldurshópunum. Þetta hefur einnig verið
staðfest í erlendum könnunum sem miða við
tíðni ávísana í vissum aldurshópum (4, 14).
Þegar þessar niðurstöður eru bomar saman við
aðrar rannsóknir ber að hafa í huga að hér er
eingöngu um ávísanir á lyf utan sjúkrahúsa
að ræða. Lyfjanotkun var rannsökuð í
Bolungarvík (10), á nákvæmlega sama tímabili
og þessi athugun og nteð sömu aðferðum (sjá
mynd 6). Niðurstöði frá Egilsstöðum (12)
og fyrir allt Island (3) árið 1986 eru einnig
áhugaverðar í þessu samhengi (mynd 6). Rétt
er þó að taka fram að tölumar frá Egilsstöðum
og landinu í heild eru ekki alveg sambærilegar
við hinar tölumar á mynd 6 vegna þess að
á Egilsstöðum er notkun lyfja á sjúkrahúsi
Egilsstaða talin með og í landstölunum öll
notkun á sjúkrastofnunum. Landstölumar eru
heildsölutölur en hinar em lyfjamagn ávísað á
íbúa svæðisins og hvorugar því raunverulegar
neyslutölur. Hvorki þessi rannsókn né tölur frá
Bolungarvík og Egilsstöðum skýra hina miklu
notkun svefnlyfja sem fram kemur í könnun
Ingólfs Petersen fyrir allt landið (3). Notkun
svefnlyfja utan stofnana er aðeins tæpur
þriðjungur landsmeðaltals á fyrmefndum
stöðum. Þetta ætti að verða hvatning til að