Læknablaðið - 15.05.1989, Qupperneq 20

162
LÆKNABLAÐIÐ
lungnasjúkdóma og einn hafði krabbamein í
lunga. Einn var með bandvefssjúkdóm og var
á sterameðferð. Einn hafði ekki undirliggjandi
sjúkdóma en hann var reykingamaður eins
og fimm aðrir úr hópnum. Fjórir höfðu
farið í skurðaðgerð í svæfingu (intubation)
á sýkingartímanum. Sex voru yfir fimmtugt
(meðalaldur hópsins 63 ár og miðgildi aldurs
70,5 ár).
Sums staðar erlendis hafa legíónellur valdið
allt að þriðjungi lungnabólgutilvika sem fólk
fær á sjúkrahúsum (11). Ovíst er hversu
oft spítalalungnabólga á Islandi stafar af
völdum legíónella en rannsókn á lungnabólgu
á Landspítala (5) benti til að í 20% (4/20)
tilvika hafi verið um þessar bakteríur að ræða.
Af þeim sjúklingum sem hér var sagt frá
sýktust fimm af átta á sjúkrahúsi (sj. 2, 3, 4,
5 og 7) eftir að hafa legið þar í 5-36 daga.
Sýkingartími bakteríunnar er talinn 2-10 dagar
(4).
Ekki er hægt að segja til með vissu hvemig
bakteríumar hafa komist í lungu þessa
fólks. Smit legíónella milli manna er ekki
þekkt. Oftast hefur faraldur verið tengdur
legíónellamenguðum úða frá neysluvatni,
loftræstingu, loftkælikerfum, sturtuhausum,
öndunarvélum eða rakatækjum (1,2, 16-19).
A síðustu árum hefur einnig verið skrifað
um möguleika á ásvelgingu (aspiration)
(20) bakteríunnar úr koki eða með vatni
sem drukkið er. Þekkt er að L. pneunwphila
sermiflokkur 1 er í neysluvatni þeirra
sjúkrahúsa sem þessir sjúklingar lágu á (9,
10) en ekki hefur verið rannsakað hvort um er
að ræða sömu stofna af legionellum í vatninu
og þá sem sýktu sjúklingana.
í sumum sjúkratilfellana, sem hér var
lýst, liðu nokkrir dagar frá greiningu
lungnabólgunnar þar til leit að legíónellum
hófst. Líklegt er að lækna hafi ekki grunað
þessa bakteríu fyrr en eftir árangurslausa
meðhöndlun með hefðbundnum sýklalyfjum.
Sú spuming vaknar, hvort töf á greiningu
legionellosis skýri háa dánartíðni (4/5
spítalasýkinganna). Þetta er hærra en í stóru
uppgjöri á spítalalungnabólgum af völdum
legíónella (11) í Bandaríkjunum, en þar dóu
um 40%. Þó ber að hafa í huga að óheppilegt
er að draga víðtækar ályktanir af jafnfáum
tilfellum og sagt hefur verið frá í þessari
grein. Einnig skiptir máli við samanburð
hversu veikir sjúklingamir voru áður en þeir
fengu legionellosis.
Til að forðast töf á greiningu legionellosis,
væri æskilegt að taka nýtt sýni frá lungum,
ef lungnabólga batnar ekki eftir eins til
tveggja sólarhringa meðferð með sýklalyfjum.
Eins ætti að taka nýtt sýni ef fólki með
lungnabólgu versnar aftur, þar sem líklegt
er að legíónella geti komið í kjölfar annarra
baktería og veirusýkinga í lungum.
I sumum þeim sjúkratilfellum sem hér var
sagt frá var sýklalyfjameðferð í upphafi
sýkingarinnar umdeilanleg eða röng. Þetta
skýrist að hluta af því að veruleg hætta er á
að sýklalyfjameðferð verði ómarkviss þegar
orsök sýkingarinnar er óþekkt.
Við Grams litun á hráka- og
barkaástungusýnum, sem L. pneumophila
ræktaðist frá, sást lítið af bakteríum. Þetta
er í samræmi við það sem áður hefur verið
lýst (21, 22). Talið er að lítið af legionellum
berist upp með hráka. Þekkt er að legíónellur
lifa meðal annars í átfrumum og því erfitt
að koma auga á þær í umfryminu. Einnig
getur skipt máli að allir sjúklingamir, sem
hér var sagt frá, höfðu fengið sýklalyf fyrir
sýnatöku. I þessum sýnum sást lítið af hvítum
blóðkomum en annars staðar hefur ýmist
verið lýst að mikið sé um þau eða lítið (21,
22).
Hjá öllum sjúklingunum var tekið blóð a.m.k.
einu sinni til mótefnamælinga gegn legíónella.
Æskilegt er talið að taka fyrsta sýnið sem
næst upphafi veikinda. Annað sýni þarf að
taka 10-14 dögum eftir byrjun sjúkdóms.
Fleiri blóðsýni skal taka síðar ef ástæða
þykir til, s.s. ef legionellaræktun hefur verið
jákvæð án hækkunar í mótefnum, ef mótefnin
mælast ákveðið hækkandi/lækkandi án þess
að ræktun sé jákvæð eða ef legionellosis þykir
mjög líkleg án þess að tekist hafi að rækta
bakteríumar.
Hjá fimm sjúklingum (sj. 1, 2, 4, 7 og 8)
voru tekin a.m.k. tvö sýni í mótefnamælingu
með um 10 daga millibili. Marktæk
mótefnahækkun (í >1/32 og/eða fjórföld
hækkun í títer) gegn L. pneumophila
sermiflokk I fannst hjá þremur þeirra (sj.
1, 2, og 7). Hjá sj. 3 fundust mótefni gegn
L. pneumophila sermiflokk 1 sem benda til