Læknablaðið - 15.05.1989, Page 16

158
LÆKNABLAÐIÐ
lækni. Síðla árs 1987 var farið að sá öllum
berkjuskolum á sama æti.
Sýnunum var sáð á buffered charcoal yeast
extract alfa-ketoglutarate (BCYE-alfa) æti
(13) . Ætisskálamar voru settar í hitaskáp
við 36°C og hafðar þar í raka. Þær voru
skoðaðar daglega í að minnsta kosti viku.
Bakteríugróðri sem líktist legíónellum var sáð
á BCYE-alfa æti og blóðæti. Væri einungis
bakteríuvöxtur á BCYE-alfa æti einum til
tveimur dögum síðar, var gert glitmótefnapróf
(direct immunofiuorescence) á gróðrinum. með
mótefnum gegn legionellum. Þegar ástæða
þótti til var gróður Grams litaður og gerð
lífefnafræðileg próf til frekari greiningar.
Til mótefnamælinga var notuð örkekkjun
(14) á 4-10 legíónellategundum. Þær tegundir
sem notaðar voru sem mótefnavakar voru: L.
pneumophila sermiflokkar 1-6, L. hozemanii,
L. dumoffii, L. gormanii og L. micdadei.
Mótefnapróf var talið vera jákvætt ef mótefni
hækkuðu fjórfalt eða meira milli sýna og
ef mótefnatítri náði að minnsta kosti 1/32.
Fjórföld lækkun mótefna taldist jákvætt próf
væri sjúkdómurinn í rénum. Væri einungis
um eitt sýni að ræða taldist það jákvætt
ef mótefni náðu >1/64. Með örkekkjun er
ekki alltaf unnt að greina með öryggi þá
legíónellutegund sem sýkingunni veldur vegna
krossvirkni mótefnanna (15).
SJÚKRASÖGUR
Sjúkrasaga 1. 1 janúar 1985 var 38 ára
reykingamaður lagður á sjúkrahús vegna
lungnabólgu. Hann hafði veikst erlendis
fjórum dögum fyrir innlögn. Fyrstu einkenni
voru þurr hósti, Ijós slímkenndur uppgangur,
hálssærindi, hiti, beinverkir og takverkur vinstra
megin í brjóstkassa. Heimilislæknir taldi að
um lungnabólgu væri að ræða og setti hann á
amoxisillín og erýþrómýsin. Sjúklingi leið verr
daginn eftir og var því lagður inn.
Við skoðun á sjúkrahúsinu var staðfest lungnabólga
í vinstra lunga. Hrákasýni var Grams litað en gaf
ekki grun um ákveðinn sýkingarvald. Talið var að
hann hefði pneumokokka lungnabólgu og var settur
á pensilín en hætt við erýþrómýsín.
Daginn eftir innlögn fór að bera á ofskynjunum
og ranghugmyndum. Mænuvökvi var eðlilegur.
Var fyrst álitið að um titurvillu og áfengisfráhvarf
væri að ræða en síðar bárust upplýsingar frá
samferðamanni um að áfengisneysla hans hah
verið snöggtum minni en talið var.
Almenn ræktun úr hráka sýndi eðlilega efri
loftvegaflóru. Lungnamynd sýndi auknar þéttingar
í vinstra lunga og grun um þéttingar í hliði
hægra lunga. Var þá gerð barkaástunga og
beðið um ræktun legíónella úr sýninu. Einnig
var þá beðið um ræktun þeirra úr upphaflega
hrákasýninu. Vegna gruns um legionellosis var
sýklalyfjameðferð breytt í erýþrómýsín sem haldið
var áfram í 18 daga. Fór sjúklingi þá fljótlega
að batna. A fjórum dögum óx L. pneumophila
sermiflokkur 1 úr hrákasýninu en ekki úr
barkaástungusýninu. Einnig varð greinileg hækkun
á mótefnum gegn L. pneumophila sermiflokk 1.
Mótefnatítri hækkaði úr 1/2 í 1/128 á viku (tafla
D-
Síðar í legunni fékk hann blóðtappa í fótlegg og
blóðrek til lungna og var settur á blóðþynningu.
Var hann útskrifaður við góða heilsu sex vikum
eftir innlögn.
Sjúkrasaga 2. I september 1985 var 72 ára
kona, með langvinna lungnateppu og 50 ára
reykingasögu, lögð inn á sjúkrahús vegna
loftbrjósts hægra megin. Hún hafði haft kvef og
graftarkenndan uppgang í nokkra daga þegar hún
fékk skyndilega mikla andnauð. A sjúkrahúsinu var
strax settur inn brjóstholskeri í svæflngu og hún
síðan vistuð á gjörgæsludeild. Atta dögum síðar
þótti ljóst að gatið á lunganu myndi ekki lokast og
var gerð brjóstholsaðgerð.
Viku eftir síðari aðgerðina fór að bera á hósta með
þykkum uppgangi, slappleika og hálssærindum.
Var henni gefið kefradín. Mæði óx næstu tvo
dagana og hiti hækkaði. Tvö hrákasýni voru send
í almenna ræktun á þessu tímabili og óx eðlileg
efri lofvegaflóra úr öðru en úr hinu óx nokkuð
af Klehsieila pneumoniae. Var kefotaxím þá bætt
við sýklalyfjameðferðina. A lungnamyndum sáust
íferðir í báðum lungum. Síðar varð samfall í neðri
lappa vinstra lungans.
A 16. degi eftir aðgerð minnkaði súrefnismettun
blóðs verulega og þurfti að setja konuna í
öndunarvél. Lungnamynd sýndi nú einnig þéttingu
efst í vinstra lunga. Tekið var barkaástungusýni
og sýndi Grams litun hvorki hvít blóðkom né
bakteríur. Vegna gruns um legionellosis var
meðferð hafin með erýþrómýsíni. Sá grunur var
staðfestur með ræktun nokkrum dögum síðar.
Gerð var berkjuspeglun á 22. degi eftir aðgerð
vegna gruns um slímtappa í vinstra lunga. Gert
var berkjuskol sem L. pneumophila ræktaðist úr
þrátt fyrir 6 daga meðhöndlun með erýþrómýsíni.
Erýþrómýsínmeðferð var haldið áfram í 20 daga.
Tekin voru 8 blóðsýni í mótefnamælingu gegn
legíónellum og varð greinileg hækkun á mótefnum
gegn L. pneumophila sermiflokk 1. Fór mótefnatítri
frá 1/4 upp í 1/64 á 10 dögum.