Læknablaðið - 15.05.1989, Síða 30

172
LÆKNABLAÐIÐ
»Einungis« 25% aðspurðra töldu alnæmi geta
smitast með matvælum en rúmlega 60% voru
andvígir starfi sýktra einstaklinga við matvæli.
Ennfremur töldu »aðeins« tæplega 8% alnæmi
geta smitast með handabandi og rúmlega 11 %
töldu sér ekki fært að vinna með sýktum
einstaklingum. Þessi viðhorf voru mjög tengd
lítilli þekkingu á sjúkdómnum.
Fjölmiðlar, einkum sjónvarp, eru áhrifaríkustu
tækin til fræðslu um alnæmi samkvæmt þessum
niðurstöðum. Sár þörf er á frekari fræðslu á
næstu misserum og er nauðsynlegt að fjölmiðlar
láti ekki sitt eftir liggja. Mikilvægt er þó að
upplýsingar sem þaðan koma séu vandaðar og í
samræmi við vísindalega þekkingu á
sjúkdómnum á hverjum tíma en ekki byggðar á
getgátum. Slíkt hefur því miður borið við, enda
ber þekking aðspurðra í þessari könnun þess
nokkur merki. Þrátt fyrir aukna þekkingu og
e.t.v. viðhorfsbreytingar er enn óljóst hvort slíkt
muni hafa áhrif á útbreiðslu sjúkdómsins. Þeir
hópar þjóðfélagsins sem fræðsla þarf helst að ná
til eru óþekktir, bæði stærð þeirra og eðli. Brýnt
er að skilgreina þessa hópa nánar og er því
könnun á kynhegðun og atferli íslendinga löngu
orðin tímabær, enda eru það athafnirnar sem á
endanum skipta sköpum.
Þakkir: Læknum, læknanemum og
hjúkrunarfræðinemum sem af ósérhlífni
önnuðust fræðslu um alnæmi í skólum og á
vinnustöðum um land allt eru færðar bestu
þakkir. Félagsvísindastofnun Háskóla íslands og
Gallupstofnuninni á íslandi eru þökkuð
framkvæmd skoðanakannana. Síðast en ekki síst
eru Maríu Henley og Kristínu Vilhjálmsdóttur
færðar þakkir fyrir frágang handrits.
SUMMARY
lceland should be well suited for a successful AIDS
education campaign with a small population of 250.000,
100% literacy, and a high level of education.
Newspapers and TV reach over 95% of the population.
Organized campaign started in 1985 with frequent TV
and radio programmes, brochures were mailed to every
home, lectures were given by health care workers, in
schools and workplaces all across the country. Two
telephone surveys done in 1987 on randomized samples
of 1500 and 1000 individuals > 18 years old revealed
that 64% of respondents got their most reliable
information from the massmedia, but only 9% from
brochures and 13% directly from health care workers.
Knowledge on sexual and blood transmission of human
immunodeficiency virus (HIV) was excellent, 97-98%.
However, misconceptions were common, 9% believed
that transmission occurres by kisses, 35% by public
lavatories, 24% by food, 22% by swimming pools, 19%
by couching and sneezing, and 8% by handshakes. The
attitudes towards HlV-infected persons were as follows:
80% favoured detention of irresponsible persons, 61%
opposed their employment in the food industry and 11 %
did not want to work with them at all. While correct
factual knowledge is difficult to convey to the public,
change in attitude is even harder to achieve.
HEIMILDIR
1. Mann JM, Chin J. AIDS: A global perspective. N
Engl J Med 1988; 319: 302-3.
2. Barinaga M. AIDS education could be working, but
it is hard to tell. Nature 1988; 333: 487.
3. Upplýsingar frá menntamálaráðuneyti.
4. Brown BW, Hollander M. Statistics: A biomedical
introduction. New York: John Wiley & Sons 1977.
5. Klein DE, Sullivan G, Wolcott DL, Landsverk J,
Namir S, Fawsy FI. Changes in AIDS risk
behaviors among homosexual male physicians and
university students. Am J Psychiatry 1987; 144: 6:
742-7.
6. Zeugin P, Lehmann Ph, Dubois-Arber F, Hausser
D. Sexual behaviour and attitudes of young people
in Switzerland - before the start of the campaign
»Stop Aids« and 8 months later. IV International
Conference on AIDS, 12.-16. júní 1988,
Stokkhólmi, útdráttur 6029.
7. Dubois-Arber F, Hausser D, Lehmann Ph,
Gutzwiller. Results after 10 months evaluating
nationwide campaigns against AIDS in
Switzerland. IV International Conference on AIDS,
12.-16. Júní 1988, Stokkhólmi, útdráttur 6070.
8. Kraft P, Rise J. Public awareness and acceptance of
an HIV/AIDS information campaign in Norway.
Health Ed Res 1988; 3: 31-9.
9. Almenningur og eyðni. Könnun á viðhorfum og
vitneskju fólks um sjúkdóminn eyðni (AIDS).
Unnið af Félagsvísindastofnun Háskóla Islands.
Landlæknisembættið og heilbrigðisráðuneytið
1987.
10. Lawrence DN, Jason JM, Holman RC, Evatt BL,
Starcher ET. Heterosexual transmission of HIV to
female partners of HlV-infected U.S. hemophilic
men. IV International Conference on AIDS, 12.-16.
júní 1988, Stokkhólmi, útdráttur 4009.