Læknablaðið : fylgirit - 01.06.2002, Blaðsíða 41

ÁGRIP VEGGSPJALDA /
XV. ÞING FELAGS ISLENSKRA LYFLÆKNA
aldri sjúklinga kemur í ljós að yngsti (innan 15 ára) og elsti (yfir 65
ára) aldurshópurinn hefur svipað hlutfall af hjúpgerðum 6,14 og 19,
en algengasta hjúpgerðin, 7, er mun algengari meðal 16-64 ára. Hið
nýja 7-gilda bóluefni (Prevnar) veitir mismikla vörn eftir aldurshóp-
um, að hámarki 83,3% hjá börnum (innan 15 ára), 62,9% hjá þeim
sem eru yfir 65 ára en aðeins 44,4% hjá sjúklingum 16-64 ára. Hið
23-gilda fjölsykrubóluefni sem verið hefur í notkun um árabil inni-
heldur hjúpgerðir 98,6% allra stofna sem greindust í þessari rann-
sókn. Ekki var marktækur munur á hjúpgerð pneumókokka sem
ræktuðust frá mænuvökva eða blóði. Dánartíðni sjúklinga með
hjúpgerð 11 (þrír af sjö) var marktækt hærri en dánartíðni sjúklinga
með aðrar hjúpgerðir (p=0,045).
Alyktanir: Dreifing hjúpgerða er aldursbundin. Hjá yngsta og elsta
aldurshópnum valda hlutfallslega færri hjúpgerðir stærri hluta sýk-
inganna. Algengasta hjúpgerðin í ífarandi sýkingum hér á landi er
hjúpgerð 7, en hana er ekki að finna í hinu nýja 7-gilda bóluefni.
V 04 Árangur lyfjameðferðar við Graves sjúkdómi á íslandi
Ari J. Jóhannesson
Lyflækningadeild Landspítala háskólasjúkrahúss
Netfang: arijoh@landspitali.is
Inngangur: Graves sjúkdómur er langalgengasta orsök skjaldvaka-
ofseytingar (thyrotoxicosis) á íslandi. Algengt er að sjúklingar með
Graves sjúkdóm séu meðhöndlaðir með skjaldkirtilshamlandi lyfj-
um í eitt til tvö ár í þeirri von að sjálfkrafa bati verði á meðferðar-
tímabilinu, en ekki er talið að lyfjameðferðin sem slík skipti þar
sköpum. Samkvæmt erlendum rannsóknum eru líkur á viðvarandi
bata eftir lyfjameðferð mjög mismiklar eða 30-80%. Vitneskja um
hverjar batalíkur eru eftir lyfjameðferð getur haft mikil áhrif á með-
ferðarval í upphafi (lyfjameðferð eða geislavirkt joð).
Efniviður og aðferðir: Rannsakaðar voru skýrslur sjúklinga með
Graves sjúkdóm, sem höfundur meðhöndlaði með skjaldkirtils-
hamlandi lyfjum árin 1987-1998. Ákvörðun um lyfjameðferð frekar
en meðferð með geislavirku joði var ekki samkvæmt slembun, held-
ur réðst af ýmsum þáttum, er fyrirfram voru taldir auka líkur á lang-
tímabata (væg sjúkdómsmynd, lítið stækkaður kirtill) og/eða vali
sjúklings.
Niðurstöður: Fimmtíu og níu sjúklingar (50 konur og níu karlar)
voru meðhöndlaðir í að meðaltali 19 (4-56) mánuði. Meðalaldur var
39 (17-66) ár. Fjörutíu og einn sjúklingur (69%) fékk einkenni of-
seytingar að nýju eftir lyfjameðferð, að meðaltali 14 (0-84) mánuð-
um eftir lok meðferðar. Flestir þeirra fengu í framhaldinu meðferð
með geislavirku joði, einn sjúklingur hefur farið á lyfjameðferð að
nýju en tveimur einstaklingum með vægan sjúkdóm er fylgt eftir án
meðferðar. Átján sjúklingar (31%) eru án merkja um endurkomu
skjaldvakaofseytingar í 41 mánuð (15-72) eftir lok meðferðar.
Meðal sjúklinga undir 40 ára aldri eru einungis sex af 33 (18%) án
merkja um endurkomu, en 12 af 26 (46%) meðal sjúklinga yfir 40
ára.
Ályktanir: Líkur á langtímabata eftir hefðbundna lyfjameðferð við
Graves sjúkdómi á íslandi eru einungis 31%. Hjá einstaklingum 40
ára og yngri eru langtímabatalíkur enn minni. Rétt er að hafa þetta
í huga við meðferðarval hjá sjúklingum með Graves sjúkdóm.
V 05 íslensk börn með sykursýki. Nýgengi í þrjátíu ár 1970-1999
Árni V. Þórsson' \ Leifur Franzson2, Elísabet Konráösdóttir', Þórir Helgason3
'Barnadeild Landspítala Fossvogi, göngudeild sykursjúkra barna og unglinga,
2rannsóknastofa Sjúkrahúss Reykjavíkur, 'göngudeild sykursjúkra Landspítalanum,
iæknadeild Háskóla íslands
Netfang: amiv@landspitali.is
Inngangur: Rannsóknir undanfarandi ára hafa sýnt að nýgengi
insúlínháðrar sykursýki hjá börnum og unglingum er mjög breyti-
legt eftir löndum eða heimshlutum. Á Norðurlöndum er nýgengi
sykursýki mjög hátt, í Finnlandi 50, Svíþjóð 35, Noregi 23 og í Dan-
mörku nálægt 22 tilfelli sem greinast árlega miðað við 100.000 íbúa
á aldrinum 0-14 ára.
Mikil aukning hefur orðið í nýgengi sykursýki í Evrópu á undan-
förnum árum, eða sem nemur að meðaltali 3,6% á ári á síðasta ára-
tugi. Fyrri íslensk rannsókn leiddi í ljós að á tímabilinu 1970-1989
var nýgengi sykursýki á Islandi lágt samanborið við hin Norður-
löndin eða 9,8 á 100.000 að meðaltali (Helgason T, Danielsen R,
Thorsson AV. Diabetologia 1992; 35: 880-3).
Nýgengi sykursýki barna á Islandi hefur í rúmlega 20 ár verið
skráð með framskyggnum hætti og áreiðanleiki (ascertainment
rate) er talinn 100%. Við tölfræðilega útreikninga var notuð Pois-
son-aðhvarfsgreining. Birtar eru niðurstöður frá 30 ára tímabili,
1970-1999.
Niðurstöður: Alls greindust á tímabilinu 209 börn og unglingar inn-
an 15 ára aldurs, 117 drengir og 92 stúlkur. Kynjamunur er ekki
marktækur. Meðalaukning nýgengis er 2,6% á ári og reynist töl-
fræðilega marktæk, p=0,001. Aukning nýgengis miðað við aldur við
greiningu er marktæk og að meðaltali er tvöföldun fyrir hver fimm
ár fram yfir kynþroskaaldur, en lækkar síðan, p=0,001. Ekki var
marktækur munur á drengjum og stúlkum.
Aukning nýgengis hjá yngstu börnunum (0-4 ára) er ekki mark-
tæk og hvergi nærri eins sláandi og hjá nágrannaþjóðum, svo sem
Svíum og Finnum en þar virðist aukning nýgengis á síðasta áratugi
fyrst og fremst vera hjá yngstu börnunum, 0-4 ára.
Ekki fannst árstíðarbundin sveifla í nýgengi eins og hjá flestum
nágrannaþjóðum, þar sem víðast hvar kemur fram veruleg lækkun
yfir sumarmánuðina. Sú aukning sem kemur fram í ágústmánuði
nær ekki tölfræðilegri marktækni.
Ályktanir: Nýgengi sykursýki hjá íslenskum börnum hefur farið
marktækt vaxandi síðastliðin 30 ár. Nýgengi sykursýki á íslandi er
ekki árstíðabundin eins og í flestum öðrum löndum Evrópu. Þrátt
fyrir aukningu er nýgengi sykursýki á íslandi enn lang lægst borið
saman við hin Norðurlöndin. íslendingar og Norðmenn hafa löng-
um verið taldir náskyldar þjóðir. Nýleg rannsókn á íslendingum
leiddi í ljós að enginn marktækur munur fannst á erfðaþáttum ís-
lenskra og norskra barna með sykursýki, né heldur á erfðaþáttum
heilbrigðra viðmiðunarhópa. Skýringu á hinum mikla muni nýgeng-
is sykursýki hjá Islendingum og Norðmönnum verður því væntan-
lega að leita annars staðar.
V 06 Meðhöndlun sykursjúkra á Heilbrigðisstofnun Þingeyinga
Bryndís Guölaugsdóttir, Sigríöur Jónsdóttir, Ásgeir Böðvarsson
Heilbrigðisstofnun Þingeyinga, Húsavík
Netfang: asgeir@heilhus.is
Inngangun Á íslandi er aðgengi sykursjúkra að göngudeildarþjón-
Læknablaðið/Fylgirit 44 2002/88 41