Tímarit Máls og menningar - 01.09.1998, Side 14

GERÐUR KRISTNÝ
ferð fimm sólarhringa. Landslag og mannlíf var svo fjölbreytilegt að það var
eins og að koma í nýtt land hvern morgun. Um haustið fór ég um suðurhluta
Bandaríkjanna um Arizona, Nýju Mexíkó og Suðurríkin þar sem skiltin
alræmdu voru alls staðar fyrir augum manns, strætóbekkir og salerni merkt
aðeins fýrir hvíta. Þar voru andstæðurnar ekki pólitískar heldur fóru eftir
kynþætti og litarhætti.“
Á þeim tíma sem Svava var í Bandaríkjunum var McCarthyisminn í al-
gleymingi og hún fór ekki varhluta af honum. „Ég hlustaði á höfðuðpaurinn
sjálfan. Hann heimsótti Smith College og hélt þar ræðu. Fyllti gríðarstóran
samkomusalinn. Hann talaði í fullyrðingum. Hann kastaði yfir okkur
pólitískum fullyrðingum eins og þær væru absólút sannindi. Þetta er
heilaþvottaaðferðin. Ég var vönkuð þegar ég kont út líkt og dunið hefði á mér
stanslaust haglél. Það breyttist margt í Bandaríkjunum eftir Víetnamstríðið.
Ég var alltaf sannfærð urn að íslendingar sem þjóð ættu grundvallargildi
og hugsjónir sem voru sprottin úr reynslu þjóðarinnar sjálfrar sem ekkert
heimsveldi gæti kennt okkur. Ósjálfstæði í hvora áttina sem var gat gert
okkur blind á það sem við áttum og orðið skref afturábak. En íslendingum
var nokkur vorkunn. í stað rólegrar þróunar var þeim varpað inn í heim-
siðuna miðja. íslendingar voru gjarnir á að tileinka sér viðmið annarra
þjóða sem voru í sumum efnum miklu skemur komnar en við. Með þessu
er ég alls ekki að boða einangrunarstefnu, eða segja að við séum fullkomin,
öðru nær, - en við verðum að gæta þess að láta ekki kippa okkur upp með
rótum.“
Tilbúið undir tréverk
Húsbyggingar eru fyrirferðarmiklar í mörgum verka Svövu, s.s. eins og í
smásögunum „Eldhús eftir máli“ og „Kona með spegil“ úr smásagnasafninu
Veisla undir grjótvegg og í skáldsögunni Leigjandanum. Ekki er laust við að
Svava hafi reynslu af húsbyggingum. „Við Jón höfðum búið í Svíþjóð um
tíma í allt öðruvísi samfélagi en var á íslandi. Fólk var hér eins og maurar út
um allar jarðir við að byggja, spekúlera í byggingarefni og viðartegundum.
Mér fannst þetta furðulegt en skildi það síðar þegar við keyptum íbúð til-
búna undir tréverk í Árbænum. Það var ekki hægt að kaupa tilbúna íbúð
nema fyrir offjár og þar sem aðeins buðust skammtímalán munaði um hvert
verk sem fólk gat unnið sjálft. Það var eins og gert væri ráð fyrir því að allir
verðu nokkrum árum ævi sinnar til húsbygginga, þetta var líkast því að vera
kallaður í herinn. Húsið sem við búum í núna keyptum við hins vegar fok-
12
www.mm.is
TMM 1998:3