Þjóðmál - 01.06.2014, Blaðsíða 14

Þjóðmál SUmAR 2014 13
Mönnum var ljóst í aðdraganda fundar-
ins að brugðið gæti til beggja vona um skýra
niðurstöðu hans . Jón Sigurðsson skrifaði
í tímarit sitt, Ný félagsrit, árið er Danir
samþykktu stjórnarskrá sína, haustið 1848,
og öldur febrúarbyltingarinnar léku um
götur Kaupmannahafnar, grein sem hann
nefndi „Hugvekja til Íslendinga“. Jón færði
þar rök fyrir því að landinu yrði sett sérstök
„stjórnarlags-skrá“ . Hann sagði m .a .:
Flestir munu skilja það af sjálfs síns reynslu,
hversu nauðsynlegt er bæði að hver ábyrgist
sjálfs síns verk, og svo hitt, að maður viti að
hverjum aðgangurinn er . Þetta er ekki sízt
nauðsynlegt í stjórnar málefnum .2
Jón Sigurðsson hreyfir þarna við hug-
mynd um um sjálfstæði gagnvart danska
ríkinu í málefn um Íslands . Konungs sam-
band skyldi þó áfram vera kjölfestan í
2 Jón Sigurðsson, „Hugvekja til Íslendinga”, Ný félagsrit, 8 .
árg . (1848), bls . 6–7 .
sambandi þjóðanna .3 Hér er sleginn nýr
tónn en í einveldistíð á fyrri hluta 19 . aldar
var þjóðmálaumræða um samband Íslands
og Danmerkur og stöðu Íslands innan
ríkisheildarinnar mun varfærnari .
„Vér mótmælum allir“ eru fleyg orð í Ís-
landssögunni og til vitnis um að þögn
Íslendinga um eigin hagi sé lokið . Þau
voru loka orð þjoðfundarins, auk þess sem
fundarmenn hylltu kon ung sinn, Friðrik
VII, og hrópin kváðu við á sal Lærða
skólans þar sem þjóðfund ur inn fór fram .
Þessi síðasta fundarseta varaði aðeins í um
hálfa klukkustund á grámóskulegum degi
í Reykja vík 9 . ágúst 1851 . Með orð un um
þremur lýstu fundar menn stuðn ingi við Jón
Sigurðsson þegar ljóst var orðið að vænt -
ingar um breytta stöðu Íslands í danska
ríkinu myndu ekki ná fram að ganga .
Aðalgeir Kristjánsson bendir á að skýrsl-
ur Trampe greifa og ummæli Þórðar
3 Aðalgeir Kristjánsson, Endurreisn Alþingis og þjóð­
fundurinn 1851 (Reykjavík 1993), bls . 134–135 .
Þjóðfundurinn 1851 . Málverk Gunnlaugs Blöndal (1893–1962) í tilefni lýðveldisstofnunarinnar 17 . júní
1944 . Margir helstu samherjar Jóns eru í námunda við hann, svo sem Jens bróðir hans, Jón Guðmundsson
og Ólafur E . Johnson, prestur á Stað á Reykjanesi .