Þjóðmál - 01.06.2014, Blaðsíða 58

Þjóðmál SUmAR 2014 57
og ætlun mín með þessari grein er að færa
rök fyrir þeirri skoðun .
Kynjafræðin er pólitísk
Það hefur varla farið fram hjá neinum sem fylgst hefur með kynjaumræðu
síðustu ára að meðal feminista er sú skoðun
ríkjandi að konur séu í veikari stöðu
en karlmenn í nær öllum aðstæðum og
því stöðugt í hættu á að verða fyrir kúg-
un eða ofbeldi . Þetta viðhorf er einnig
áberandi í feminískum rannsóknum . Starf
kynjafræðinga og annarra feminískra fræði-
manna við Háskóla Íslands er hápólitískt;
það snýst ekki um þekkingarleit heldur um
að staðfesta þessar hugmyndir . Gengið er
út frá því sem staðreynd að flest félagsleg
fyrirbæri megi skýra í ljósi valdaójafnvægis
milli samfélagshópa, einkum kynjanna, og
rannsóknir miða oft að því að sýna fram
á að samfélag okkar einkennist af kven-
fyrirlitningu .
Áður en lengra er haldið er rétt að taka
fram að það er ekki bara mitt mat að
kynjafræðin í Háskóla Íslands byggist á
hugmyndafræði feminismans, því að Þor-
gerður Einarsdóttir, prófessor í kynjafræði
og fyrrum deildarforseti Stjórnmála fræði-
deildar, skilgreinir kynjafræði beinlínis sem
„akademiskan feminisma“ .2 Þetta er sam-
bæri legt við þá skoðun að stjórnmála fræði
sé „akademísk frjálshyggja“ eða þjóðfræði
„akademísk þjóðernishyggja“ . Það er
kannski ekki að undra að einhverjir telji
pólitísk markmið grunnþætti menntunar ef
sú skoðun sætir engri gagnrýni að hlutverk
háskóla sé að uppfóstra pólitíska hreyfingu .
Dæmi um íslenska
kynjafræðirannsókn
Það þarf langa leit og ítarlega til að finna íslenska kynjafræðirannsókn sem á
eitthvað skylt við vísindi . Algengast er að
rannsakendur gefi sér niðurstöðurnar fyrst
og taki svo viðtöl við nokkra einstaklinga
sem líklegir eru til að gefa svör sem styðja
þær niðurstöður sem ætlað er að ná fram .
Sjaldan er reynt að breiða yfir þessar
aðferðir, enda eru þær álitnar eðlilegar
innan kynjafræðinnar . Í inngangi ritgerða er
oft tekið fram að gengið sé út frá feminískri
hugmyndafræði eða öðrum tengdum hug-
myndum sem engin sátt ríkir um, hvorki
innan vísindasamfélagsins né meðal al-
menn ings . Túlkun gagnanna minnir svo
iðu lega meira á skáldskap en vísindi .
Líklega er þekktasta kynjafræðirannsókn,
sem gerð hefur verið á Íslandi, rannsókn
Thomasar Brorsen Smidt, þáverandi meist-
ara nema í kynjafræði og fyrrum ráðs-
konu Feministafélagsins, á klámi á vinnu-
stöðum Reykjavíkurborgar . Viðtöl voru
tekin við fimm einstaklinga sem töldu
sig hafa orðið vara við klámfengið tal og
kynferðislega áreitni á vinnustöðum borg-
ar innar . Fimm handvalda einstaklinga af
þeim tíu þúsund sem starfa hjá borg inni .
2 Sjá viðtal Ingvars Ómassonar við Þorgerði Einarsdóttur
https://www .youtube .com/watch?v=qL2ZwSA3_T8 .
S tarf kynjafræðinga og annarra feminískra fræði manna við
Háskóla Íslands er hápólitískt;
það snýst ekki um þekkingarleit . . .
Gengið er út frá því sem staðreynd
að flest félagsleg fyrirbæri megi
skýra í ljósi valdaójafnvægis milli
samfélagshópa, einkum kynjanna,
og rannsóknir miða oft að því að
sýna fram á að samfélag okkar
einkennist af kvenfyrirlitningu .