Tíminn - 23.12.1945, Blaðsíða 4

\
4
T í M I N N
_______i

Svona eru vestfirzku fjöllin. Fjallið, sem er nœr, er Hrafnaskálanúpur, en fram undan
honum sést á Barðann. fJndir Hrafnaskálanúpi er gönguleið út á Ingjaldssand.
hér við land. Þegar það fylgir svo með,
að úrkomur eru miklar og það bæði rign-
ing og kafald, er það auðséð, að þeir, sem
sækja þar lífsbjörg í fang frjálsar nátt-
úru, eiga oft við óblíð veður. Það eru því
margir, sem geta sagt eins og Matthias:
Snemma mig vandi við vos
Vestfjarða harðsnúin byggð.
íj; iþ "i'
Ég hygg, að færa megi sönnur á það, að
vestfirzkir bændur standi mörgum framar
í heyskaparmenningu eins og ég vil orða
það. Þeir eru í fremstu röð með það að
verja hey sín í óþurrkum, og votheysverk-
un er þar með mesta og almennasta móti.
Þetta mun einkum eiga sér tvær ástæður.
Sú er önnur, að þar eru menn yfirleitt
vanir litlum heyjajörðum og leggja því
rækt ylð nýtni og þrif og reyna að vaka
yfir hverju strái bæði lausu og föstu. Hin
er sú, að margur hefir það lundarlag, að
hann á erfitt með að sætta sig við að láta
undan og gefast upp.
Margar ^ögur eru sagðar um ákafa eldri
manna við verk. Það var sagt um einstaka
ákafamenn, að þeir hefðu ekki sofið meðan
á túnaslætti stóð, annað en það sem þeir
lögðu sig í slægjunni með brýnið undir
höfðinu. Þeir reistu það upp og hvildu með
hnakkann á endanum. Þegar svo brýnið
datt, vöknuðu þeir og tóku til óspilltra
málanna við sláttinn. Sagt var um bræður
tvo, sem reru saman til fiskjar, að þeir
hefðu sótt fast sjóinn og oft geymt sér að
gera að fiskinum, þar til veður breyttist.
Mátu þeir meira að róa á nýjan leik og
flytja meiri fisk á land. Því var það eitt
sinn, að kjör stóðu dögum saman og reru
þeir viðstöðulaust framan af vikunni, unz
kominn var fimmtudagur. Vildi þá annar ,
þeirra fara að gera að aflanum, en hinn
úrtaldi það og sagði: „Það skemmist aldrei,
unginn minn góður, sem á land er komið.“
Slíkar sögur ábyrgist .ég ekki, hvorki af
sjó né landi. En núlifandi kynslóð man
eftir formönnum, sem svo voru ákafir, að
þeir klæddu sig aldrei til fulls eins og aðrir
menn. Sá var einn, sem aldrei hneppti
nema öðru axlabandinu á olíubuxunum,
en léti hitt hanga að aftan. Annan vissi ég,
sem aldrei hneppti að sér buxnaloku í ver-
inu.
H* H*
Siðustu árin hefir ýmislegt, sem minnir
á þessa hluti, komið í Ijós, þó að margt
breytist. Bóndi einn roskinn hafði dottið
af hestbaki og komizt við og sótti gigt að.
Hann hélt þó ekki kyrru fyrir, en fór út í
fjárhús, sem þar var i smíðum, og tók að
hlaða jötubálkinn, þótt hann væri svo illa
haldinn, að hann gæti ekki rétt sig upp
og þyrfti að skríða.
Verkstjóri um borð í skipi hugði að því,
hversu brugðið væri á poka, sem upp skyldi
draga úr lestinni. Slóst þá krókurinn undir
augabrún hans og festist þar og tókst mað-
urinn á loft með pokanum. Hann kallaði
þá til manna sinna: „Hífið þið hægt! Mað-
ur á króknum Húkkaður í auga. Eiríkur
sjálfur."
Bóndi vatzt til í öklalið og bólgnaði fót-
urinn, svo að lítt mátti í hann stíga. Þetta
var á hæstum slætti, en bóndi liðfár. Hann
hafði aðeins börn sín á unga aldri og konu
sína, sem auk þess þurfti að annast bæjar-
verk. Hann lagðist ekki fyrir en lét krakk-
ana beita hesti fyrir kerru og ók út á engj-
arnar. Þar gat hann staðið á öðrum fæti
við sláttinn og stuðzt við orfið, þegar hann
færði sig til. Að kvöldi lét hann svo aka sér
heim aftur.
Fárviðrisnótt éina fauk járnþak af fjár-
húsi hjá bónda, þannig, að plötur losnuðu
ein og ein. Bóndi hljóp til, eftir því sem
þær fuku, greip þær og dró til hliðar og
grýtti þær niður. Tókst honum svo að
bjarga þeim flestum.
Það kann mjög að orka tvímælis, hvort
það sé rétt að ganga fram með því ofur-
kappi, sem þessar sögur lýsa. Það verður
jafnan erfitt að meta, hvað menn eigi að
taka nærri sér og hversu miklu rétt sé að
hætta í hverju tilfelli. Ég ætla ékki að ger-
ast dómari í því máli að þessu sinni. Ekki
ætla ég heldur að fullyrða neitt um það,
að hér komi fraip vestfirzk séreinkenni.
Um það má hver halda það, sem hann vill
mín vegna.
En þessar sögur eru dæmi úr lífsbaráttu
íslenzkrar alþýðu frá síðustu tímum. Þau
eru sannar og hversdagslegar myndir frá
Öldruð kona með ullarþvœli í potti i hlóðaeldhúsi.
/