Tíminn - 23.12.1945, Blaðsíða 6

6
T f M I N N
Einstæð em ek orðin — birkihrísla í Botni í Dýrafirði.
að víða finnast fauskar í jörðu, þar sem
nú eru blautar mýrar. Það þarf heldur ekki
að undra þann, sem veit skil á þessum
hlutum. Það er sem sé staðreynd, að skóg-
urinn þurrkar landið, svo að hans vegna
verður þurrt, þár sem ella væru mýrar.
Því er það, að víða eru nú mýrar, þar sem
áður var þurrt skóglendi.
Rökin fyrir máli Ara fróða, að því er
tekur til Vestfjarða, eru þessi: Það finn-
ast viða skógarminjar í jörðu. Það finnast
víðs vegar, og þ. á. m. i gróðurlitlum hlíð-
um,1 gamlar kolagrafir. Fornir máldagar
og matsgjörðir geta um skógarítök og eldi-
viðartöku á ýmsum stöðum, sem nú • eru
með öllu skóglausir. Örnefni á skóglausu
landi, og jafnvel örfoka, benda til skóg-
argróðurs í.ríkum mæli. Þetta allt eru full-
gild rök og ógilda ummæli þeirra, sem með
hvatvíslegri vantrú vilja ómerkja orð Ara
fróða.
Hitt er svo annað mál, að hér verður
ekki mælt á móti þeirri skoðun skógfræð-
inga, að vestfirzka björkin sé í eðli sínu
lágvaxin og kræklótt. Það má vel vera, og
úr því sker réynslan á komandi tímum.
íjí íjí íjí •
Saga skóganna á Vestfjörðum er í aðal-
dráttum samhljóða því, sem gerðist í öðr-
um héruðum. Þjóðin stóð svo tæpt í lífs-
baráttunni, að hún hlífði engu, sem hönd
á festi. Skógurinn var varasjóður, sem
langsoltin þjóðin lifði á, þegar annað brást.
Eins og annars staðar gekk skógurinn fyrst
til þurrðar, þar sem byggðin var þéttust
og þar sem hann var stórvaxnastur og
mest eftirsóttur. Löngu er nú svo komið,
að ekki er eftir skógur nema í sumum
fjarðarbotnum, þar sem heldur er afskekkt
og út úr. Gengur á ýmsu með verndun
þeirra skógarleifa hin síðustu ár. Sums
staðar eru þær í greinilegri framför, en
annars staðar mun þeim heldur hraka.
En það eru orðin þáttaskil í þessari sögu.
Kafli ræktunar, landnáms og nýrra sigra
ennþá. Þáð helzta, sem unnizt hefir, er að
vekja m.enn, gefa þeim trúna og benda
er hafinn, þó að skammt sé á veg komið
þeim á það, sem framundan liggur og
verður að nást. Eins og á fleiri sviðum
ber sr. Sigtrygg Guðlaugsson á Núpi hærra
öðrum mönnum, þegar skyggnzt er um
þessi mál. Hann kom að Núpi 1905. Kristinn
bróðir hans var þá fyrir nokrru tekinn að
búa á Núpi og átti það mestan þátt í því, að
sr. Sigtryggur sótti um Dýrafj arðarþiríg og
flutti vestur, því að með þeim bræðrum
hefir jafnan verið hin kærsta vinátta. Sr.
Sigtryggur byrjaði þegar í stað ræktunar-
störf á Núpi. Garður hans, Skrúður, sem
löngu er orðinn þjóðkunnur, má heita jafn-
gamall prestsskap hans vestra. Þá var
reyns!a og kunnátta manna í trjárækt hér
á landi minni og fátæklegri en nú. En það
er skemmst frá að segja, að Skrúður varð
brátt hinn fegursti reitur, svo sem hann
er enn, og þarf það engan að undra, sem
þekkir nákvæmni sr. Sigrtyggs og sam-
vizkusemi. En ekki sæmir að nefna Skrúð
á þennan hátt, án þess að geta jafnframt
konu sr. Sigtryggs, Hjaltlínu Guðjónsdótt-
ur, sem vei;ið hefir manni sinum mjög
samhent í því, að gera Skrúð það, sem
hann er: Verða aldrei taldar saman né
metnar þær stundir, sem þau hjón hafa
varið til verka í Skrúð, til að gleðjast yfir
gróðri lífsins og fögrum vexti í hrjóstrugri
hlíðinni. Því síður verða metin þau áhrif,
sem þau hafa haft á nágrenni sitt með
garðinum. Margur hefir sótt sér þangað ör-
ugga trú á þann göfuga mátt og lífskraft,
sem íslenzka moldin geymir. Þangað höf-
um við sótt okkur andlega næringu í gleð-
ina af að sjá þá fögru þróun og vöxt, er víða
getur orðið, ef vilji er til að hjálpa og stuðla
að því. Þaðan höfum við farið betri menn,
því að trúin á framtíð íslands og viljinn
að verða.til góðs styrkist jafnan á slíkum
stöðum. Slíkar mannbætur verða aldrei
metnar, og sízt til fjár, en þetta er sú
blessun, sem hvarvetna fylgir drengilegu
dæmi.
Það er um Skrúð líkt og hringinn
Draupni forðum daga. Vegna hans hafa
orðið til margir reitir aðrir, ,þó að flestir
séu smærri og ómerkari. Ekki verður hér
farið í neina frekari upptalningu, en þess
eins getið, að nú hafa sundraðir og dreifðir
kraftar sameinast í eina heild i Skógrækt-
arfélagi Vestur-ísfirðinga.
* :!:
Eins og annars staðar var yfirleitt smátt
um ræktunarframkvæmdir á Vestfjörðum
lengi fram eftir. Þó má geta þess, að er sr.
Þorvaldur Böðvarss. var i Holti í Önundar-
firði um 1820, hafði hann vekjandi áhrif í
garðrækt. Komu þá víða upp matjurta-
garðar þar i sveit og þó að fljótlega dofn-
aði yíjir aftur, mun þó þessarar vakningar
hafa gætt alla tíð. En það er ekki fyrri en
á síðustu tugum 19. aldar, sem eitthvað fer
að breytast til muna, og raunverulegar
jarðabætur hefjast. Hygg ég, að segja megi
um þá hluti svipaða sögu og í öðrum hér-
uðum yfirleitt.
Þó skal ég segja það hér sérstaklega að
öll árin 1932—1942 var ræktað korn á Læk
í Dýrafirði og náði það alltaf fullum þroska
þau ár. Þessi tilraun var gerð án allra
Garðurinn Skrúður. Brœöurnir, Sigtryggur og Kristinn, standa i garðinum.