Tíminn - 23.12.1945, Blaðsíða 8

8
T í M I N N
\
stofnunin komst undir héraðsskólalögin
1929 og Björn Guðmundsson, sem frá byrj-
un h'afði verið samstarfsmaður sr. Sig-
tryggs, tók við skólastjörn.
Mér er þetta mál e. t. v. of skylt til þess.
að ræða margt um það. En það mun vera
sammæli margra, að skóli sr. Sigtryggs
hafi verið hin merkasta stofnun. Margt
hefir nú breytzt frá því sem þá var. Núps-
skóli hefir nú fleiri nemendur, miklu meiri
húakynni og á allan hátt er ytri aðbúð
miklu betri. Einnig nýtur skólinn stjórnar
og forustu hins ágætasta manns, þar sem
er sr. Eiríkur Eiríksson. En þó er ekki ann-
að hægt en að sakna persónulegra áhrifa
sr. Sigtryggs. Persónuleg áhrif eru veiga-
mesti og merkasti þáttur í öllu uppeldi.
Þröng húsakynni leiða til nánari og meiri
samveru og skapa því skilyrði fyrir nán-
ari persónuleg áhrif og meiri mótun. Sömu-
leiðis gætir persónulegra áhrifa meira í fá-
mennum skóla. Þannig fylgir oft hinni
ákjósanlegustu þróun og framför nokkur
breyting, sem ekki er æskileg.
Flateyri við Önundarfjörð. Þorpið kemur mjög við þróunarsögu útvegsins.
vegna þess, að þeir væru svo sprenglærðir.
Margt mátti eflaust finna að þeirri hlið-
inni, sem von var, því að skólarnir höfðu
stuttan starfstima en fjölbreytt verkefni,
en undirbúningsmenntun nemenda mis-
jöfn og stundum lítil. En þessir búfræð-
ingar áttu annað, sem meira var um vert
en nokkur fræðileg þekkingarstig, þó að
góð séu. Það var lifandi áhugi. Þetta vorú
menn, sem höfðu áhuga á því að læra
eitthvað til gagns og vera einhverjum til
gagns. Stundum var það tilviljun, að þeir
fóru til náms í búnaðarskólana og stóð í
beinu sambandi við þröngan fjárhag. En
sá þáttur, sem þessir menn áttu í framför
þjóðarinnar, varð oft undra mikill.
Svo að ég haldi mér við það, sem ég er
kunnugastur, nefni ég tvo menn til dæmis
um þessa búfræðingakynslóð. Það eru þeir
Hólmgeir Jensson á Þórustöðum og Krist-
inn Guðlaugsson á Núpi. Þeir komu sinn
frá hvorum skóla, Ólafsdal og Hólum. En
í sambandi við komu þeirra úr skóla heim
í sveitir þær sem siðar nutu starfskrafta
þeirra, varð allsherjarvakning í félagslífi
og menningarmálum. Það var liður í þróun,
sem heldur áfram. Sú hreyfing, sem þeir
vöktu, breytti viðhorfum til félagslegra við-
fangsefna og félagsmála alla tíð síðan.
Slíkra ágætismanna njótum við allir, sem
á eftir komum. Svo héldur það áfram frá
kyni til kyns.
Torfi Halldórsson á Flateyri var braut-
ryðjandi í kennslu sjómanna. Brauzt hann
ungur í því að fara utan til náms í Dan-
mörku og kenndi síðan ungum niönnum
siglingafræði á vetrum. Hélt hann uppi sjó-
mannaskóla á heimili sínu í mörg ár.
Lærðu þar ýmsir þeir, sem síðar urðu
dugandi og merkir skipstjórar, þó að ekki
séu hér nefndir. En af slíkum brautryðj-
endum fellur jafnan Ijómi á dvalarstaðinn.
Er það og mjög að vonum, að slíkar minn-
ingar um forústuhlutverk styrki þær radd-
ir, sem nú eru uppi, um fastan sjómanna-
skóla á Vestfjörðum.
rekja þá sögu hér, en aðeins að nefna þetta
svo að hneykslunarlaust sé í svona yfir-
liti. Um sr. Sigtrygg mætti skrifa langt
mál. Hann er fæddur austur í Eyjafirði og
alinn -þar upp við lítil efni. Ungur stund-
aði hann nám í unglingaskóla hjá Guð-
mundi Hjaltasyni. Menntun alþýðunnar
var honum frá því fyrsta brennandi áhuga-
mál. Hafa gamlir menn við Eyjafjörð lýst
því fyrir mér, hvílík nautn og unun sr.
Sigtryggi hafi það verið strax í æsku að
fræða aðra og leiðbeina.
Séra Sigtryggur var fullorðinn þegar
hann fór til náms i skóla. Atvikin höguðu
því svo þannig, að það urðu Vestfirðingar,
sem einkum nutu starfskrafta hans. Sjálf-
ur segir hann; að Kristinn bróðir sinn
hafi átt með sér allar hugmyndir og ráða-
gerðir um skólahald á Núpi. En skemmst
er frá því að segja, að sr. Sigtryggur rak
þar skóla í meira en 20 ár, eða þar til að
Sr. Sigtryggur var alinn upp í fátækt
harðindaára. Ýmsar bernskuminningar
hans eru bundnar við skort. Hann lifði t.
d. einu sinni hálfan mánuð við það, að
ekki var annað til matar en ný smásíld
og mjólkursopi úr kúnni. Síldin var breidd
í flekk og þurrkuð og siðan höfð til matar
eins og hún lá. Búksins var neytt en höfuð
og innýfli skilið eftir. Á þessu viðurværi
þrifust menn vel. Segir hann, að sér hafi
síðar þótt vænt um þessa lífsreynslu. Við
þetta lærði hann að meta nauðsynjar lífs-
ins og að greina á milli þeirra og hégóma.
Hann skildi vel þjóð sína og þarfir al-
þýðunnar.
Sr. Sigtryggur var maður, sem tók krist-
indóminn alvarlega og þar með prestshlut-
verk sitt. Ég hygg, að allt skólastarf hans
hafi verið mótað af slíkri hugsun og til-
finningu. Þar kom fram lífsskoðun hins
kristna manns, sem tekið hefir vígslu til
þess að gera allar þjóðir að lærisveinum
og þjónum hinna æðstu hugsjóna. Skap-
gerð hans var þroskuð og sterk, svo að rík-
Eigi að gera grein fyrir alþýðlegri menn-
ingu og menntun héraðsins má ekki fella
undan hlut sr. Sigtryggs Guðlaugssonar
og skóla hans. Það er þó ekki ætlunin að
$
Suðureyri við Súgandafjörð — fallegt þorp með nœr 400 íbúa.
i