Tíminn - 23.12.1945, Blaðsíða 5

T í M I N N
5
þeirri baráttu, sem alþýða landsins hefir
háð fyrir sjálfstæðri tilveru sinni. Og hvað
sem annars má um þau segja að vissu leyti,
hygg ég, að við megum öll vera stolt af
því, að kynstofn okkar á til slíkt kapp og
hörku. Sá stofn, sem slíkur mergur er í,
er líklegur til þess, að bera margar glæsi-
legar greinar. Slíkur áhugi og einbeittni
í vörn og sókn, kallar fram ýtrustu krafta
manna og gerir þá að hetjum. Þannig er
vegurinn til lífsins.
Á FARALDSFÆTI
Samgöngur á Vestfjörðum hafa jafnan
verið erfiðar, svo sem vænta má í slíku
landslagi. Vegir milli sveita liggja oft yfir
brattar hlíðar um einhver skörðin i fjall-
garðana, og eru þau sum enganveginn djúp.
Annars eru Vestfjarðafjöllin svo sem ekki <
há. Það verður okkur ljóst, þegar við gæt-
um þess, að enginn tindur á Vestfjörðum
er yfir þúsund metra á hæð. En þetta er
svo nálægt og glæfralega bratt. Fjöllin
eru svo nærri þvi, að rísa þverhnípt úr
sjó í fullri hæð rétt við bæjarvegginn. Því
sýnast þau oft miklu hærri en drjúgum
hærri fjöll í öðrum »héruðum.
Sjórinn hefir jafnan verið mesta flutn-
ingaleið Vestfirðinga, en þó hafa leiðir
landsins líka verið notaðar. Það var bæði
kostnaður og ómak að manna út báta til
að fara kaupstaðarferðir, þvi að ekki var
álitlegt að fara nema með fullri áhöfn.
Auk þess var aldrei að vita nær veður
breyttist og þá var allt annað en fýsilegt,
að sitja uppi með menn og skip í öðrum
firði og bíða þess, að batnaði, svo að öldur
úthafsins yrðu færar heim. Vegna þessa
voru kaupstaðaferðir oft farnar á göngu
yfir heiðar. Það var ekki heldur svo ýkja-
mikið, sem menn fluttu úr kaupstaðnum,
að það tæki því að láta sig muna um að
leggja það á bakið.
Úr Önundarfirði og Dýrafirði fóru menn
oft í kaupstað til ísafjarðar og er það erf-
iður fjallvegur. Hæfilegur baggi á full-
hraustan mann þótti 60—70 pund. Þótti
bezt að bera bæði í bak og fyrir. Voru þá
pokarnir tveir bundnir saman og hengdir
á öxlina. Sá, sem var í fyrir, var miklu létt-
ari. Einstakir afburðamenn báru mun
meira en þetta, svo sem Guðmundur Justs-
son, sem bar 100 pund í bak og 20 í fyrir
frá ísafirði og innst inn í Dýrafjörð á
einum degi. Hann tók ekki alltaf af sér
byrðina, þó að hann kæmi við á bæ og
fengi að drekka. Honum var nóg aö halla
sér áfram og styðja höndunum á hnén.
Ófœra i Önundarfirði.
Kvíacer að Lokinhömrum í Arnarjirði. Á bœnum er tvibýli, og
báðir bœndurnir fœra frá.
\
Við það sagði hann að liði strax úr manni.
En þá var hann að flýta sér og vildi ekki
láta þá, sem eftir voru, komast á undan.
Svo var þetta tiltekið heljarmenni.
Þegar á það er litið, að skíði tíðkuðust
ekki á þessum tímum vestra, er það full-
Ijóst, að oft hefir verið þungt undir fót
með varninginn heim. Auk þess voru
hengjur og hörkur, sem þurfti að varast.
Það var mikill siður að ríða broddstöfum
niður hjarnskafla og svell. Skorðuðu menn
þá broddstafinn milli fóta sér og renndu
sér niður standandi og beittu broddinum
eftir því, sem þeim þótti við eiga, — því
meira sem harðara var og brattara, svo
að hóf yrði á hraðanum. Styrka stafi þurfti
til þessa.Væru menn fleiri en broddstafirnir
fóru fleiri en einn á staf og það jafnvel
þrír eða fjórir. Þótti þá miklu skipta, að
hafa öruggan formanninn, en það var sá,
sem fremstur stóð og stýrði stafnum.
Menn fóru til útróðra við Djúp, víðs veg-
ar að af öllum Vestfjaröakjálkanum. Gekk
á ýmsu í þeim ferðum, svo sem vænta má.
Reyndi þar oft á karlmennsku vermanna,
þegar þeir fóru misjafnlega búnir í vetrar-
veðrum. Eins reyndi þá líka oft á risnu
ýmsra heimila og hæfileika þeirra til að
taka á móti gestum.
Auðvitað voru ýmsir bæir þannig í sveit
settir, að sérstaklega reyndi á gestrisni
þeirra, sem þar bjuggu. Er það nokkuð
misjafnt, hvernig orð þeir hafa eftirlátið.
Til eru nokkrar sagnir um slæmar gisting-
ar og eins hitt, að menn væru hvattir til
aö halda lengra. Það var t. d. á orði, að
bóndi nokkur hefði verið vanur að ávarpa
gesti sína eitthvað á þessa leið, þegar hann
kom til dyra, og gætti þess jafnan, að
verða fyrri til en þeir að bera upp erindi:
„Það er gott hjá ykkur ferðamönnunum
núna. Hjarn yfir allt og bjart nótt sem
dag.“ Sagt er, að fyrir hafi komið, að hann
hafi halla aftur bæjarhurðinni meðan á
þessari ræðu stóð, til þess að hlífa sjálfum
sér fyrir kófinu. Hvað sem hæft er í þessu
mun bóndi ekki hafa þótt gera neitt til að
laða menn til gistingar, en oft gistu menn
þar samt.
Heyrt hefi ég eina sögu um það, að fjór-
um vermönnum var neitað um gistingu,
en dagur var að kvöldi kominn og veður
illt. Varð þeim það að ráði að ganga í bæ-
inn i forboði bónda eða óleyfi. Sátu þeir
þar um kvöldið og var fátt við þá talað.
Um nóttina áttu þeir að sofa í einu rúm-
fleti allir og fengu þeir eitt teppi til að
hafa yfir sér. Það var lúsugt, og létu þeir
það fram yfir stokkinn og á góífið. Drukkj-
arblöndu fengu þeir um kvöldið og ekki
aðrar veitingar. Þeir voru snemma uppi
að morgni. Var fátt um kveðjur. Fóru þeir
til næsta bæjar og fengu þar máltíð ágæta
áður en lengra var haldið.
Enga sögu hefi ég heyrt líka þessari og
mun þetta og þvílíkt vera einsdæmi, svo
langt sem elztu menn muna. Hitt er al-
gengt, að heyra getið um viðtökur með
alúð og góðvild, þó að hús væru þröng og
fátt um þægindi og lí-tið fyrir hendi. Er
ástæðulaust að lýsa því hér, hvernig gest-
um yfirleitt er tekið og reynt að gera allt,
sem hægt er, til þess að þeim líði vel. Það
eru gömul og almenn einkenni fólks á landi
hér. Og einmitt þess vegna get ég trúað
því, að hætt sé við nokkrum ýkjubrag á
sögunum, sem ganga um undantekning-
arnar, sem auðvitað voru til.
GRÓÐUR JARÐAR
Það er enginn vafi, að orð Ara fróða
um það, að ísland hafi á landnámsöld verið
viði vaxið milli fjalls og fjöru, eiga fylli-
lega við um Vestfirði. Ýmsir hafa haft
tilhneigingu til þess_ að efa þessa lýsingu
og draga úr henni. Ég hygg þó, að það sé
óþarft. Það er sagt, að eyða hafi verið í
skógana, þar sem mýrlent var. þetta
kann að vera rétt, en þó er þess að gæta,
V