Vísir - 24.12.1933, Blaðsíða 21

VÍSIR
Jólanótt „ bónciariddarau St/nu.
Fyr á dögum var fátæktin langt-
úrn raunverulegri en hún er nú.
Sá, sem þá fæddist fátækur, varö
fátækur alla sína æfi, alveg cins
Og maöur, sem er faxidur blindur,
veröur aldrei öðru vísi en blindur.
Aö komast upp úr eymdinni meö
sparsemi og vinnu var ómögulegt,
því aö vinnu var ekki alt af hægt
aö fá og pen^nga næstum því aldr-
Ú. En fátæklingarnir voru þó ým-
islega geröir. Sumir bitu saman
tönnum, böröust og strituöu, unuu
og þræluöu og vonuöust til aö'
geta komist svo langt í velgengni,
aö }>eir vissu hvaö þeir ættu að
leggja fyrir sig næstu viku. Þess-
ir menn nutu altaf góðs álits og
sátu fyrir vinnu hjá þeim þorps-
búum, sem voru svo vel stæðir,
að þeir gátu goldið fyrir aöstoö
annara.
Aörir fátæklingar buðu sig
aldrei fram til neins, af því aö
þeir sáu aö allar tilraunir voru
vonlausar. Þeir létu reka á reið-
anum, voru á borð viö flækings-
b.unda í mannfélaginu, flæktust um
sveitina til aö komast yfir einhver
snöp án þess að vinna, tóku á móti
.skömmum og barsmíö, án þess
einu sinni að hrista sig og' })ótti
matarbitinn jafngóður, hve oft
sem hann var gefinn, sníktur eða
stolinn. Af þeirri tegund fátækl-
inga var „bóndariddara“-Stína,
sem var kend við föður sinn, sem
einu sinni haföi verið hraöboöi fyr-
ir riddaraliðssveit; það haföi síðar
..gengiö illa fyrir honum og hann
lent í hinum hörðu greipum fá-
tæktarinnar. — Hún var vön íiö
gorta af þvi, að hún væri fædd
sama ár sem Gústav jjriöji var
skotinn. —• Það var víst j)að eina,
sem hún gat gortað af og hér um
bil i hvert skifti, sem hún mintist
á j>etta samband liís síns við
krýndán konung, var einhver til
þess að kvarta yfir því að tvö slik
slys skyldu hafa viljaö til sama ár-
ið. En hún lést aldrei heyra það.
P’,átæktin hafði skerpt gáfur og
skilningarvit Stínu; hún hafði all-
góða mannjjekkingu og sporvísi á
við hund. Hún vissi nákvæmlega
á hvaða bæi hún mátti koma og
livenær; hvað hún átti helst að
tala um og hvaö fólkið á þessum
og þessum bænum vildi helst
l’.eyra. Augun í henni, sem voru
brún eins og piparkorn, voru fjör-
ug og skörp eins og í kráku. Þau
sáu ekki aðeins það, sem skeði
fyrir allra augum, heldur einnig
það, sem lá bak viö, skildu hvað
var mest um vert og drógu rétt-
■ai ályktanir. Og eyrun heyrðu eins
vel og augun sáu, heyrðu ekki að-
-eins jiað, sem menn töluðu sín ú
milli, heldur einnig þaö, sem undir
því bjó. Hún las í hjörtu meö-
bræðra eins og i opinni bók, já,
betur, því bókvitið var ekki henn-
■ar sterka hlið, og hún kunni að
nota sér þekkingu sína.
Alla sína æfi hafði hún barist
við að komast svo hátt, að henni
væri trúað fyrir að vera milli-
göngumaður; það er að segja sér-
staklega kænn sendiboði milli
ive&gju heimila, sem óskuöu aö
mægjast hvert viö annað. Og Jiað
er víst, að meö sínum sérstöku
gáfum og skörpu eftirtekt hefði
hún getað rækt slíkt erindi ölluni
til ánægju, ef henni hefði verið trú-
að fyrir jiví, en hún hafði drýgt
•of margar smásyndir, sem spiltu
iyrir henni. Og þegar þetta mis-
hepnaðist fyrir henni, notaði hún
lcrafta sína, til að eyðileggja ann-
ara fyrirætlanir, og vekja efa,
tortrygni og óeiningu meðal
an.anna, með hálfkveðnum vísum og'
Eftir Carl Larssoti t By.
tvíræðum orðum; i því átti hún
ckki sína líka. En þess vegna var
hún lika hötuö af heilum hug, sér-
staklega af karlmonnunum, sem
óttuðust hin skörpu augu hennar
og eitniðu tungu meö fúllum rétti.
Margir karlmenn hefðu getað lú-
barið hana, en eng-inn vildi leggja
mannskap sinn á kerlingu.
Nú var sjálf jólanóttin kon|in.
Stma hafði verið á ferðinni aö
sníkja eins og vant var, hún haf'ði
fiakkað um alla aveitina eins cg
haustkráka, augun höfðu gægst
um allan bæinn, þar sem bjúgun
lijengu upp undir rjáfrinu, nefið
hafði Jtefað eftir ilminum af öllu
góðgætinu, sem var á ferðinni
jiennan blessaöa dag, ilminum af
nýbökuöu brauöi, saltfiskinum og
upp úr stóra pottinum á arninum
þar sem súpan sauð og mallaði.
Það flutu hunangsætar setningar
út úr óþverra-túlanum á henni og
allar enduðu þær á því „að biðja
um að gera bón sína.“ Hún ætlaði
rö biöjaí fólk um að gera bóú
sína og gefa sér ofurlitla flat-
brauðsköku, hvaö litil og brend
sem hún væri og um bjúga, Jió
að þaö væri ekki stærra en hænu-
háls og kertisskar ætlaði hún aö
biðja um, Jió Jiað væri ekki stærra
cn fingurgómur, rétt svo það
nægði til að hafa þaö i glugganum
a meöan kirkjufólkið gengi fram
hjá. Því að ljós varð hún að hafa
1 glugganum sínum, þótt hún væri
íátæk. Fyrir drottinn Jesú Krist,
sem á þessari nóttu fæddur var,
átti Ijósið hennar að loga. Ef þeir
vil.du ekkert ljós gefa henni, J>á
gæti hún eins vel setið í dimmunn-
ar dölum, og hjarta hennar mundi
samt sem áður vera hjá drotni, í
hans húsi og musteri, þó aö fætur
hennar væru nú svo uppgefnir, að
þeir hefðu ekki krafta til aö bera
hana Jiangað.
Það er auðvitað að menn geröu
bón Stinu og gáfu henni J>a'ö sem
h.ún baði um, meira en ekki minna.
Jrtú að nú voru jólin og enginn
mátti fara gjafalaus frá garði, }>ví
að J>á fór hann meö jólin með-sér.
°g svo vildi fólkið losna við hana.
Allir voru í önnum og menn voru
einnig hræddir við þessi leiftrandi
augu, sem alt sáu, sem hægt var
að sjá og meira til. Það var vit-
anlegt, að væri hún nógu lengi inni
í bænum, þá gæti hún talið flat-
brauðskökurnar og bjúgun uppi
í rjáfrinu og kjaftað svo frá öllu
saman á næsta bæ. Stína fékk heil-
ar, velbakaðar flatbrauðskökur,
stór bjúgu og digur kerti. Þessu
tróð hún ofan í pokann sinn og
fór svo hneigjandi sig og blessandi
alla til dyranna, en þegar hún kom
fram í fordyrið átti hún til aö
gretta sig í áttina til eldhúsdyr-
anna, sem nýlega höfðu lokast á
eftir blessunaróskum hennar, ef
h.enni fundust bjúgun of mjó cða
ileskbitinn of litill. Þetta vissi
fólkið óski>j> vel.
Þetta var .góður dagur fyrir
„bóndariddara“-Stínu. Polcinn
hennar var vel fullur og Jiægilega
þungur, þegar hún nokkuð síðla
kvelds vagaði heim á leið. Hún
gekk eftir þjóðveginum og talaði
við sjálfa sig, talaði um livað ]>etta
væri góður blessaður matur og
reiknaði ut, hvað lengi ljósiji gætu
enst; kannske fram r. kyndilmessu,
ef hún færi sparlega meö. Hún var
að reikna í huganum, hve margar
flatbrauðskökur hún ætti og hún
vissi að hún hafði minstakosti eitt
sauðarlæri fengið eða kannske það
væri bógur. Jæja, en samt sem áð-
ur —! Hvað var að garga? Hlu.st-
iö þið aftur! Já, nú vissi hún að
þaö var gæsarræfillinn, sem þeir
’nöfðu bundið viö staurinn viö úlfa-
gröfina á Kohagsbakka. Það var
úlfavetur í ár eins og í fyrra og .
þorpsfólkið hafði búið til úlfá-
gröf og lagt viöjutágar í kross yf-
ir hana og bundið gæsina við
staurinn. Gæsin átti aö garga og
laða, úlfana að gryfjunni, þeir áttu
að hoppa upp eftir staurnum éftir
gæsinni og detta niður á viðjutág-
arnar sem voru mjóar og lenda
þannig í gryfjunni; þetta var ætl-
unin. Hyggilega útreiknaö, og
vanalega fór það eins og ætlað var.
í fyrra náðu }>eir víst tíu úlfum í
gryfjuna. En það fóru margar
gæsir í það, ekki af J>ví að1 úlfarn-
ir næðu i neitt af Jieim, en gæsa-
greyin frusu í hel, J>egar kaldar
nætur voru og J>ær gátu ekki
hreyft sig,
Stína heyröi gargið i gæsinni
og datt snjalíræði í hug. Hún ætti
að fara og stela gæsinni, þaö ætti
hún aö gera, J>að yrði bærileg
steik, og bændurnir mættu vel í-
mynda sér, að úlfurinn hefði náð
í gæsina þeirra, án þess að detta
sjálfur i gryfjuna. Það var engm
slóð að gryfjunni, J>ví J>egar bænd-
urnir voru búnir að vera J>ar og
binda gæsina, J>á höfðu J>eir rótað
yfir sporin sín og stráð snjó yfir
td Jiess að þefurinn skyldi hverfa,
svo að Stína varð aö vaða nokkuð
djúpt. En hún ætlaði einnig að
róta j'fir á eftir sér, ekki vegiia
þefsins, en til J>ess að enginn sæi,
að maður hefði verið á ferð.
Þarna sat gæsin á staurnum,
góðum fjórum álnum fyrir ofan
gryfjuna og togaði í strenginn sem
hún var bundin við stólpann með.
Skepnan glápti á Stínu með gal-
opnum, kringlóttum augum, sem
glitruðu í stjörnubjarmanum.
Skrokkurinn á greyinu kiptist við
og hálsinn þandist út í hvert skifti
sem J>etta örbjarga garg hennar
hljómaði út yfir snjóbreiðuna.
„Garmsskinniö“, tautaði St'ma
og fálmaöi eftir stiganumj. sem
bændurnir höfðu notað, þegar þeir
bundu fuglinn, og fann hann þar í
laut og reisti hann upp við staur-
inn. Það gekk vel, stiginn var
stöðugur upp við staurinn og stóð
skorðaður í snjónum og Stína fór
að klifra upp eftir honum rim fyr-
ir rim. Gæsin gargaði hærra og
hærra eftir því sem Stína komst
hærra upp í stigaim og reif og
sleit í mjóu hárreipin, sem hún
var bundin með. Stína lét hana
garga, opnaði pokann sinn, kom
honum eins hátt upp í stigann og
hún gat, hún ætlaði að troða
gæsinni ofan í pokann undir eins
og hún væri búin aö losa hana
og svo ætlaði hún að binda fljótt
fyrir. Það var altaf hægt að snúa
kvikindið úr hálsliðnum á efí.ir.
Stína gaufaði við reipið og pok-
ann og leysti hvern hnútinn á
fætur öðrum og ætlaði einmitt að
fara að troða gæsinni ofap í pok-
ann, }>egar skepnan reif sig lausa
i einu kasti og flögraði }>ungt og
óstöðugt af staö og settist í snjó-
inn dálitinn spöl frá, og lausa-
mjöllin fauk um hana. Stina varð
svo hissa að hún misti jafnvægið
i stiganum, fálmaði fyrir sér með
hondunum eftir stuðningi. en dratt-
aðist svo ofan í gryfjuna í félagi
við pokann sinn, og töluvert af
smá-tágum, grenibarri og lausa-
mjöll; datt ofan á eitthvað mjúkt,
sem vældi, en J>ó ekki hærra en
hún sjálf.
ÞaS var dimt i gryfjunni, en
Stína sá }>ó tvö gul augu, sem
glitti í J>arna niðri, hvort J>að var
tóa eöa úlfur gat hún ekki séð.
Væri )>að úlfur, þá gæti hún beð-
ið aö heilsa. Þaö var dauðaj>ögn
í gryfjunni. Stína J>orÖi ekki að
hafa augtin af villidýrinu, sem hjá
henni var. og hún þorði varla að
QQQOCQQQQQOOQPOQQOOQQQQOQ&QOQPCQQOCQQOQOCOQOQQQQQOQlS
æ æ
æ •' 86
88 GLEÐILEG JÓL!
86
86 Járnvörudeild Jes Zimsen.
86

GLEÐILEG JÖL!
ALÞÝÐUBRAUÐGERÐIN.
tllinHINIItllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllUIIIIIIllllllllllliH
j=
GLEÐILEG JÖL!

ss K. Einarsson & Björnsson. ES
ss
IIHIIIIIHIIHIHHHHIHIHHHHIHHIIHIHIHIUIIHIHIHIHHIIHIHHIIHHHII
88
88
86
86
æ
GLEÐILEG JÓL!
Ásgeir Ásgeirsson,
Versl. Þingholtsstrœti.
86
86
86
86
86
86
86
mmimmmnnmmuunMmmmoaw
u ■ n
8 m
M GLEÐILEG JÓL! M
M
VERSLUNIN BALDUR. M

GLEÐILEG JÓL!
Vershmin Björk.
52 5 Vershmin Björninn.
ðfiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiI
wlitlw.wIrWj
GLEÐILEG JÓL!
EIMSKIPAFÉLAG ÍSLANDS.
8688868688888888868888888888888886868886868686868888
^ Óska öllum mínum viðskiftavinum §§
M GLEÐILEGRA JÖLA M
M og góðs og farsæls nýárs. ^
Jjgg Bergsveinn Jónsson. M
M M
utmmtnKKKunnwMnnMnmmummM
8688888888888888888888888888888888888888888888888888
S6 88
88 88
86 GLEÐILEG JÖL!
86
86
86
88
VERSLUNIN FELL