Morgunblaðið - 19.06.1956, Page 12

1S
MORCUHBLAÐIÐ
Þriðjudagur 19 iúu' iqw
<•»

Útg.: H.f. Árvakur, Heykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
f.j Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson
Ritstjórn: Austurstræti 8.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðaistræti 6. Sími 1600
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands
í lausasölu 1 króna eintakið
l
Fordœmi
Reykjavíkur
UTAN IIR HEIMI
oráot
'h lyftincfartilr
raunannnar
í ^yffrcjentín
u
þegar hafa orðið að láta líf sitt
fyrir hlutdeild í uppreisninni er
Raul Lagomarsino, milljónamær-
ingur og illræmdur stuðnings-
maður nazista. Hann átti að stýra
hinni borgaralegu hlið byltingar-
innar. Það voru mistök af hans
hálfu, sem fyrst og fremst urðu
þess valdandi, að byltingin fór
út um þúfur. Borgararnir, sem af
mikilli hreysti Jiöfðu lýst yfir
því, -ið þeir væru fúsir til að láta
lííið fyrir Perón biðu átekta í fel-
um til að sjá, hvort byltingm
heppnaðist. Á meðan féllu félag-
ar þeirra fyrir sprengjum stjórn.
arhersins.
★
T BLAÐINU í fyrradag var
frá því skýrt, að Reykja-
víkurbær hefði nú ákveðið að
láta byggja stærsta togara ís-
lendinga í stað b.v. Ingólfs
Arnarsonar, s^n fórst.
Samningur liggur þegar
fyrir um smíði þessa skips.
Er þetta glöggt dæmi um
framkvæmdasemi Reykjavík-
urbæjar undir stjórn Sjálf-
stæðismanna.
Reykjavíkurbær hefur, eins
og kunnugt er, verið athafna-
samur í útgerðarmálum, síðan
hann tók að reka sína eigin
útgerð. Það geta verið skiptar
skoðanir um það, hvort bæj-
arfélög eigi að reka slíka
starfsemi, en úr því Reykja-
víkurbær tók þá stefnu að
taka á þennan hátt þátt í at-
Vinnulífinu, hefur hann viljað
gera það á myndarlegan hátt
og er bygging hins nýja skips
fyrir forgöngu Sjálfstæðis-
manna enn nýtt dæmi þess.
★
Reykvíkingar hafa kunnað
að meta hina styrku og ein-
huga stjórn Sjálfstæðismanna
í bæjarmálunum. Þeir hafa
aldrei viljað afhenda Hræðslu
bandalagsflokkunum og
kommúnistum meiri hlutann
í bæjarstjórn. Sjálfstæðis-
menn hafa jafnan borið sigur
úr býtum við bæjarstjórnar-
kosningar og stundum fengið
hreinan meiri hluta allra
greiddra atkvæða. Fólk af öll-
um stjórnmálaskoðunum hef-
ur sameinazt um Sjálfstæðis-
flokkinn í Reykjavík, þótt
hver hafi farið til síns heima
ur. Enginn einn flokkur hefur
haft bolmagn til að ráða án
stuðnings annarra. Sjálfstæð-
isflokkurinn hefur aldrei
fengið tækifæri til að sýna
hvers hann væri megnugur,
ef hann fengi meiri hluta at-
kvæða á Alþingi. Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur jafnan verið
heftur og bundinn af sam-
starfi við Hræðslubandalags-
flokkana, annan eða báða.
Dæmin um svik Framsóknar-
flokksins og brotthlaup úr
ríkisstjórn hvað eftir annað
nú á síðustu árum, er aðeins
eitt af því, sem sýnir, hví-
líkur fjötur það er Sjálfstæð-
isflokknum um fót að neyð-
ast til að starfa með öðrum
eins flokki og Framsókn er.
Það sem Sjálfstæðisflokk-
inn skortir er hreinn meiri-
hluti á Alþingi á sama hátt
og hann hefur haft hreinan
meiri hluta í bæjarstjórn
Reykjavíkur. Þennan meiri
hluta þarf þjóðin að veita
honum. Þá fyrst mun hún sjá
hvað í Sjálfstæðisflokknum
býr til athafna og úrbóta. Ef
Sjálfstæðisflokkurinn fengi
slíkan meirihluta einu sinni,
mundi þjóðin áreiðanlega
verða treg til að afhenda hann
aftur til dreifðra og sundur-
leitra flokka. Þá mundi fólk
úr öllum flokkum sameinast
um Sjálfstæðisflokkinn, á
sama hátt og verið hefur í
Reykjavík og veita honum
sigur við hverjar kosningar á
fætur öðrum.
Argentíska stjórnin var vel við
því búin, er uppreisn brauzt
þar út á dögunum, bældi niður
uppþotið og afstýrði miklu blóð-
baði með því að taka af lífi
nokkra af uppreisnarmönnunum.
Kyrrð hefir nú verið komið á í
landinu, og allri alþýðu mun hafa
létt við þau úrslit, þegar ljóst
varð, hvað uppreisnarmennirnir
höfðu haft í hyggju.
★
Svo virðist sem uppþotið hafi
verið síðasta tilraun Peróns til
að ná völdum á ný í Argentínu.
Uppreisnin hófst laugardaginn
7. júní, og höfðu uppreisnar-
mennirnir áformað að myrða
varaforsetann, Isaac Rojas, þar
sem hann væri höfuðóvinur fyrr-
verandi exnræðisherrans Peróns,
og alla fjölskyldu Rojqp. Því n-e :t
átti að skjóta aila erlenda frétta-
ritara i landinu, sem höfðu verið
livað skeleggastir í að lýsa með
ófögrum orðum harðstjórn Per-
óns, handtaka alla embættismenn
og yfirmenn í herntrm sem gísla
og ná á sitt vald öllum stjórnar-
skrifstofum og bækistöðvum
hersins.
Ekki virtist uppreisnarmenn-
ina skorta fé til þess að fram-
kvæma áformin Flugumenn
Peróns í nágrannankjum Arg-
entínu, Ch.le, Uruguy og Para-
guy. hófðu nána ti rnvinnu vii'
Perónista í Buenos A res.
★
Upphaflega átti uppreisnin að
hefjast 4. júní — en þann dag
tók . Perón völdin upphaflega í
sinar hendur — nokkrar tafir
urðu á framkvæmd uppreisnar-
innar, þar sem talsverður ágrein-
ingur hafði komið upp meðal
uppreisnarmanna. Aðalherfon.
inginn meðal uppreisnarmann-
anna var Jose Valle, en lögreglan
hafði verið á hælunum á honum,
þar sem hann var ákærður fyrir
að hafa misnotað almanafé. Að-
alaðstoðarmaður hans var hers-
höfðinginn Paul Tanco, sem í s.l.
mánuði var yfirlýstur liðhlaupi,
þar sem hann mætti ekki fyrir
herrétti — ákærður íyrir að hafa
stofnað til æsinga.
Upplýsingaþjónusta stjórnar-
innar fékk grun um það 3. júní,
að eitthvað væri í aðsigi. Aram-
buru íorseti fór engu að síður í
opinbera heimsókn til Santa Fe-
héraðsins, og fól hinum dug-
mikla, smávaxna varaforseta
stjórnina. Sagt er, að forsetinn
hafi, áður en hann lagði í förina
undirritað heimild til að setja
herlög í landinu, ef nauðsyn
krefði. Þessi heimild olli miklu
um, hvernig rás atburðanna varð.
í íyrcta skipti í sögu nútíma
Argentínu urðu þexr, sem stóðu
fyrir misheppnaðri byltingati 1-
raun, að gjalda fyrir mef lífi
sínu — allir upprexsnarmenn.
Rojas — smávaxinn, en þéttur
á velli og þétfcur í lund —
sem féllu í hendur stjórnarinnar
fyrst í stað, voru teknir af lífi.
22 létu lífið fyrir dögun sunnu-
daginn 10. júní — og nokkrir
fleiri voru teknir af lífi á mánu-
daginn. Alls 40 létu lífið, og
fjöldi manna var handtekinn —
síðar var ákveðið að breyta
dauðadómum í lífstíðarfangelsi.
Einna frægastur af þt>im. sem
Þetta uppþot heflr sýnt stjðm
Aramburus fram á, að hinn fyrr-
verandi einræðisherra, Perón,
getur enn notað sér til hins ýtr-
asta það fylgi, sem hann á að
fagna í Argentínu, þó að hann
sé sjálfur víðsfjarri — í útlegS i
Panama. Meðal áróðurstækja
Peróns voru grammofónplötur,
sem hann hafði talað inn á í Pan-
ama og smyglað hafði verið inn i
Argentínu.
Ástæðan fyrir því litla fylgi,
sem Perón nýtur enn í Argentínu,
er glundroði í efnahagsmálunum
— en sannleikurinn er þó sá, að
efnahagsástandið eins og það er
nú, er arfur frá Perón. Aramburu
og stjórn hans hafa lagt sig fram
til að færa efnahag þjóðarinnar
í samt lag, en hefir ekki tekizt
það nema að litlu leyti.
★
Það hefir ekki bætt úr skák,
að nokkurt ósamkomulag ríkti
meðal þeirra, sem gerðu upp-
reisnina gegn Perón. Lonardivarð
að víkja, þar sem hann var mjög
mildur í garð Perónista og gerði
m.a. einn þeirra að dómsmálaráð-
herra. Einnig mun vera nokkurt
ósamkomulag milli Aramburus
og nokkura meiri máttar manna,
en hins vegar mun vera gott sam-
komulag milli Aramburus og
Rojas varaforseta, sem var aðal-
maðurinn að baki byltingarinnar.
En það spáir engu góðu, að marg-
ir háttsettir embættismenn tóku
þátt í uppþotinu á dögunum.
Skömmu fyrir byltingartil-
raunina tilkynnti Aramburu
forseti, að gert væri ráð fyrir, að
haldnar yrðu frjálsar kosningar
næsta ár. Eins og kunnugt er, er
Argentínu ekki lýðræðislega
stjórnað. En byltingartilraunin
getur orðið þess valdandi, að
stjórninni reynist erfitt að standa
við orð sín um frjálsar kosningar
til þings — ef hún verður jafn-
framt að hafa fallbyssurnar í
lagi til að verjast Perónistum.
17. júní háfíðahöldin
á Húsavík
við Alþingiskosningar. Þetta
kemur einfaldlega af því, að
menn hafa fundið hver festa
og öryggi er í stjórn flokks-
ins á bæjarmálunum.
Reykvíkingar hafa ekki
mátt til þess hugsa að
stjórn bæjarins lenti í hönd
tun sundurleitra flokka og
flokksbrota. Fólkið hefur
fundið að hagsmunir bæj-
arfélagsins og þess eigin
hagsmunir væru í veði, ef
svo ólánlega tækist.
Þess vegna hafa Reykvík-
ingar sameinazt um Sjálf-
stæðisflokkinn og fært honum
sigur í öllum bæjarstjórnar-
kosningum áratugum saman.
★
Við íslendingar höfum nú
lengi búið við samsteypu-
stjórnir, hvað ríkinu viðvík-
Erlendir fréttahaukar fjölmenna
til kosninganna
ÞAÐ ER EKKI ofmælt, að
aldrei hafa kosningar á tslandi
vakiB aðra eins athygrli og
þær sem nú fara í hönd. Á-
stæðan er, að mikil eftirvænt-
ing ríkir úti í hinni stóru ver-
öld, og þó einkum meðal vina
okkar Atlantshafsbandaiags-
þjóðanna, um það hvort ís-
lendingar snúist gegn sam-
starfi við þá í framtíðinni og
velti sér til veggjar í alþjóða-
samstarfi. Blaðamenn drífa nú
að með annarri hverri flugvél
með ritvélar sínar og hljóð-
nematöskur í eftirdragi.
Á fimmtudag kemur sérstakur
maffur frá Reuter-fréttastof-
unni flugteiðis frá Löndon.
Hálfur xnánuður er síðan full-
trúi Berlíngatíðinda mætti til
leiks. Sá heitir Jörgen Slei-
mann, ungur bókavörður ætt-
aður frá Svendborg og kom
hér við á leiðinni til Parísar,
þótt krókur sé, en þangað fer
hann til þess að rita bók að
tilhlutan menningarmáladeild-
ar Atlantshafsbandalagsins.
Ungur Svíi, Hallerby að nafni
leit inn á ritstjórnarskrifstofu
Mbl. í gær og er hann hingað
kominn fyrir kvöldblaðið „Ex-
pressen" í Stokkhólmi.
B.B.C. er aldrei langt á eft-
ir öðrum og hingað sendir
það hinn kunnan fréttamann
sinn, Hardyman Scott með
hljóðnemann í hendinni. Hann
sendir til London á stuttbylgj-
um fregnir af kosningunum
jafnóðum og munu þær birtast
í „Radio Newsreel“ Útvarps-
maður frá NBC útvarpsfélag-
inu í Bandaríkjunum er ný-
kominn og sænska útvarpið
sendir Curt Anderson, góð-
kunnan fréttahauk í Svíaríki.
Time Magazine mun og hafa
fregnritara sinn á vettvangi,
og þýzkir blaðamenn fjöl-
menna.
Þegar eru farnar að birJ .st
yfirlitsgreinar um íslenzk
stjórnmál og kosningahorfur í
erlendum blöðum, og nefna
Berlíngatíðindi bandalag Fram
sóknar og krata m.a. „Frygt-
ens Forbund“ í dáikum sinum.
En þessar fjölmennu blaða-
mannaheimsóknir sýna okkur
allar að við erum ekki lengur
umkomulaus og einangruð
smáþjóð, heldur varðar af-
staða Islands nágrannaþjóðir
okkar miklu. Og því eru kosn-
ingarnar á sunnudaginn svo
merkar í augum vinþjóða okk-
ar og prófsteinn á ábyrgðar-
tilfinningu þjóðarinnar allrar.
HÚSAVÍK, 18. jún: — 17. júní
hátíðahöldin á Húsavík, hófust
á Húsavíkurhöfða kl. 2 um dag-
inn, með útiguðsþjónustu Séra
Sigurður Haukur Guðjónsson,
prestur að Hálsi í Fnjóskadal,
prédikaði. Veður var mjög gott,
sólskin og blíða. Við guðsþjónust-
una söng kirkjukór Húsavíkur og
einnig karlakórinn Þrymur. Að
því ioknu flutti Júlíus Havsteen
sýslumaður hátíðarræður.a.
Seinna um daginn fóru fran.
xþrótbr. Um kvöldið var sam-
koma í samkomuhúsi bæjarins.
Þar flutti bæjarstjórinn, Páll Þór
Kristinsson ávarp. Karlakórinn
Þrymur skemmti með söng, en
síðan var dansað. Hátíðahöldin
fóru mjög vel og sómasamlega
fram. — Faréttaritari.