Morgunblaðið - 12.05.1960, Blaðsíða 15

Fimmtudagur 12. maí 1960
MORCVNBLAÐIÐ
l5
Swissair til Kefla-
víkur á DC-8 jbotum
GUÐJÓN E. Bjarnason, yfirflug-
umsjónarmaður á Keflavíkurflug
velli, er nýkominn heim frá
Svisslandi af námskeiði hjá
Swissair. Fréttaritari Mbl. hitti
Guðjón að máli og bað hann að
segja lesendum blaðsins frá fyr-
irætlunum Swissair um flaug
með viðkomu á Keflavíkurflug-
velli. Varð Guðjón vel við þeirri
málaleitan og sagðist honum svo
frá:
Swissair bauð mér til Ziirich á
námskeið, sem félagið hélt fyrir
flugumsjónarmenn sina, er
starfa á flughöfnum við norðan-
vert Atlantshaf, svo sem Shann-
on, Lissabon og New York. Við
vorum rúmlega 20 á námskeið-
inu og var ég sá eini, sem ekki
var starfsmaður Swissair.
Námskeiðið
Námskeiðið fór fram í aðal-
bækistöðvum félagsins í Zúrich
og stóð yfir frá 28. marz til 14.
apríl. Var okkur kennt það helzta
er lýtur að tæknilegum rekstri
hinnar nýju DC-8 farþegaþotu,
svo sem gerð flugáætlana og
hleðsluseðla, flugeiginleika og
byggingarlag DC-8 og einnig var
mikið rætt um veðurfræði í sam-
bandi við háloftaflug.
Ástæðan fyrir því að mér var
boðið á námskeiðið, er sú að
Swissair hyggst hefja áætlunar-
flug um Norður Atlantshaf með
DC-8 í lok þessa mánaðar, eða
nánar tiltekið 31. maí og er ætl-
unin að hafa viðkomu á Kefla-
víkurflugvelli að minnsta kosti
á vesturleið. Flugumsjónardeild
flugmálastjórnarinnar á Kefla-
víkurflugvelli mun síðan sjá um
flugáætlanir fyrir flugvélarnar á
leiðinni Keflavík til New York.
Náin samvinna SAS og KLM
um rekstur DC-8
Swissair mun hafa í hyggju að
hafa flugvélavirkja staðsettan í
Keflavík, en 3—4 flug í viku eru
áætluð fyrst um sinn.
DC-8 þarf um 3000 metra flug-
braut til flugtaks og eru flug-
brautirnar í Shannon of stuttar,
en unnið er að lengingu þeirra
og er því óvíst hvað verður um
viðkomur Swissair hér, þegar
því verki er lokið.
Swissair á 4 DC-8 farþegaþot-
ur í pöntun' og hefir afhending
þeirrar fyrstu þegar farið fram.
SAS og KLM hafa einnig pantað
DC-8 og fengið eina vél afhenta
hvort. Fer nú fram reynslu- og
æfingarflug þessara þriggja flug
félaga frá Arlandaflugvelli við
Stokkhólm, en mjög náin sam-
vinna verður á milli flugfélag-
anna með rekstur flugvélanna, en
allir varahlutir í DC-8, eins og
farþegaþotur almennt, eru mjög
dýrir og munu flugfélögin því
koma sér upp sameiginlegri vara
hlutageymslu.
Swissair er allstórt flugfélag
og er í örum vexti. Félagið var
stofnað árið 1931 með samein-
ingu Ad Astra Aero og Balair.
Félagið heldur uppi áætlunar-
flugi víðsvegar um Evrópu og
einnig til Austurlanda, Suður-
Ameríku og Norður-Ameríku.
Flugvélakostur Swissair er m.a.
12 Convair 440, nokkrar DC-7-C
og Caravelle farþegaþotur, en
auk DC-8 á félagið Convair 880
farþegaþotur í pöntun. Enda þótt
innanlandsflug sé ekki mikið í
Svisslandi, þá er áhugi fólks fyr-
ir flugi mjög mikill. Á meðan
ég var þar um páskana, þá komu
65 þúsund áhorfendur í heimsókn
á Klotenflugvöll við *Zúrich á
einum degi og áætlað var að 200
þúsund áhorfendur myndu horfa
á þegar DC-8 lenti þar í fyrsta
skipti.
Léttast um 1 kg á 8 klst.
ÓC-8 er mjög fullkomin flug-
vél. Hún tekur 120 til 140 far-
þega, eftir því hvað mörg sæti
eru á fyrsta farrými. Fullhlaðin
af eldsneyti hefir hún um 8 klst.
flugþol, en eldsneytiseyðslan er
sex og hálf smálest á klst. ef flog
ið er í 10 km. hæð.
Sé flogið í 10 km. hæð, þá er
loftþrýstingi í farþegaklefunum
haldið þeim sama og flogið sé í
aðejps tveggja km. hæð frá jörðu,
svo að flughæðin veldur engum
óþægindum. En þó hafa menn ný
lega komizt að raun um að hálofts
flug hefir líka sína galla. Loftið
svo hátt uppi hefir nefnilega á-
kaflega lágt rakastig, og það er
ekki hægt að auka rakastig þess
um borð í flugvélinni, nema með
ærnum tilkostnaði. Það er því
talið að farþegi, sem ferðast með
þotu í 8 klst. léttist um 1 kíló-
gramm vegna útgufunar vatns úr
líkamanuro. — B. Þ.
B-52 SPRENGJUFLUGVÉL: — Flugskeyti og kjarnasprcngjur.
BANDARÍSKI flugherinn
gerði vel heppnaða tilraun
fyrir skömmu með nýtt flug-
skeyti, sem vísindamenn hans
höfðu „sett saman úr brotum
gamalla áætlana“, eins og m.
a. var komizt að orði í viku-
ritmu Time, er það sagði frá
atburðinum. Flugskeyti þetta
er nefnt ,Hound Dog“ (sem
vér kunnum tæpast að leggja
út á íslenzku — kannski get-
um við bara kallað það „Veiði
hundinn“), og er það sagt hið
skæðasta vopn. — Þetta er
fyrsta flugskeyti Bandaríkja-
manna, knúið þrýstilofti og
ætlað til að skjóta frá flug-
vélum til jarðar, sem vel
heppnað má teljast. Er það
sérstaklega ætlað fyrir hina
risastóru og langfleygu her-
flugvél, B-52.
★ I MARK
Fyrir um það biil hálfum
mánuði tók 8 hreyfla B-52G
sig upp frá Eglin-herflugvell-
inum í Florida með sinn
„hundinn“ undir hvorum
væng. Flugvélin hélt norður á
bógin, allt þar til hún var
komin yfir norðurpólinn —
sneri þá aftur við suður til
Flcrida og sleppti öðru flug-
skeytinu lausu, eftir 22 klst.
flug. Skeytið þaut til norðurs.
Eftir nokkra stund sneri hað
uðum — og þykir vel að ver-
ii. Eins og fyrr segir, hefir
verið „safnað til þess“ úr
ýmsum áttum. Til dæmis not-
uðu vísindamennirnir nær
óbreytt hylki Navaho-flaugar-
innar, sem byrjað var að fram
leiða þegar 1946 — en það
flugskeyti var aldrei fullkomn
að. Fjarstýriútbúnaðurinn,
tveggja ára skeið, með það fyr
ir augum að nota hann fyr-
ir flugvélar, var settur í
„Hound Dog“-flugskeytin, sem
raunverulega mega kallast
mannlausar sprengj uf lugvél-
ar.
Og Banlaríkjamenn eru
hæst ánægðir með afkomanda
þessara margvíslegu forfeðra.
öflugasta vopnið
við suður á bóginn aftur, sam
kvæmt boðum frá fjarstýri-
tækjum, — og var það síðan
látið fara ýmsar krókaleiðir
áður en því var beint að fyrir
fram ákveðnu marki — og
skotið geigaði ekki um hárs-
breidd.
★ A 30 MÁNUÐUM
„Hound Dog“-flugskeytið
var framleitt á einum 30 mán-
sem notaður var, hafði upp-
haflega, eða árið 1950, verið
ætlaður fyrir orrustuflugvél.
Útbúnaður þessi hefir ekki
enn verið reyndur í flugvél,
en það eru mjög svipuð tæki,
sem nú eru notuð í Polaris-
eldflaugarnar en þeim er m.
a. skotið frá kafbátum. —
Pratt & Whitney J-52 þrýsti-
loftshreyfillinn, sem tilraunir
höfðu verið gerðar með um
L-
Jón Eiríksson fyrrv.
hreppstjóri Volaseli
JÓN fæddist á Víðborði á Mýrum
29. jan. 1880. Foreldrar hans voru
Eiríkur Jónsson og kona hans
Guðný Sigurðardóttir, er þá
bjuggu þar, voru þau ættuð þar
úr sveit, fátæk eins og margir í
þeirra sporum á þeim tíma,
þurftu þau að sjá farborða tölu-
verðum barnahóp sem urðu nýtir
menn með aldri og þroska.
Á tímabilinu frá 1880—1890 var
að kalla samfelldur harðindatími
sem svarf mjög að þjoðinni og
kreppti mjög kjör hennar svo sem
kunnugt er, byrjaði hann með
frostavetrinum 1880—81, lagði þá
firði og flóa, gengu þá bjarndýr
á land á Mýrum fæðingarsveit
Jóns. 1882 vorfellisvorið mikla er
drap fjölda gjár og í kjölfar þess
gengu mislingar sem urðu mann-
skæðir. 1886 gerði 7. janúar af
taka grimdarbyl, sem olli
víða miklu tjóni á fé og
húsum,en skemmdir urðu á jörð-
um af grjótfoki. 1888 gekk barna-
ve?ki um sveitir hér, sem skildi
eftir mörg djúp sár er seint eða
aldri greru. Yfir alla þessa bar-
áttu við harðindi og veikindi á
barnaldri Jóns slapp hann ókal-
inn andlega og líkamlega en sá
harði skóli sem hann fékk í upp-
vextinum mun hafa gefið honum
það vegarnesti, dugnað og fyrir-
hyggju, sem mótaði lífsstarf hans.
Ungur missti hann föður sinn,
Snemma varð 'hann því sjálfur að
sjá sér farborða, 16 ára ræður
r.ann sig sem matsvein á fiski-
skip sem gera átti út frá Horna-
firði, en ekkert varð úr þeirri út-
gerð vegna þess að skipið týndist
á leiðinni frá Eskifirði hingað suð
ur er útgerð átti að hefja, með því
lokaðist sú leið að Jón gerði sjó-
mennsku að ævistarfi, sem vel
hefði geta orðið, það sýndi sig
síðar að hann hafði gaman af sjó-
sókn. Eftir þetta var hann í vist-
um á góðum heimilum, eftirsótt-
ur unglingur fyrir dugnað og létt-
lyndi og glaðværð. 1904 fór hann
til náms á búnaðarskólann á
Hvanneyri, að því loknu kom
hann aftur í Lói), hafði heimili á
Stafafelli, en stundaði aðallega
búfræðistörf og barnakennslu.
Að Volaseli flytja 1908 hjónin
Ólafur Sveinsson og Þorbjörg
Gísladóttir. Á þeirri jörð hafði
vlítið verið búið undanfann ár og
var síðast í eyði þarna, beið
þeirra mikið starf að reisa allt úr
rústum, byrja varð með því að
byggja íbúðarhús sem enn er not-
að, en Ólafs naut stutt, hann and
aðist 1913 á bezta aldri, heimilið
varð forystulaust og framtíð þess
í algerri óvissu.
Þá ræðst það að Jón sem kunn-
ur var að því að rétta hjálpar-
hönd þar sem þörf kallaði að,
kom til hjálpar og gerðist for-
ráðamaður búsins, 1915 kvæntist
hann Þorbjörgu, bjuggu þau 33
ár í Volaseli við mikla rausn og
mannhylli sem kunnugt er. Heim-
ilið var í þjóðbraut, gestrisni og
fyrirgreiðsla þerra hjóna var orð
lögð, fylgdir og hjálp Jóns við að
greiða veg ferðamanna yfir
Jökulsá á hvaða tíma sem var
brást aldrei. Öll þessi þjónusta
var innt af hendi af þeirri ein-
lægu fórnfýsi sem ekki spyr um
endurgjald.
Brátt hlóðust á Jón margvísleg
trúnaðarstörf innan sveitar og
utan, þau verða ekki talin upp
hér, en geta skal þess að allra
umfangsmestar voru jarðbóta-
mælingar sem hann hafði á hendi
frá 1924—55. Mælingarumdæmi
hans var A-Skaftafellssýsla sem
hann ferðaðist árlega um og
stundum mældi hann í suður-
hluta Múlasýslu að Breiðdals-
heiði..Á þessum árum mun hann
hafa mætt á öllum aðalfundum
Búnaðarsamb. Austurlands til
1950 er Búnaðarsamb. A-Skaft-
fellinga var stofnað. Hann er
heiðursfélagi í báðum sambönd-
unum og síðarnefnda sambandið
hefur stöfnað verðlaunasjóð sem
ber nafn Jóns. Ferðamaður var
Jón kjarkgóður og hygginn, átti
trausta og velmeðfarna hesta,
var því að sjálfsögðu fenginn til
fylgdar með ferðamönnum um
lengri eða skemmri vegu, þegar
þess þurfti með.
Þrátt fyrir miklar annir og
fjarvistir frá heimili var búið að
Volaseli gott og notadrjúgt og öll
meðferð búpenings ágæt. Gerðar
voru áveitur á engjar, túnrækt
aukin og girðingar fyrir engi og
tún. Útihús öll endurbyggð og
bætt eins og bezt var þá hér í
Hreyfla „Hound Dog“ er hægt
að nota til þess að létta flug-
tak hinna risastóru B-52 þrýsti
loftsvéla. Flugvélarnar geta
allt að einu borið kjarna-
sprengjur sínar, þótt þær bæti
á sig tveim slíkum skeytum —
og þar með segja Bandaríkja
menn, að B-52 sé öflugasta
vopn, sem heimurinn hafi
þekkt.
sveit. Samhliða búskapnum sótti
Jón sjó um Papós á vetrum, var
lengi formaður á árabát aflasæll
og heppinn.
Jón var ætíð með fremstu
mönnum í öllum félags og fram-
faramálum. Hann tók einriig mik
inn þátt í leikstarfsemi og voru
mönrium minnistæð hlutverk
hans t. d. Páll á Gili í Prestskosn
ingunni og Bjarna á Leiti í Manni
og konu, svo vel voru þau af
hendi leyst.
Ekki varð þeim hjónum barna
auóið, en dóttir Þorbjargar af
fyrra hjónabandi, Norma vel gef
in yndi og eftirlæti móður sinnar
og stjúpföður, andaðist uppkimin
1934. Fjögur fósturbörn hafa þau
alið upp, hjá einu þeirra Sigrúnu
Eiriksdóttur og manni hennar
Guðmundi Jónssyni trésmíðam. á
Höfn í Hornafirði, eiga þau nú
ágætt heimili.
Þegar þau Jón og Þorbjörg
rættu búskap á Volaseli og fluttu
á Höfn 1947 varð hér skarð fyrir
skildi, svo mjög komu þau við
sögu sveitarinnar eins og að fram
an getur. Ég var í ýmsum sveitar
málum lengi samstarfsmaður
Jóns og dvaldi oft á heimili
þeirra hjóna í Volaseli við þau
störf og sem ferðamaður, þeirri
velvild og umhyggju, sem ég naut
þar gleymi ég aldrei.
Þegar Jón byrjar nú níunda tug
ævinnar og Þorbjörg sem hefur
verið hans góði förunautur í 45
ár og er komin nálægt áttræðis-
aldrei, færi ég þeim mínar beztu
heillaóskir og sveitunga minna
allra.
Guðsblessun fylgi þér um ókom
in ár.
Stefán Jónsson.