Morgunblaðið - 05.05.1961, Blaðsíða 13

Föstudagur 5. maí 1961
MORGVNBLAÐIÐ
13

'1

Haih, Wot
, " T\, 4;%;,,^..^^ *- -
<úivM »vtni»#w thi- . ifcwp «io»-v
ÞEGAR MESTA f jaðrafokiwu ]
hefur létt eftir fyrstu frásagn j
ir af geimferð Rússans Júrí j
Gagaríns, eru sérfræðingar á :
Vesturlöndum farnir að at-
huga málið nokkru nánar.
Menn spyrja nú: — Var það fjj
Júrí Gagarín sjálfur sem fór í j
.
li- hV« W .•<»&•« t'J'Whf .«< <<V •<•'••>•
."•rt«V'\ ■

Si* miiífíw
accaM ■
?*w'
manns sem sendur var á loft j
en kom dauður til jarðar. —
Hverning stendur á öllu ósam :
ræminhi í fréttum Rússa? »i .
ósSS ÍTSaSS CONFUCTiNG STORY oppec.red ín tomion “Oaiiy Worker”
áður en geimfarinn Gagarín before the ftight, Ðifferent man, differenf date, dífferent result.
kom svífandi niður til jarðar
í fallhlíf sinni. «• S. N6WS & WORtO REPORT, Moy ?, i?61
Menn láta æ meiri efasemd , 5
ir í Ijósi um það að Júrí Gag- Forsíða brezka kommunistabiaðsins Daily Worker 11. apríl,
arín hafi verið fyrsti maður er Það sagði frá geimskoti Rússa.
Var rússneska geim-
feröin svindiigabb?
því svo, að hann hafi fundið
dálítinn kipp Og þá hafi hann
vitað að geimfarið hafði lent
á sovézkri grund.
Ekki ber þó frásögnum
„sjónarvotta“ saman við þessa
lýsingu. Þeir greina frá því í
rússneskum blöðum að hann
hafi lent í fallhlif eins og flug
menn gera venjulega og hafi
komið standandi niður. Rúss
neska blaðið „Komsomolskaya
Pravda segir að hann hafi
svifið niður og sungið glaðlega
rússneskan ættjarðarsöng.
• Hversvegna öll þessi
leynd?
Gagarín neitaði að gefa
nokkra ýtarlega frásögn af
ferð sinni á blaðamannafundi
sem hann hélt 15. apríl. Hann
fór í engu út fyrir hina opin-
beru skýrslu, svaraði aðeins úr
völdum skrifuðum spurning-
um og kom sér hjá því að gera
nokkra grein fyrir hversvegna
ósamræmi væri í frásögnun-
um. Blaðamenn frá kommún-
istaríkjunum klöppuðu fyrir
óljósum svörum Gagaríns en
vestrænum blaðamönnum
fannst hann reyna að koma
sér undan að svara einföldum
spurningum eins og þeirri
hvort hann hefði svifið niður
í fallhlíf eins og flugmaður eða
verið í hylki.
Rússneskir geimvísinda-
menn koma sér einnig undan
að svara slíkum spurningum.
Þeir lofuðu vísindalegri
í
SVSóisagnír og viilur vekja grumsemár
um oð Gagarin hafi aldrei farið á lofl
.
inn sem komst upp í geim-
inn. Ýmsar mótbárur hafa
komið fram gegn fullyrðing-
um Rússa. Þjóðþingi Banda-
ríkjanna hefur borizt skýrsla
um að hugsanlegt sé að Rússar
hafi verið að gabba hekninn.
• Hverjar eru staðreynd-
irnar?
Er þessi tortryggni byggð
á réttum rökum? Sérfræðing
ar í geimrannsóknum benda á
sex vafaatriði, sem engin full
nægjandi skýring hefur feng
izt á:
• Fór geimflugið fram, dag-
inn sem Rússar tiltaka?
Rússár segja, að ævintýri
Gagaríns hafi gerzt 12. apríl.
En kommúnistablaðið Daily
Worker birti þann 11. apríl
ýtarlega frásögn af rússnesku
geimflugi sem það sagði að
hefði verið framkvæmt fjór-
um dögum áður og birti mynd
ir af geimferðahylkinu. Þetta
brezka kommúnistablað hefur
síðan haldið fast við frásögn
sína. Erlendir fréttaritarar í
Moskvu höfðu og ástæðu til að
ætla að geimflug hefði farið
fram daganna 7.—9. apríl.
Tímaritið „Aviation Week“
segir í hefti sem út kom 17.
apríl að svo virðist sem Rússar
hafi gert að minnsta kosti eina
tilraun með að skjóta mönn-
uðu geimfari á loft áður en
Gagarín kom til sögunnar,
sennilega daginn áður. Bak
við þessa frásögn eru óopin-
berar fréttir um að bandarísk
ir sérfræðingar hafi fylgst
með ferð gervitunglsins, sem
gat verið geimfar.
Lundúnablaðið „Daily
Sketeh“ segir. „Rússar settu
þetta allt á svið, léku það upp
á nýtt, nokkrum dögum eftir
að hið raunverulega geimflug
fór fram“.
Þessar frásagnir miða að því
að Gagarín hafi aðeins verið
einskonar tvífari mannsins
sem skotið var upp í gehninn.
Geimfarinn fórst eða slasaðist
og þá var Gagarín látinn taka
við hlutverki hans.
• Eru tímamörkin fölsuð?
í rússneskum frásognum
af geimfluginu var sagt að
geimsk'ipið hefði þotið yfir
Suður-Ameríku minna en
stundarfjórðungi eftir að því
var skotið upp frá rússneskri
grund.
New York Tim.es sagði 15.
apríl, að enginn hluti Sovét-
ríkjanna væru nógu nálægt
Suður-Ameríku til þess að
geimfárið gæti verið komið
þangað eftir stundarfjórðung.
Lundúnablaðið Ðaily Tele-
graph segir, að tafla sú um
timamörk sem Rússar birtu
nói ekki nokkurri átt. Blaðið
grunaði að- ekki væri allt með
felldu.
Voru kýraugu á geimfar-
inu eða ekki?
Gagarín gaf mjög litríka
og líflega lýsingu á því hvern
ig jörðin og himinninn hefðu
litið út frá geimfarinu. Hann
sagði rússneska blaðinu Isvest
ia frá frá því hve sérkennileg
litbrigðin hefðu verið er hann
horfði gegnum kýrauga geim
farsins.
En rússneski vísindamaður-
inn Anatoli A. Blagonravov
var staddur í Firenze á Ítalíu
og lýsti því yfir, að ekkert kýr
auga hefði verið á geimfarinu.
Það sem Gagarín hafi séð hlyti
að hafa verið sjónvarpsskerm
ur, er sýndi honum það sem
úti fyrir væri.
Síðar breytti þessi háttsetti
vísindamaður framburði sín-
um, væntanlega eftir að
hnippt hafði verið í hann frá
Moskvu. Nú sagði hann að
útsýnisraufar hefðu verið á
geimfarinu. En hann útskýrði
ekki nánar hvernig þær voru
eða hvernig þær voru varðar
gegn loftþrýstingsmuninum í
háloftunum.
• Gat Gagarín séð, það sem
hann sagðist sjá?
Gagarín sagði í blaðasam
tali, að hann hefði séð skýrt
hina miklu ferhyrninga sem af
mörkuðu samyrkjubúin. Hann
gat greint á milli akurlendis
og beitarlands.
Sérfræðingar hafa tekið
þessi ummæli til athugunar.
Var hugsanlegt að farþegi sem
Rússnesk mynd
í geimhylkinu.
Gagarin
skýrslu síðar, en reynslan
sýnir, að það dregst oft mán
uðum saman að slík skýrsla
komi fram.
• Allar sannanir vantar.
Bandarískur þingmaður
að nafni Roman C. Pucinski
frá Illinois fylki dró þá álykt
un af allri þessari leynd og
mótsögnum að hér væri aðeins
um að ræða dæmalaust gabb.
16. apríl lagði hann fram til-
lögu um að alþjóðleg nefnd
verið skipuð til að rannsaka
staðhæfingar Rússa áður en
þær verða viðurkenndar sem
staðreynd.
Þingmaðurinn telur hugsan-
legt, að Gagarín hafi aldrei
farið í neitt geimflug, en að
hcnum hafi verið varpað út úr
flugvél í fallhlif og síðan sé
því haldið fram með röngu að
hann hafi komið úr geimskipi.
Pucinski telur líklegt að Rúss
ar hafi skotið gervitungli á
loft 12. apríl, eins og þeir
halda, — en spurningin er að
eins, — var Gagarín nokkurn
tíma í þessu gervitungli?
Þann 14. apríl lýsti Christ-
opher Shawross formaður al-
þjóðanefndar um geimlög, að
frásagnir Rússa væru ótrúleg
ar og ekki hægt að fallast á
þær lagalega.
Og Averell Harriman hinn
sérlegi sendiherra Banda-
ríkjastjórnar telur að það sé
óvarlegt að taka frásagnir
Rússa ómeltar og trúa þeim.
Harriman sem var sendiherra
í Moskvu í þrjú ár, skoraði á
visindamenn að krefjast fyrst
öruggra sannana fyrir því að
geimferðin hafi verið farin.
Aðalatriðið í öllum þessum
grunsemdum og tortryggni
er þetta: Gerðu Rússar til-
raun til að skjóta geimskipi á
loft 7. apríl? eða í vikunni
næst á eftir. Mistókst sú til-
raun? Lét geimfari lífið í
henni eða slasaðist hann alvar
lega? Sendu Rússar þá á loft
ómannað gerfitungl til þess að
koma sér út úr vandræðunum,
því fréttirnar voru að síast
út? Létu þeir það falla til
jarðar? Og héldu þeir þvi
síðan fram að Gagarín hafi
verið í þessu hylki?
(Lauslega þýtt eftir U. S.
News and World Repert).

Bæjarstjórn ræðir
gttdi stöðuauglýsintja
..„-v****"*
Bandaríski þingmaðurinn Puc
inski trúir ekki staðhæfing-
uin Rússa.
ferðaðist í meira en 100 mílna
hæð frá jörðu með 17 þúsund
mílna hraða á klst. gæti greint
á milli akurlendis og beitar-
lands?
Joseph A. Walker tilraunar
flugmaður, sem hefur stýrt
x-15 rakettuflugvélinni hefur
upplýst að hann hafi getað
þekkt stærstu kennileiti jarð
ar úr 32 mílna hæð, fjöll,
strandlínu og „ég gat greint
hvar borgin Los Angeles var
vegna þess að ég vissi hvar
hún var niðurkomin.“
Blaðið Indianapolis News
rekur staðreyndir 19. apríl og
svo virðist sem það sé útilokað
að skyggni úr háloftunum sé
svo gott sem Gagarín vildi
vera láta.
• Hvernig lenti Gagarín?
Geimfarinn sjálfur lýsir

NOKKRAR umræður urðu á
fundi bæjarstjórnar Reykjavík-
ur í gær um ráðningu borgar-
verkfræðings, sem þar var end-
anlega ákveðin, eins og skýrt er
frá annars staðar hér í blaðinu.
Þó að allir bæjarfulltrúar, sem
til máls tóku, væru sammála um,
að Gústaf E. Pálsson væri hinn
hæfasti maður til að gegna starf-
inu, lögðu fulltrúar minnihlut-
ans mikla áherzlu á það, að starf
þetta og önnur slík yrðu auglýst
laus til umsóknar.
Borgarstjóri, Geir Hallgríms-
son, lýsti sig fylgjandi því sem
meginreglu, að slík störf yrðu
auglýst og mönnum gefinn kost-
ur á að sækja um þau. Ekki væri
þó ætíð víst, að með því fengjust
hæfustu mennirnir til viðkom-
andi starfs og væri hagsmunum
bæjarfélagsins því ekki bezt
borgið með því að fylgja þessari
reglu í blindni. Eftir því sem
hópur mögulegra umsækjenda
væri þrefigri gæti verið meiri
ástæða til að víkja frá henni og
ekki sízit þegar kostur væri á
mjög æskilegum manni, ðirxs og
nú hefði reynzt.
Væri það að athuga, að engan
veginn væri vist, að beztu menn-
irnir sæktu um stöðu, þótt aug-
lýst væri. Þannig hefði t. d. ver-
ið að þessu sinni, að Gústaf E.
Pálsson, sem gegndi góðri stöðu
fyrir, mundi að fyrra bragði ekki
hafa sótt um slíka stöðu og léði
nú máls á því að taka að sér
þetta starf vegna þess að til hans
hefði verið leitað.
Vísaði borgarstjóri með þessu
gjörsamlega á bug þeim ásök-
unum minnihlutafulltrúanna, að
ábyrgðarleysi væri, að auglýsa
ekki stöðuna lausa, og taldi það
miklu fremur hafa mátt kallast
ábyrgðarleysi, ef yfirvöld leituðu
ekki af fyrra bragði eftir sem
hæfustum manni í , svo mikil-
væga stöðu.
Lét borgarstjóri, Geir Hall-
grímsson, svo ummælt, að hann
áliti það mjög mikið happ fyrir
höfuðstaðinn að fá notið starfs-
krafta verkfræðingsins, sem
hefði getið sér sérstakt orð hjá
þeim, er með honum hefðu starf-
að og átt við hann skipti.
í sama streng og borgar-
stjóri tók Úlfar Þórðarson, lækn-
ir, sem lýsti yfir þeirri skoðun
sinni, að þegar unnt væri að ná
í afburðamann til starfa væri tví
mælalaust rétt að grípa tæki-
færið.
Tillaga sem Ingi R. Helgason
flutti um að auglýsa starfið
laust til umsóknar fékk ekki
nægan stuðning, aðeins 4 at-
kvæði. Var ráðningin að því
búnu staðfest með samhljóða at-
kvæðum.