Morgunblaðið - 10.02.1962, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 10. febr. 1962
Gísli Jónsson
prpuEasningameistari
ÞANN 5. þ. m. átti fimmtugsaf-
mæli Gísli Jónsson, pípulagn-
ingameistari, Hvolsvelli. Gisli er
fæddur að Sleif í Vestur-Land-
eyjum, sonur Jóns GLslasonar,
oddvita og sýslunefndarmanns,
og konu hans, Þórunnar Jóns-
dóttur, ljósmóður. Þau Jón og
Þórunn fluttu frá Sleif að Ey í
sömu sveit og bjuggu þar upp
frá því, þar til Jón andaðist, en
Þórunn lifir enn í hárri elli hjá
bömum sínum.
Þau Jón og Þórunn, foreldrar
Gísla, voru vinsæl og virt af
sveitungum sínum og öðrum. er
,þeim kynntust.
Hraðfrysiifæki
Lönfræðiifgur

Móðir okkar,
GUÐRÚN ARNÞÓRSDÓTTIR
Vesturgötu 26, Hafnarfirði
andaðist á heimili sínu 9. þ.m.
Ólafía Kristjánsdóttir, Kristín Kristjánsdóttir,
Jón Kristjánsson, Þorsteinn Kristjánsson.
Dóttir mín og móðir okkar
RAGNA BRYNHILDUR NIELSEN
lézt í Landspítalanum 9. febrúar.
Erla, Ólafur og Niels Chr. Nielsen
Agústa Helgadóttir
Hraðfrystitæki óskast til kaups, má vera óstarf-
hæft — Tilboð með upplýsingum um ásigkomulag
og verð sendist afgr. Mbl. fyrir 15. þ.m. merkt:
„7929“.
Nýútskrifaður lögfræðingur óskar eftir atvinnu. —
Tilboð leggist ínn á afgr. Mbl. fyrir þriðjudagskvöld
merkt: „Atvinna — 7927“.
Jón, oddviti í Ey, var einn
þeirra manna, er ég veitti fyrst
athygli þegar ég kom í þetta
hérað. Eg kynntist honum fljótt
og hef aðeins hlýjar og Ijúfar
minningar frá þeim kynnum.
Hann var höfðinglegur maður,
greindur og skemmtilegur og
lagði ávailt gott til manna og
málefna.
Þórunni kynntist ég ekki. En
henni er lýst fyrir mér sem
mikilli skapgerðar- rausnar- og
höfðingskonu, enda mun hún
eiga til þeirra að telja, sem slík-
um mannkostum eru gæddir.
Mér finnst Gísli hafa í ríkum
mæli erft þessa kosti foreldra
sinna. enda er hann vinsæll og
vel látinn af sveitungum og öðr-
um, sem honum hafa kynnzt.
Hann er dugnaðarforkur, sem
lítt ann sér hvíldar, og hagleiks-
maður svo mikill. að segja má
að hann sfe þúsundþjalasmiður.
Alúðar þakkir færi ég öllum þeim. er sýndu mér
vináttu og hlýhug á sextugsafmæli mínu, þann 17.
janúar sl.
Andrea Jónsdóttir, Leirhöfn
Mínar innilegustu hjartans þakkir við auðsýnda vin-
áttu, gjafir og skeyti á 80 ára afmæli mínu 7. febrúar sl.
Guð blessi ykkur öll.
María Ólafsdóttir
Systir mín
FJOLA BENJAMÍNSDÓTTIR
andaðist 9. febrúar í Heilsuverndarstöð Reykjavíkur.
Gunndóra Benjamínsdóttir
Faðir minn
BENEDIKT BENEDIKTSSON
andaðist að sjúkradeild Hrafnistu miðvikudaginn 31.
janúar sl. — Jarðarförin fer fram frá Akureyrarkirkju
mánudaginn 12. íebrúar kl. 1,30 e.h.
Laufey Benediktsdóttir
Þökkum innilega auðsýnda samúð við andlát og
jarðarför móður okkar
RAGNHEIÐAR JÓNSDÓTTUR
Fyrir hönd systkinanna.
Óskar Benjamínsson
Þökkum innilega auðsýnda samúð við andlát og útför
litlu dóttur okkar
O L G U
Sérstaklega þökkum við þeim er önnuðust barnið í
veikindum hennar á barnadeild Landakotsspítala.
Ásrúnu Valdimarsdóttir, Ilörður Hjartarson
VETTVANGUR
Frh. af bls. 13.
fráleitt er að ætla að ekikert
skipti máli nema efnahagslegt
öryggi; að það sé bót allra meina
að hafa vasana úttroðna af pen-
ingum. Mundi ekki vera hollt
að gefa einnig gaum að því sem
íslenzk saga hefur fært sönnur
á, þ.e. að líf þjóðar getur verið
hugisjón ög hægt er að vera
þeirri hugsjón trúr, þó skóbætur
og maðkað mjöl séu eina u/m-
bun þess erfiðis að farast ekki,
en skrimta. Við höfum auglýst
okkur sem menningarþjóð, bók-
menntaþjóð, og við það verðum
við að standa hvað sem allri
efnahagspólitík líður. Þann dag
sem við eigum ekki lengur þá
vöru sem við höfum auglýst í
þúsund ár og hefur gert okkur
að því sem við erum: einskonar
menningarlegum grósserum,
þann dag er tilvera okkar í veði
og ekkert getur lengur komið í
stað þeirrar afsökunar, sem við
hingað til höfum haft á hrað-
bergi fyrir lífi okkar: að við
höfum varðveitt og endurnýjað
tungu og fornbókmenntir Norð-
ur-Evrópu.
Við höfum ekki leyfi til að
falla í þá freistni að standa
uppi eins og þeir hugsuðir sem
Kirkegaard lýsir með þessum
orðum, svo ég vitni aftur lauis-
lega í þennan Dior nútímaheim-
speki: Það sem heimspekingam-
ir segja um raunveruleikann
veldur oft jafnmiklum vonbrigð-
um og þegar maður les á skílti
yfir kaupmannsverzlun: hér er
pressað! Komi maður svo með
fötin sín til að láta presea þau,
þá er maður gabbaður; því ein-
ungis skiltið er til sölu.
★ ,
Það er eins og viss hópur Is-
lendinga hafi fengið þjálfun í
því að setja upp svip vindmyllu-
riddarans, þegar íslenzka menn-
ingu ber á góma, og þó einkum
þegar rætt er tun nútíma ljóð-
list. Andagt Og fjálgleiki óljósr-
ar hugsunar verður þá gjama
allri skynsemi yfirsterkari. Og
þegar mest liggur við, grípa
riddararnir til sama vopns og
bezt átti að duga þeirn manni
sem frægastur verðiur af því að
hafa hleypt Evrópu í bál og
brand 1939; óþjóðilegt, hrópa þeir
hástöfum, svindl! Nasistar töl-
uðu um úrkynjaða list til að-
greiningar frá þýzkri list og
Hitler sagði við opnun sýningar
á svokallaðri þýzkri list að hann
hefði meira að segja séð verk
eftir „klessumálara, sem þykjast
hafa reynslu fyrir bláu-m engj-
um, grænum hi-mni og brenni-
steinsgulum skýjum! Ég ætla
mér ekki að rökræða við þessa
sjónvilltu menn, en ég vil í nafni
þjóðarinnar 1-eggja blátt bann
við því, að þessum grátlega ó-
gæfusömu mönnum gefist tæki-
færi til að halda áfram að
blekkja landslýðinn og telja hon-
um trú um að það, sem þeir gera
sé list.“
Og svo var trúverðugustu búll-
Fyrir 25 árum fluttist Gísli,
ásamt sinni ungu konu, Guð-
rúnu Þorsteinsdóttur, hingað í
sveitina og reistu þau sér heim-
doggum þjóðfélagsins sigað á ó-
sómann. Þessi saga endurtek-ur
sig á öH-um tímum, nú upp á síð-
ka-stið í sumum íslenzkum dag-
blöðum, þó í breyttri rnynd sé.
Slíkur málflutningur sem
þessi getur engan sakað, en hitt
er athyglisvert: það er ei-ns og
skylmingameistarar nesja-
mennskunnar hafi al-drei komizt
til botns í orðatiltækinu, að
heimskt sé heima alið bam. Eða
leiðum hugann að einh-verri
mestu byltingu í íslenzkri lyrik
þegar Egill yrkir Höfuðlausn
u-ndir runhendum hætti og enda
rímið heldu-r innreið sína í skáld
skap okkar. Ég geri ráð fyrir
að allir fordæmendur nútíma-
ljóðlliistar líti þann d-a-g svipuðum
augum og kristnir menn atburði
þá er kristni var lögtekin á ís-
landi. En hvað hafði gerzt? er
Höfuðlausn þjóðlegt kvæði eins
djúpar rætur og það á í fram-
andi jarðvegi? Þegar Höfuðlausn
er ort 984 grípur skáldið til
þessa forans vegna þess eins, að
það fellur betur að smekk þess
fóiks sem hlustar á h-ann bera
„þengils lof á þagnar roif“ í höid
Eiríks blóðaxar í Jórvík.
Mundi ekki einhverj-um vind-
mylluriddara 10. aldar hafa orð-
ið órótt innan brjósts, þegar
hann heyrði þetta mannskemm-
andi ljóð, eins framandlegt og
það var að formi og stí'l? Hvað
sem því líður var Egill
nógu mikið skáld tí-1 að vera op-
inn fyrir þei-m áhrifum sem
vöktu ho-num nýjan þrótt í ei-
lífri glimu við form og stíl; eða
danskvæðin, mundu þau vera af
innlendum toga? eða Passíusá-lm-
ar Hallgríms Péturssonar sem
íslendingar hafa nú sungið í 60
útgáfum jafnkrítiklaust og sjálft
faðirvorið? Mu-ndi það ganga
guðlasti næst, ef ég héldi því
blákalt fram, að engir Passíu-
sálmar hefðu orðið tíl, ef ská-ld-
ið hefði ekki getað sótt hug-
myndir sínar í erlenda bók, sem
nefnd var „Eintal sálarinn-ar“,
svo ekki sé talað um Biblíu-n-a?
Jóni Arasyni hefði ekki þótt
mikil reisn yfir svo óþjóðlegum
lúthertskum áhrifum, en nú hef-
ur allf fallið í ljúfa löð, Jón
biskup löngu dauður þegar Hall-
grímur orti sálmana, og enginn
lengur tíl að taka upp þykkjuna
fyrir hann og páfann í Róm.
Tírninn hefur fyrir löngu sætt
hörðustu gagnrýnendur erlendra
áhrifa við orðinn 'hlu-t og en-ginn
fæst til að trúa öðru en Hall-
grímur Péturstson sé í senn stríðs
maður þess sanna guðs og þjóð-
legt skáld í þess orðs beztu merk
i-ngu. Svo vanmiáttug erum við
andspænis þeirri þróun sem er
óumflýjan-leg, að líklega verð ég
fyrir þessi tiltölulaga sakla-usu
orð úthrópaður í nafni „þjóðlegr
ar menningar“, ef því verður
ekki blákalt halddð fram, að ég
telji mig vera Egil, Jónas og Hall
grím Pétursson í einni og sömu
persónu! Og ef eitth-vert
vald væri á bak við þessi hróp,
munduim við heyra enduióminn
af orðum foringjans: „Ég vil í
nafni þjóðar minnar leggja blátt
bann við því, að . . .“ En hvað
ili hér á Hvolsvelli og hafa bú-
ið þar síðan. Heimili þeirra er
hlýlegt og myndarlegt, enda er
Guðrún dugnaðar- og myndar-
kona. Var Gísli starfsmaður
Kaupfélags Rangæinga þar til
um síðustu áramót, að hann hóf
sjálfstæðan atvinnurekstur.
Ekki hafa þau hjón farið var-
hluta af mæðu og andstreymi
þessa lífs, en öllu mótlæti hafa
þau mætt með einstöku trúnað-
artrausti.
Hjálpsemi Gísla virðist vera
lítil takmörk sett, og þar á
kona hans fullan hlut að.
Eg þakka þessum vini mínum
fyrir allt á liðnum árum og flyt
faonum og fjölskyldu hans, inni-
legar heilla- og blessunaróskir
mínar og konu minnar, á þess-
um merku tím-amótum í lífi
hans.
Lárus Ág. Gíslason.
gerði það ti-1 fyrst dæmið u-m Ha.ll
grím Pétursson hefur þvert á
móti fært okkur heirn sanninn
um, að það bezta í menningu okk
ar hefur herzt í glóðuim erlendra
rnennta? Þess vegna hlýtur að
vera nauðsynlegt að koma í veig
fyrir að þjóðlegheitu-num ta-kiist
að loka landi okkar fyrir gusti af
hafi, og það skyldum við hafa í
í huga að slíkar tilraunir eru
fremur sprottnar af minnimáttar
kennd, en trú á eigið ágætL
0
Annans er það svö að helzt er
að sjá af lestri íslenzkra dag-
blaða und-anfarið að fátt skipti
jafnmiklu máli á íslan-di og það,
hvort ,,kvölinne“ rímar á móti
„lét í té“. Þegar Steinn Steinarr
spurði fóstru sína hvað rnennmg
væri, hugsaði hún si-g um litla
stund og mælti svo: „Það er rím
orð . . . Og þeir nota það fyrir
sunnan til þess að ríma á móti
þrenningunni.“ Steinn vissi allra
manna bezt, hvernig fer fyrir
þeirri þjóð sem skellir skolla-
eyrum við andlegum hræring-
um sam-tíma-ns og lætiuir sér
nægja að segja eins og krakk-
a-rnir: „Pabbi minn á fallegri bíl
en pabbi þinn.“ Steinn sagði:
„Ég hef heyrt gáfaðan og víðles-
inn mann fullyrða það að Jó-
hannes úr Kötlum væri betra
skáld en Mallarmé eða Rembaud.
Slik fullyrðing er aðeins sönmun
þess, að við vitum ekki hvað
skáldiskapur er.“
Meðan Stein-n St-emarr lifði
hafði han-n ekki frið fyrir fó-lki,
sem tönnlaðist í síifellu á því, að
hann væri að eyðileggja íislenzk-
an skáldskap. Nú þegar hann er
látinn, bregður hinsvegar svo
kynlega við, að hann fær ekki
frið fyrir þessum sömiu mennin-g
arvottum Jehova, sem þröngva
sér inn í hvert hiús með ljóð
hans að vopni, í sitriði-nu við
okkur vindmyllurnar. Hann er
jafnvel nógu ^oður til að fyl-la
flokk „göm-lu skál-dmærin-g-
anna“, eins og nýlega var kom-
izt svo þjóðlega að orði í einu
dagblaðanna. Ef ég þekki Stein
Steinarr rétt, hecfði hann yppt
öxlum og sagt: „Er ég þá orðinn
svona ómerkilegur?“
Ein-s og ég sagði að fram-an er
auðvelt að skilja þá staðreynd,
að fólk er misjafnlega opið fyri-r
nýjungum. Sumir neita að sættta
sig við þær fyrr en þær eru
hætta-r að vera nýj-ungar og
orðnar eins og hver annar sjáilf-
sagður hlu-tuir í tilveru þei-rra,
aðrir geta aldrei sætt sig við
þær. Þannig hef ég hiitt gamalt
fólk sem segist ekki geta kosið
lengur vegna þess að það geti
ekki hiugsað sér að kjósa annara
flofck en Heimastjórnarflokkinn.
Og því ber að tak-a með skilningi
þegar m-en-n geta ekki unað við
jafn-saklaust fyrirbrigði og nýja
skáldskapi-nn: Þeirra tími er
rómantíkin Og við nánari ait-
hugun er fullmikið að gera krötf-
ur til þess, að allir haii á-btað
sig á því, að 19. öldin er liðinn
tími.
Matthias Johannessen.