Morgunblaðið - 10.02.1962, Blaðsíða 16

16
MORGlHSm. AfílÐ
Laugardagur 10. febr. 1962
50 þús. tonnum af fiski
landað í Kefiavík 1961
Frá Alþingi
Á FUNDI neðri deildar Alþingis
í fyrrad. var tekið fyrir frumvarp
Alfreðs Gíslasonar, bæjarstjóra,
um breytingu á lögum um lands-
höfn í Keflavíkurkaupstað og
Njarðvikurhreppi.
TVEIR I STAÐ EINS
Alfreð Gíslason (S) gerði grein
fyrir frumvarpinu og gat þess,
að í gildandi lögum væri svo
ákveðið að stjórn hafnarinnar
skipi 5 menn, hafnarstjóri, skip-
aður af ráðherra, og fjórir með-
stjórnendur, þrír skipaðir af Al-
þingi en einn af bæjarstjórn
Keflavíkur og hreppsnefnd Njarð
víkur. Vegna óánægju, sem ríkt
hefur í báðum byggðarlögunum
út af þessu ákvæði, að bæjar-
stjórn og hreppsnefnd ráði að-
eins kosningu eins manns í stjórn
inni, sé þetta frumvarp flutt, en
þ a ð felur í sér
þá breytingu, að
þrír stjórnarmeð
limir skuli kosn-
ir af Alþingi og
tveir hlutfalls-
kosningu af bæj
gf arstjórn Kefla-
iKB víkur og hrepps-
i..kS? nefnd Njarðvík-
urhrepps. Ráð-
herra skipi svo formann stjórn-
arinnar úr hópi stjórnarmanna.
Hins vegar skuli hafnarstjóri ráð
inn fastur starfsmaður hafnar-
innar og skipaður af ráðherra.
Skal hann hafa framkvæmda-
stjórn og daglegan rekstur hafn-
arinnar með höndum og hefur
hann tillögurétt á fundum hafn-
ar'Jórnar.
MIK TFj ATAK NAUÐSYNLEGT
Því næst kom flutningsmaður
nokkuð inn á sögu landshafnar-
innar og ræddi um mikilvægi
hennar. Forsendur þess, að ríkis-
sjóður rekur þessi mannvirki,
séu þær, að skapa með því skil-
yrði fyrir útgerð fiskibáta frá
öðrum landshlutum á haust- og
vetrarvertíð. Til þess að full-
nægja þeirri þörf skorti mikið
á. Höfnin er allt of lítil og mikið
átak þarf til að koma henni í
það horf, að hún geti íáð til-
gangi sínum. Samkvæmt nefnd-
aráliti um tíu ára framkvæmda-
áætlun um hafnargerðir sé gert
ráð fyrir, að verja til hafnar-
framkvæmda þar um 38,6 millj.
kr. á næstu tíu árum. En þær
framkvæmdir mundu skapa ör-
yggi fyrir 60 stærri báta og 25
smærri báta innan hafnarinnar
á báðum stöðum. Taldi flutnings-
maður, að þessi áætlun næði allt
of skammt og benti á, að nú
væru a.m.k. 55 bátar gerðir út
frá Keflavík, en í höfninni væru
daglega 70—105 bátar. Einstök
heppni sé, að ekki skuli verða
stórtjón á mönnum og skipum,
þegar Grindavíkur- og Sand
gerðishöfn lokast vegna brima og
bátar leita vars í Keflavíkur-
höfn, sem verður þá þeirra líf-
höfn, þrátt fyrir slæma aðstöðu.
HÖFNIN ÞARF AÐ STÆKKA
Þessu næst gat flutningsmað-
ur um tillögu landshafnarstjórn-
ar 1959 þess efnis, að lögð verði
áherzla á, að hægt verði að af-
greiða við góð skilyrði 3 flutn-
ingaskip samtímis, að hægt verði
að afgreiða við góð skilyrði 25
fiskibáta að stærð allt að 150
tonn og a séð verði fyrir öruggu
geymsluplássi innan hafnarinnar
fyrir allt að 150 fiskibáta af
stærðum 75—150 tonn. — Benti
hann á, að á árinu 1961 hefði
verið landað í Keflavíkurhöfn
50 þúsund tonnum af nýjum
fiski, en það væri 50% aukning
frá árinu áður og um 8,5% af
heildarafla landsmanna á árinu.
Út hefði verið flutt um 35,5 þús.
tonn af fiski eða fyrir um 360
millj. kr. og það megi því teljast
kraftaverk, að allur sá út- og
innflutningur, sem fari um höfn-
ina, skuli geta átt sér stað við
núverandi aðstæður.
Sfyrkir til háskólanáms
og rannsöknarstarfa
EINS og að undanförnu hlutu á
síðastliðnu ári allmargir íslend-
mgar erlenda styrki til háskóla-
náms eða rannsóknarstarfa utan-
iands. Fer hér á eftir yfirlit um
þær styrkveitingar, sem mennta-
málaráðuneytið hefur haft ein-
hvers konar milligöngu um,
m. a. í sambandi við auglýsingu
styrkjanna og tillögur um val
styrkþega. Styrkirnir hafa verið
boðnir fram af stjórnarvöldum
viðkomandi landa, nema annars
sé getið.
Finnland: Gunnar M. Jónsson,
stúdent, hlaut styrk til náms
í húsagerðarlist við Tæknihá-
skólann í Helsinki.
Ítalía: Guðmundur Karl Ás-
björnsson hlaut styrk til að
halda áfram myndlistarnámi við
Accademia di Belle Arti e Liceo
Artistico í Flórens.
Noregur: Þór E. Jakobsson
hlaut styrk til náms í veður-
fræði við Osióarháskóla.
Ráðstjórnarrikin: Á undanförn
um árum hefur nokkrum íslenzk-
a námsmönnum verið veitt
skólavist í rússneskum háskólum.
Þarlendir námsstyrkir hafa tíð-
um fylgt skólavistinni. Síðastlið-
ið haust hlaut Guðrún Finnboga-
dóttir, stúdent, þar skólavist og
styrk til tungumálanáms.
Spánn: Álfrún Gunnlaugsdótt-
ir hlaut styrk til að nema
spænsku og önnur rómönsk mál,
svö og spænskar bókmenntir.
Svíþjóð: Kjartani Jóhannssyni,
stúdent, var veittur styrkur til
náms í byggingarverkfræði við
Tækniháskólann í Stokkhólmi.
Tékkóslóvakía: Gylfi Reykdal,
stúdent, hlaut styrk til að nema
skreytingarlist og graflist í Prag.
Sambandslýðveldið Þýzkaland:
Guðmundur Ólafs Guðmunds-
son, stúdent, hlaut styrk til náms
i efnafræði, Guðjón Guðmunds-
son, Gylfi fsaksson og Haraldur
Sveinbjörnsson til náms í bygg-
ingaverkfræði, og Kristján Sæ-
mundsson til náms í jarðfræði.
Auk þess fengu á s.l. ári eftir-
taldir riámsmenn í Sambandslýð
veldinu Þyzkalandi framlengda
fyrri styrki:
Sveinbjörn Björnsson í eðlis-
fræði, Þórir Einarsson í hag-
fræði, Haukur Kristinsson, Óskar
Maríusson Og Bragi Árnason í
efnafræði, Bjarni Kristmundsson
í byggingaverkfræði, Sigurður
Björnsson til söngnáms, Björn
Emilsson og Ágúst Karlsson til
iðnfræðináms, Ögmundur Run-
ólfsson til náms í fræðum, er
2úta að friðsamlegri nýtingu
kjarnorku, Ólafur Sigurðsson í
húsagerðarhst og Helgi Sæmunds
son 1 vélaverkfræði.
Styrki frá Alexander von
Humboldt stofnuninni fyrir há-
skólaárið 1961/62 hlutu Ragnar
Árnason, verkfræðingur, til
framhaldsnáms og rannsókna í
landmælingum, Sigurður H. Lín-
dal, lögfræðingur, til náms og
rannsókna í germanskri réttar-
sögu og Hrafn Tuliníus, cand.
med., til framhaldsnáms og rann
sókna í lífeðlisfræði.
Vísindastyrki NATO hlutu:
Ófeigur J ÓfeigssOn læknir, til
framhaldsrannsókna á meðferð
brunasára við Royal Infirmary í
Glasgow, Erlendur Lárusson, fil.
kand., til framhaldsnáms í stærð
fræðilegri statistik við Stokk-
hólmsháskóia, og Hjalti Þórar-
insson, læknir, til framhalds-
rannsókna á sviði brjóstholsskurð
læKninga.
Úr Minningarsjóði Harald Quin
tus Bosz, Hollanidi, hlutu eftir-
taldir men* styrki: Jóhann
Axelsson til rannsókna á sviði
lífefnafræði við lífefnafræði-
deild Oxford-háskóla og Vil-
hjálmur Skúlason til náms og
rannsókna í lyfja-efnafræði Og
lífefnafræði við háskólann í
North Carolina, Bandaríkjunum.
Námsstyrkir þeir, sem getið
var hér að framan, eru yfirleitt
veittir til eins skólaárs. Sumir
þeirra voru boðnir fram gegn
samskonar styrkveitingu af hálfa
íslands, og enn aðra má telja
endurgjald fyrir styrki, er
menntamálaráðuneytið hefur
áður veitt námsmönnum frá við-
komandi löndum. Á þessu skóla-
ári hefur ráðuneytið veitt eftir-
töldum erlendum námsmönnum
styrk til náms við Háskóla ís-
iands í íslenzkri tungu, sögu ís-
iands og bókmenntum:
Frá Ástralíu: Jane Vaughan.
Frá Bandaríkjunum: Annie-Jo
Yates. Frá Bretlandi: Anthony
Pearson. Frá Danmörku: Preben
Meulengracht Sörensen. Frá Finn
landi: Aune Enni Petro. Frá
Færeyjum: Jóhan H. W. Poul.
sen. Frá Japan: Sadao Morita.
Frá Kanada: Harold Fr. Bjarna-
son. Frá Kína: Lí Chih-Chang.
Frá Noregi: Turid Taksdal. Frá
Sambandslýðveldinu Þýzkalandi:
Renate Pauli. Frá Svíþjóð: Inger
Grönwald.
(Frá Menntamálaráðuneytinu),
Bréf sent Morgunblaðinu
Um fréttatilkynningu
stjórnar Áburðarverk-
smiðjunnar
Herra ritstjóri!
Ríkisútvarpið og mörg blöð í
Reykjavík hafa nýlega birt
„fréttatilkynningu" frá Áburð-
arverksmiðjunni hf, sem meiri
hluti verksmiðjustjómarinnar
hefir sett saman, en þann meiri
hluta skipa þeir Halldór H.
Jónsson, Kjartan Ólafsson, Pét-
Selfoss — Hveragerði
Hvers vegnia þj'ást menn?
__Er hægt að skilja baráttuna
milli góðs og ills
Um ofanskráð efni talar
Sveinn B. Johansen
í Iðnaðarmannahúsinu,
Selfossi, sunnudaginn 11. febr.
kl. 20.30.
f Hótel Hveragerði, miðviku-
daginn 14. febr. kl. 20,30.
Söngur og tónlist.
Allir velkomnir.
YFIRNÁTTÚR-
LEG FYRIRBÆRI
— uppruni þeirra
og tilgangur nefn
ist erindi er Júlí-
us Guðmundsson
flytur í Aðvent-
kirkjunni, sunniu
daginn 11. febr.
kl. 5 eftir hádegi.
Blandaður kór og
tvöfaldur karla-
kvartett syngja.
Allir velkomnir.
ur Gunnarsson og Vilhjálmur
Þór.
Ég átti ekki samleið með
þeim um þessa „fréttatilkynn-
ingu“ og hafa útvarpið og
blöðin látið þess getið samkv.
ósk minni. Ég taldi að ekki væri
neitt sérstakt tilefni fyrir hendi
um slíka fréttatilkynningu og
gat ekki heldur fallizt á efni
hennar né orðalag.
Helztu atriðin, sem sagt er
frá í tilkynningunni, eru:
1. Að ráðherra hafi falið
Áburðarverksmiðjunni hf. rekst-
ur Áburðarsölu ríkisins, en það
var tilkynnt fyrir þremur mán-
uðum og því með öllu óþarft
nú. —
2. Að „ítarleg" athugun hafi
verið gerð um hagkvæmni þess
að flytja áburðinn ósekkjaðan
til landsins. Um það var engin
fréttatilkynning nauðsynleg, en
hitt hefði verið æskilegra að
athugunargerðin sjálf hefði ver-
ið birt, svo menn gætu sjálfir
gert sér þess greín hvernig
hún var og hvað í henni fólst,
en hún var mjög lausleg og lít-
ið til hennar vandað.
3. Að búið væri að kaupa
þann áburð, sem pantaður hefði
verið. Ekki eru það nein sér-
stök tíðindi. Þetta hefir gerzt á
hverju ári um langt skeið og
var engrar hátíðlegrar yfirlýs-
ingar þörf um það.
4. Að sparazt hafi nokkur er-
lendur gjaldeyrir vegna lækk-
aðs verðs, miðað við verðlag á
fyrra ári. Að áburðarverð
mundi eitthvað lækka, einkum
á þrífosfati var vitað fyrirfram
og kunnugt þeim er þau mál
létu sig skipta og eru engar
líkur til annars en að svipuð
lækkun hefði orðið þótt Áburð-
arsalan hefði annazt innkaupin.
5. Að ekki hefði verið tekið
fyrsta boði um áburðarkaup er
fékkst, heldur samið um lægra
verð endanlega. Þetta mun ekki
vera annað en það sem almennt
tíðkast um öll meiri háttar inn-
kaup, að fyrstu tilboðin eru
ekki samþykkt, en gangtilboð
gerð er leiða svo til samninga
um lægra verð en fyrst var boð
ið. Lítil ástæða var til birtingar
fréttatilkynningar um þetta,
nema að þeir sem að henni
stóðu, hafi álitið að þjóðin teldi
þá hrein böm í almennum við-
skiptaháttum.
6. Að með nútímatækni við
lestun skipa og losun sparist
100 krónur eða meira á smálest
áburðar.
Hér vantar allan rökstuðning.
En hinsvegar hafa verið leidd
að því rök opinberlega, að þessi
„nútímatækni“ muni verða svo
kostnaðarsöm, að valda muni
200 króna aukakostnaði á
hverja smálest áburðar. Flest
þarf að byggja frá grunni til að
geta tekið á móti erlendum
áburði í Gufunesi: stóra og
dýra vörugeymslu, sem stendur
tóm % hluta ársins, pökkunar-
verksmiðju, sem stendur ónotuð
jafnlangan tíma, uppskipunar-
tæki, er standa ónotuð enn
lengri tíma, endurbygging haf-
skipabryggjunnar, sem ekki
verður komizt hjá.
Ekkert af þessu hefir verið
hrakið, enda er hér um blá-
kaldar staðreyndir að ræða.
Og eftir allan þenna milljóna
kostnað, er hér þó engin „nú-
tímatækni" á ferðinni. Höfnin
og skipalægið verður um ófyr-
irsjáanlega framtíð mjög ótryggt
(2. eða 3. flokks). Og uppskip-
unartækin frumstæð: kranar með
gripkjöftum og bílar til upp-
skipimar í hvaða veðri sem er,
í stað bálsturstækja, sem ein
þykja sjálfsögð þar sem tækni
er íullkomin.
7. Að áburðarverðið á þessu
ári verði lægra, er nemur veru«
legri fjárhæð, vegna þeirrar
beytingar að Áburðarverksmiðj-
unni var falið að reka Áburðar-
sölu ríkisins.
Engar sannanir færir meirl
hlutinn fyrir þessari fullyrðingu
sinni, enda engar tiltækar. Inn«
kaupin hjá verksmiðjuimi eru
að öllum líkindum engu hag«
kvæmari en þó að þau hefðu
verið hjá Áburðarsölu ríkisins.
Allar staðhæfingar I fréttatil«
kynningunni um þetta eru aff
engu hafandi og sagðar út í
bláinn.
Eftirtektarvert er að Áburðar
verksmiðjan kaupir áburðinn
hjá sömu firmum og Áburðar.
sala ríkisins hefir gert. Hún
finnur enga sem bjóða betri
kjör en þeir er búið var aff
hafa sambönd við af hálfu Á»
burðarsölunnar.
Þetta er rík sönnun þess, aff
leiðir þær sem Áburðarsala
ríkisins fór um áburðarkaupin
hafi verið hinar hagstæðustu
og má það vera ánægjuefni
þeim er veitti henni forstöðu,
þrátt fyrir hið óverjandi tiltæki
stjórnarvalda að hætta rekstri
hennar sem sjálfstæðrar stofn-
unar eða leggja hana að velli
að fullu.
Ástæða hefði verið til fyrst út
var gefin fréttatilkynning að
gera kunnugt um önnur atriði
en þar voru nefnd. Marga fýs«
ir að heyra hvenær vænta megi
þess að KJARNINN fáist kom«
aður. Vitað er að unnið er að
undirbúningi þess, en ennþá hef
ir brostið vitneskju um hvenær
vonirnar rætast. Menn spyrja
líka hvað sú breyting kosti mik«
ið. —
Þá gerast menn einnig forvitn
ir um það, hversu mikið fé
kosti þær miklu framkvæmdir
í Gufunesi og vélakaup sem
gerð eru vegna þeirrar breyting
ar sem framkvæmd er á áburð-
arverzluninni. Um þetta og
máske fleira gæti verið rík
ástæða til aff birta fréttatil.
kynningu.
Jón fvarsson.