Morgunblaðið - 02.03.1962, Blaðsíða 13

Föstudagur 2. marz 1962
MORCVNBLAÐIÐ
13
Efla )arf og auka bún-
aðarf ræðsluna í landinu
Rætt v/ð Gubmund Jónsson skólastjóra
á Hvanneyri sextugan
I DAG er Guðmundur Jónsson,
skólastjóri á Hvanneyri, sextíu
ára.
Fyrir nokkru átti fréttamaður
blaðsins þess kost að ræða við
Guðmund á heimili hans á
Hvanneyri og á því samtali er
það rabb, sem hér fer á eftir,
byggt.
Guðmundur Jónsson er fædd-
ur á Torfalæk 2. marz 1902,
sonur Jóns Guðmundssonar
bónda þar og konu hans Ingi-
bjargar Björnsdóttur. Guðmund
ur var í hópi sex bræðra, sem
ólust upp á Torfalæk. Hann út-
skrifaðist búfræðingur frá Hól-
um árið 1921 og hélt síðan til
Danmerkur og útskrifaðist frá
Búnaðarháskólanum í Kaup-
mannahöfn árið 1925.
Árið 1928 gerðist Guðmundur
kennari á Hvanneyri og hefir
verið þar óslitið síðan. Skóla-
stjóri hefir hann verið frá 1947.
Kennslugreinar Guðmundar hafa
fyrst og fremst verið jarðrækt-
arfræði og búreikningar. Árið
1926 kvongaðist Guðmundur
Ragnhildi Ólafsdóttur, aettaðri
frá Fáskrúðsfirði. Hafa þau hjón
eignazt þrjá drengi og alið upþ
fósturdóttur. Guðmundur hefir
auk kennarastarfa unnið mörg
trúnaðarstörf fyrir landbúnað-
inn m. a. átt sæti í búnaðarráði,
verkfæranefnd tilraunaráði bú-
fjárræktar og um skeið stýrði
Guðmundur Búreikningaskrif-
stofu ríkisins. Fjöldi ritgerða
liggur eftir Guðmund og hann
gaf ásamt öðrum út ritið Bú-
fræðinginn, sem út kom í 17 ár.
Þá samdi hann afmælisrit Hvann
eyrarskólans er hann varð 50
ára 1939. Er það mikið og veg-
legt rit. Lesendum Morgimblaðs
ins eru kunnar yfirlitsgreinar
Guðmundar um íslenzkan land-
búnað, er hann í allmörg ár
hefir ritað hér í blaðið.
Vandamál Hvanneyrarskóla
í samtalinu við Guðmund
beindist talið fljótt að Hvann-
eyrarskóla og vandamálum hans.
Auðheyrt er að hugur Guðmund
ar er allur bundinn skólanum,
hag hans og velgengni og mennt
un og fræðslu bænda yfir höfuð.
Hann hefir sjálfur aldrei fengizt
við framleiðslu eða viðskipti af
neinni gerð umfram það sem
varðað hefir skólann. Til hans
hefir hann varið öllum sínum
tíma jafnt frístundum sem
vinnudegi. I 34 ára starfi við
skólann hefir margt borið við
og skulum við nú gefa afmælis-
barninu orðið.
— Framkvæmdir hér á
Hvanneyri voru stærstar í tíð
Halldórs Viihjálmssonar skóla-
stjóra. Hann var stórbrotinn
maður, hreinn í lund, mikill bú-
maður og hafði oft djúptæk
áhrif á nemendur sína og efldi
trú þeirra á íslenzkan landbún-
að.
Sjálft skólahúsið hér áHvann
eyri er nú rúmlega 50 ára og
því orðið full þörf á endurbót-
um. Það er byggt 1910. Skóla-
stjórahúsið er byggt 1920 og
hið stóra fjós er byggt 1930.
Kennarabústaðir eru svobyggðir
1939 og síðar. Um miklar bygg-
ingaframkvæmdir hefir því ekki
verið að ræða í skólastjóratíð
minni.
Tilraunir veigamiklar
Eitt veigamesta átakið, sem
unnið hefir verið síðan ég tók
við stjórn skólans er tilrauna-
starfsemin. All fullkomin rann-
sóknarstofa er nú starfrækt hér
og víðtækar jarðræktartilraunir
eru framkvæmdar hér við skól-
ann. Á rannsóknarstofunni er
síðan bæði hægt að efnagreina
jarðveg og fóður. Tilraununum
stjórna þeir Magnús Óskarsson
og Þorsteinn Þorsteinsson, báðir
kennarar hér. Þá eru hafnar hér
tilraunir í nautgriparækt og
stjórnar Viðar Kornerup-Hansen
þeim. Hér eru einnig fram-
kvæmdar víðtækar verkfæratil-
raunir.
— Sama árið og ég tók hér
við skólastjórn var Framhalds-
deildin stofnsett. Sú deild hefir
nú útskrifað veíflesta þá ráðu-
nauta sem starfa í landinu.
Ekki var ætlunin að þessi
deild útskrifaði vísindamenn,
heldur vel menntaða búfræði-
kandidata, sem gætu leiðbeint
bændum og kynnt þeim hagnýt-
ar nýjungar. Þetta var um leið
vísir að íslenzkum búnaðarhá-
skóla. Sumir þeirra búfræði-
kandidata, sem héðan hafa út-
skrifazt hafa síðan farið ut-
an og aflað sér þar vísinda-
legrar þekkingar hver í þeirri
grein, sem hann hefir haft sér-
stakan áhuga á.
Aukin vélfræðikennsla
— Nú er hér í deiglunni ný-
breytni, sem við vonum að verði
skólanum til mikils vegsauka en
það er sérnám í vélfræði. Frá
1. jan. í vetur starfar sérstak-
ur kennari í þeirri grein og
væntanlega verður kennsluverk-
stæði byggt á komandi sumri og
með því verður hægt að stór-
auka kennslu í meðferð véla.
— Svo virðist nú að brýn
þörf sé breytinga og endurbóta
á allri aðstöðu til búfræði-
kennslu. Hér á Hvanneyri skort
ir tilfinnanlega bætt húsakynni,
hér þarf aukin kennsluáhöld,
stærri og betri búpeningshús og
aukna fjölbreytni í búskapnum,
svo sem hænsnarækt, svínarækt
og garðrækt. Þá vantar skóiann
og tilfinnanlega fleiri kennara.
Þróunin nú virðist stefna í þá
átt að yngri deild bændaskól-
anna falli niður og hið almenna
búfræðinám taki þá aðeins einn
vetur. Þetta stafar af því að
hliðstæða menntun og nemend-
urnir fá nú í yngri deildinni fá
beir í hinu almenna skólakerfi.
Útskrifa 40—45 nemendur
Bændaskólarnir á Hólum og
Hvanneyri hafa á undanförnum
10—15 árum útskrifað 40—45
nemendur árlega en þyrftu að
útskrifa 60 til að sambærilegt
væri við nágrannalönd okkar.
Þess ber þó að geta í þessu sam
bandi að á öllum Norðurlönd-
unum eru þeir nemendur, sem
minnsta fjárhagsgetu hafa,
styrktir til námsins sem svarar
til ókeypis uppihalds.
— Til þess að hér á Hvann-
eyri geti orðið nýtízku bænda-
skóli, sem uppfyllir þær kröfur,
sem nú eru gerðar til slíkra
stofnana, þmf fé svo milljónum
skiptir til stofnunarinnar.
— Hér á Hvanneyri hefir alla
jafna verið mjög blómlegt fé-
lagslíf með kennurum og nem-
endum. Málfundir eru haldnir
og skemmtikvöld og spila- og
taflkeppnir háðar við önnur fé-
lög. Þá hafa tamningarnar, sem
nú hafa verið stundaðar um all-
langt skeið verið mikil félags-
leg uppörvun fyrir nemendur.
Þýðingarmikið hefir og verið
samband sem skólinn hefir haft
við aðra skóla og sameiginlegar
skemmtanir með þeim. Hér er
nemum bannað að stunda opin-
berar skemmtanir. Gagnkvæm-
ar heimsóknir eru til húsmæðra
skólans á Varmalandi, kvenna-
skólans á Blönduósi og hús-
mæðraskólans í Reykjavík, enn-
fremur við Samvinnuskólann í
Bifröst og áður fyrr við Reyk-
holtsskóla.
Meira fé og betri samgöngur
Skólalíf nemenda hefir tiltölu-
lega lítið breytzt á hinum síðari
árum og þeir eru yfirleitt góðir
nemendur engu síður en fyrr.
Þó hafa þeir nú meira fé undir
höndum, betri samgöngur og völ
á fjölbreyttum skemmtunum og
vissulega hefir þetta sín áhrif
á skólabraginn og gerir stjórn-
hans nokkru erfiðari. Áður gátu
nemendur ekkert farið, sátu hér
öllum stundum og urðu því að
finna sér efni sjálfir sér til
dægrastyttingar í frístundum
sínum. Á bændaskóla sækja
fyrst og fremst rólegir nemend-
ur í þeim eina tilgangi að læra.
— Ég hef átt því láni að fagna
að eiga alla jafna góða sam-
starfsmenn hér við skólann og
skólabúið. Auk Halldórs heitins
Vilhjálmssonar, sem ég gat um
áðan eru mér minnistæðir Þór-
ir Guðmundsson kennari, sem
var framúrskarandi nákvæmur
og góður fræðari og rökfastur í
hugsun. Runólfur Sveinsson var
sérlega vinsæll af nemendum
sínum, ágætur kennari og starf
hans allt einkenndist af bjart-
sýni og stórhug. Af prófdóm-
endum eru mér hugstæðastir
Guðmundur Jónsson á Hvítár-
bakka og Jón Hannesson í Deild
artungu, en af starfsfólki staðar-
ins þau Magnhiidur Guðmunds-
dóttir og Böðvar Gíslason, sem
bæði voru einkar dygg hjú og
unnu Hvanneyri allt sem þau
máttu.
Þegar Bjarni kvað um mig
Að síðustu spyrjum við Guð-
mund hvort honum séu ekki
hugstæð einhver gamanatvik úr
lífi sínu.
— Jú, t. d. vísan, sem Bjarni
Ásgeirsson gerði um mig þegar
ég eitt sinn var að skýra bú-
reikninga á Búnaðarþingi. Ég
gat þess að fyrir gæti komið að
niðurstöður sjóðreiknings reynd
ust skakkar ef menn eignuðust
fé á einhvern óleyfilegan hátt.
Þótti Bjarna þessi nákvæmni
mín nokkuð mikil og kvað:
„Nákvæmt allt þitt uppgjör sé,
eignin mæld og vegin.
En mundu að illa fengið fé
færist tekjumegin.“
— Eitt sinn var ég á náms-
ferðalagi erlendis með nemend-
um Framhaldsdeiídarinnar. Gist
um við þá á myndarlegum,
dönskum bóndabæ, þar sem ég
þekkti vel til og nutum við hinn
ar mestu gestrisni. Ekki spillti
það móttökunum að mjög fríð
heimasæta gekk um beina og
gáfu piltarnir henni hýrt auga.
Um morguninn, þegar lagt var
af stað, sáum við það síðast til
heimasætunnar að hún gældi
við heimilishundinn. Varð þá
einum nemendanna að orði:
„Það vildi ég að ég væri hund-
ur!“
— Ég hef nú verið við Hvann
eyrarskóla í 34 ár og á þeim
tíma hafa komið hingað 940
nemendur til búfræðináms og
auk þess 58 til náms í Fram-
haldsdeiid. Von mín er sú að í
náinni framtíð megi efla enn og
bæta aðstöðuna til búfræði-
kennslu og að æ fleiri leiti sér
þeirrar menntunar, sem bænda-
skólarnir veita og megi þeir
þannig verða fyrirmynd og afl-
gjafi landbúnaðarins á Lslandi.
Við endum þetta rabb með
þvi að óska hinu síunga afmælis
bami til hamingju með daginn.
vig.

.
• u s1'
í \ ^ .'
Vélkennsla verður nú mjög aukin á Hvanneyri. Hér sjást nokkrir nemendur læra meðferð
dráttarvéla.