Morgunblaðið - 24.11.1963, Blaðsíða 14

MORCU N BLAÐIÐ
Sunnudagur 24. n6v. 1963
14
Næsta virkjun
í Hverageröi
— nema rdðist verði í stórvirkjun í Þjórsd
eða Jökulsá
Nauðsyn að efla veð-
deild Búnaðarbankans
Á F U N D I borgarst jórnar á
fimmtudag gaf Geir Hallgríms-
son m.a. þær upplýsingar um raf-
orkumál, að heildarafl stöðvanna
á Suðvesturlandi nemur nú 113,1
þús. kw, sé stækkun írafossvirkj-
unarinnar talin með, en benni er
nú að ljúka. Heildarálag kerfis-
ins sl. ár var 80 þús. kw, en verð-
nr væntanlega 86 þús. kw. á yfir-
standandi ári. Ráðstafanir raf-
orkumálastjórnarinnar miðast
við, að ný virkjun taki til starfa
árið 1967 og kemur þá helzt til
greina 30 þús. kw. jarðgufustöð
i Hveragerði og 22,5 þús. kw.
vatnsaflsstöð í Brúará, nema
fljótlega verði teknar ákvarðanir
um stórvirkjanir í Þjórsá eða
Jökulsá á Fjöllum.
ENDIST TIL 1967
Geir Hallgrímsson borgarstjóri
svaraði á fundinum fyrirspurn,
sem komið hafði fram frá full-
trúum Framsóknarflokksins um
það, hvaða ráðstafanir hefðu ver-
ið gerðar af hálfu borgaryfir-
valda til að tryggja Reykvíking-
um næga raf-
orku í næstu
framtíð. í svari
sínu byggði borg
arstjóri á upp-
lýsingum frá
f ramkvæmdastj.
Sogsvirkjunar
og raforkumála-
stjórn, þar sem
m. a. kom fram,
að með viðbót írafossstöðvar, sem
komin verður í gagnið fyrir lok
þessa mánaðar, verða 88,5 þús.
kw. uppsett við Sogið. Við Elliða-
ámar eru uppsett 10,5 þús. kw. í
tveim aflstöðvum, 3 þús. kw. í
vatnsafli og 7500 kw. í varastöð
olíukyntri. Þar er í undirbún-
ingi og framkvæmd vélaaukning,
11,5 þús. kw, er mun komast í
gagnið 1965.
Aukning Ljósafossstöðvar
með 7,5 þús. kw. hefur verið und-
A FUNDI borgarstjórnar sl.
fimmtudag var samþykkt með
samhljóða atkvæðum að fela
borgarbagrfræðingi að útbúa
greinargerð í hendur borgarráðs
nm þróun atvinnuvega borgar-
Innar s.l. áratug og ályktanir, er
draga megi af núverandi atvinnu
horfum uim æskilega þróun at-
vinnuvega borgarinnar í fram-
tiðinni.
Fram hafði komið tillaga frá
Guðmundi Vigfússyni (K) uan að
láta gera áætlun um nauðsyn-
lega eflingu atvinnuvega borgar-
Ibúa á næstu árum og skyldi
fyrst ag fremst við það miðað
eð sjá fyrir nauðsynlegri aukn-
ingu atvinnutækja og uppbygg-
ingu nýrra atvinnugreina og að
ejá atvinnuvegumuim fyrir að-
Btöðu og eðlilegri þróun við
ekipulagningu borg arlande i ns,
en til þess að amnast þeitta verk-
efni skyldi sérstök rvefnd kx>sin.
Geir Hallgrímsson borgar-
stjóri kvaðst sama sinnis nú ag
20. des. s.L, en Iþá hafði komið
fram hliðstæð tillaga frá GV og
I var henni þá vísað írá vegna
irbúin og gæti komizt f gagnið
1966 ásamt nýrri háspennulínu
frá Sogi til Reykjavíkur. Þetta afl
verður allt 96 þús. kw. í Sogi og
21 þús. kw. við Elliðaár og mim
endast til 1967.
SV-LAND EITT KERFI
Smám saman hefur eitt heildar
raforkukerfi myndazt á SV-landi,
er nær frá Borgarfirði til Víkur í
Mýrdal og Vestmannaeyja. Inn á
þetta kerfi vinna, auk Sogsvirkj-
ana og Elliðaárstöðvanna, Anda-
kílsárvirkjun (3500 kw.) og dísel
rafstöðvarnar í Vestmannaeyjum
(3900 kw.) og á Keflavíkurflug-
velli (7500 kw.) Heildarafl stöðv-
anna nemur því 113,1 þús. kw.
Heildarálag kerfisins sl. ár var
rúm 80 þús. kw. og gert er ráð
fyrir 7% árlegum vexti í al-
mennri orkunotkun, nokkurri
lengingu nýtingartímans og enn-
fremur nokkurri aukningu í for-
gangsafli Áburðarverksmiðjunn-
ar 1967 og 1970 í aflspá, sem raf-
orkumálastjórnin hefur gert, og
áætlast heildarálag kerfisins
vaxa þannig næstu ár: 1963 86
þús. kw, 1964 91 þús. kw, 1967
11 þús. kw, 1970 134 þús. kw. og
1974 167 þús. kw. Þessi aflspá er
nú í endurskoðun, en varla á-
stæða til að ætla, að hún breyt-
ist mikið.
NÝ VIRKJUN 1967
'í bréfinu er lýst ráðstöfunum,
er gerðar hafa verið af hálfu raf-
orkumálastjómarinnar, og mið-
ast þær við, að ný virkjun taki
til starfa 1967. Með tilliti til þess
og í samráði við raforkulögin hef
ur raforkumálastjórnin gert áætl
anir um þær virkjanir, er líkleg-
astar þættu. Virkjanir þær, sem
helzt koma til greina, er 30 þús.
kw. jarðgufustöð í Hveragerði og
22,5 þús. kw. vatnsaflsstöð í Brú-
ará við Efstadal. Niðurstaða áætl-
ana er þessi: Stækkun Ljósafoss,
7 þús. kw, 84 millj. kr, Hvera-
eftirspum eftir vinnuafli og fjöl-
breytni aitvinnuvega borgarinn-
ar. Auk þess benti borgarstjóiri
á, að aðalverkefni heildarsikipu-
lags borgarinnar. sem nú er ver-
ið að vinna að tvo áratugi fram
í tímamn, og raunar í öllu starf
borgaryfirvaldanna er einmitt
að fullmæta þörfum atvinnuveg-
anna og fylgjast mieð þróun
þeirra. Hvorki opinberir aðilar
né séirstök nefnd til þoss kjörin
igætu í því efni byggt á öðru en
'þeim fyrirætlunin, sem einstakl-
ingar eða félagasamtök hefðu í
huga og í ljós kamu annaðhvort
af orðum þeirra eða athöfnum.
Þess vegna yrðu borgaryfirvöld-
in ávallt að vera til úrlausnar
á þeim vettvangi og' skapa skil-
yrði og svigrúm til þess að
mynda ný störf. Að srvo mæltu
lagði borgarstjóri til með tilvís-
un til þessa, að tillögu GV yrði
vísað frá en borgarhagifræðimgi
falið að semja greinairgerð um
þróum atvinnuveganna, sem fyrr
er getið.
Guðmundur VigfússoM (K)
kvaðst fyrir sitt leyti geta unað
þessum málailokum tii samkomu-
gerðisstöð (1. áfangi) ásamt
nýrri línu frá Sogi til Reykja-
víkur 15 þús. kw, 238 millj. kr,
Hveragerðisstöð (2. áfangi) 15
þús. kw. 139 millj. kr. og Efsta-
dalsvirkjun, ásamt línu til íra-
fossvirkjunar, 22,5 þús. kw, 35l
millj. kr.
ÁÆTLANIR UM
STÓRVIRKJANIR
Þá hefur ríkisstjórnin látið
gera áætlanir um stórar virkjan-
ir (100—200 þús. kw.) í Þjórsá
og Jökulsá á Fjöllum með stór-
iðju fyrir augum, en enn er ekki
vitað hver niðurstaðan verður.
Verði ákvarðanir um fram-
kvæmdir hins vegar teknar fljot-
lega, geta þær haft áhrif á raf-
orkumál SV-lands, en að öðrum
kosti má teljast fullvíst, að sér-
fræðingar leggi til, að Hvera-
gerðisvirkjun verði fyrir valinu.
Eru öll þessi mál nú í endanlegri
athugun og þær fjáröflunarleiðir,
er til greina virðast koma. Jafn-
vel þótt ekki væri um stóriðju að
ræða, gæti komið til mála að
reisa um 60 þús. kw. virkjun í
Þjórsá, en það væri helzt til stór
áfangi án stóriðju.
Fé komið á jí jöf
fyrir hálfum
mánuði
Ærlæik Axarfirði, 22. nóv.
Bér er megnasta ótíð og jarð-
laust orðið fyrir fé. Allir hafa
tekig fé sitt á gjöf fyrir viku til
hálfum mánuði. Vegir eru orðnir
óifærir bílum að heita má.
Lítið sést hér af rjúpu, enda
leyfir tíðarfarið ekiki rjúpnaveið-
A FUNDI borgarstjómar á
fimmtudag var samþykkt svo-
hljóðandi tillaga borgarfulltrúa
Sjálfstæðisflokksins: Borgar-
stjóm fagnar því, að undirbún-
ingur undir stækkun Hjúkmnar-
skóla íslands er nú lokið og láns
heimildar hefur verið leitað í
fjárlagafrumvarpi því, sem nú
Iiggur fyrir Alþingi (sbr. 22. gr.
XV kafla), og treystir því, að
nægilegt fjármagn verði tryggt
til þessarar þörfu framkvæmdar.
Borgarstjórn leggur áherzlu á og
beinir því til ríkisstjórnarinnar
og Alþingis, að þessum fram-
kvænjdum verði hraðað svo sem
unnt er, og þær haldi áfram án
stöðnunar, unz húsið er full-
byggt.
Alfreð Gíslason (K) hafði lagt
fram tillögu um að skora á heil-
brigðisstjóm landsins og gera nú
þegar nauðsynlegar ráðgtafanir
til þess að lokið verði hið fyrsta
við byggingu Hjúkrumarskólans.
Gat hann nokkuð um þann skort,
sem nú væri á hjúkrunarfólki,
en úr því yrði hið fyrsta að
bæta.
Broddanesi, 22. nóv.
Hér er veður nú kalt og hefir
sett niður talsverðan snjó. Mest
snjóaði hér í gær. Vegir eru
orðnir ófærir. Bændur em tekn-
ir að hýsa fé sitt, en ekki hefir
þurft að gefa því fyrr en í gær.
Hagi hefir fram til þessa verið
góður og er raunar sæmilegur
enn ef veður leyfir til beitar.
Skepnuihöld hafa verið ágæt það
sem af er vetrL
Haustveðrátta var hér rysjótt.
Heyskapur í sunoar var í meðal-
lagi, en sláttur byrjaði seinna en
venja er til. Hinsvegar varð nýt-
Á FUNDI Efri deildar s.l.
fimmtudag var tekið fyrir frum-
varp um breyting á lögum um
Stofnlánadeild landbúnaðarins
o.fl. sem flutt er af þingmönn-
um Framsóknarflokksins í deild-
inni. Til máls tóku við umræð-
una Magnús Jónsson (S) og Páll
Þorsteinsson (F).
PáU Þorsteinsson (F) 1. flutn-
ingsm. frumvarpsins fylgdi því
úr hlaði. í frumvarpinu er lagt
til að ríkissjóður leggi árlega
fram til Stofnlánadeildarinnar 30
millj. kr. og að ríkissjóður greiði
þá hækkun sem
orðið hefur á
erlendum lán-
um er hvíla á
Stofnlánadeild-
inni vegna geng
isbreytinga frá
1960. Einnig er
lagt til, að vext
ir af lánum
Stofnlánadeild-
arinnar lækki. Þá eru ákvæði í
frv. um að Seðlabanki Islands
sé skylt, ef ríkisstjórn óskar þess
að lána veðdeild Búnaðarbank-
ans 50 millj. kr. og að veðdeild-
inni sé heimilað að gefa út nýj-
an flokk vaxtabréfa. Taldi P.Þ.
núgildandi tekjuöflunarleið fyr-
ir Stofnlánadeildina vera órétt-
láta þar sem lagður væri 1%
skattur á bændastétt landsins
Magnús Jónsson (S) sagði að
aliir væru sammála um nauð-
syn þess að efla þyrfti Stofn-
lánadeild landbúnaðarins en
kvað það frumvarp, sem nú
væri til umræðu (að undanskil-
inni' einni grein) ekki stefna í
þá átt að bæta hag deildarinnar
Ulfar Þórðarson (S) sagði
m. a, að mjög nauðsymlegt væri
að auka afköst hjúkrunarskól-
ans. Nú væri mikill skortiur á
á hj úkrunarkonu'rr, en skólinn
getur nú tekið um 130 niemendur
áirlega og útskrifaðist þriðjumg-
urinn hvert ár. En þegar þeirri
viðbót er lokið, sem nú er búið
að uindiirbúa verða uan 250
niemendur í skólanum.
Ekki kvaðst hann þó geta fall-
izt á það orðalag, sem m. a.
væri á tillögu AG, m. a. vegna
þess að skólinn heyrði ekki und-
ir heilbrigðisstjómina heldur
menntamálaráðuneytið. Auk þess
væri hún óljós og þyrfti endur-
bóta við, þar sem benit væri á
það, gem unnið hefði verið af
skólanefnd og ríkisstjóm, m. a.
hvað snerti aukningu kennara-
liðs, auk þess sem ríkisstjómi-n
hefði lagt fyrir Alþingi tillögu
um lánsheimild til handa skól-
anuim. Að svo mæltu lagði hann
fram þá tillögu, er fyrr er getið
og samþykkt var, en AG dró til-
sögu sína til baka.
ing heyja góð. Mikið er hér verk-
að í vothey.
Fjárfjöldi, sem settiur var á
í vetur, er svipaður og var í
fyrra. Dilkaþungi var meiri nú
í 'haust en var í fyrra, enda var
'hann þá óvenju iélegur. Hins
vegar var hann nú ekki jafn góð-
ur og bezt gerist hér.
Nýlátin er elsta manneskjan
hér í sýslu Oddlhildur Jónsdóttir
á Hvalsá, 96 ára að aldri. Hún
hafði fótavist fraim undir það
síðasta.
Heilsufar hjá fólki hefir verið
gott hér á Ströndiuim.
Guðbrandur
frá því sem nú
væri í lögum.
Tillögur Fram-
sóknarfl. um
að ríkissjóði
bæri að yfirtaka
þær skuldir, sem
á Stofnlánadeild
inni hvíldu og
svo það að lög-
fest væri árlegt
framlag úr rík-
Magnús Jónsson
væri mjög einföld aðferð til að
koma öllu yfir á ríkissjóð. Þetta
úrræði væri ekkert nýtt af hendi
stjórnarandstöðu en eins og all-
ir gerðu sér grein fyrir væri
þetta ekki raunhæf úrlausn.
Magnús Jónsson sagði að ef lit-
ið væri á peningahlið málsins,
þá væri með núgildandi lögum
um Stofnlánadeildina mjög vel
séð fyrir uppbyggingu hennar
par sem tekjur deildarinnar
hækkuðu eftir því sem verð-
mæti landbúnaðarafurða ykist.
Búvörugjaldið hefði vitanlega
verið mikið deilumál og bænd-
ur andvígir því eins og yfirleitt
allir, sem gjöld þyrftu að borga.
Þó kvaðst hann álíta að æ fleiri
bændur gerðu sér grein fyrir
því, að með þeirri löggjöf sem
sett hafi verið um Stofnlánadeild
landbúnaðarins, þar sem búvöru
gjaldið hefði verið einn þáttur-
inn, hafi verið lagður mjög mikil
vægur homsteinn að uppbygg-
ingu íslenzks landbúnaðar. Með
lögum um Iðnlánasjóð hefði ver-
ið farið inn á nákvæmlega sömu
braut sem gert hafi verið með
lögum um Stofnlánasjóð land-
búnaðarins en þar væri þó ekki
gert ráð fyrir hliðstæðu fram-
lagi frá ríkissjóði eins og væri
í lögum um Stofnlánadeild land-
búnaðarins. Varðandi vaxtalækk
unina, sem lagt væri til í frv.
þá kæmi hún ekki til greina
nema vextir yrðu lækkaðir al-
mennt, annars yrði Stofnlána-
deildin gjaldþrota á örstuttum
tíma vegna hins gífurlega vaxta-
halla.
Um veðdeild Búnaðarbankans
sagði Magnús Jónsson, að það
væri rétt að hún hefði verið
fjárþrota alla tíð og allir væru
undir sömu sök seldir að hafa
vanrækt hana. Það væri brýn
nauðsyn að efla hana. í lögum
um Stofnlánadeild landbúnaðar-
ins væri heimild fyrir Stofn-
lánadeildina að kaupa skulda-
bréf veðdeildar Búnaðarbankans
fyrir allt að 10 millj. kr. á ári.
Taldi Magnús Jónsson það
mundi verða heppilegri úrlausn
að byggja á því lagaákvæði, þ.
e.a.s. að efla svo fjárhag Stofn-
lánadeildarinnar að hún gæti
orðið þess umkomin að kaupa
vaxtabréf. veðdeildarinnar að
vissu marki, heldur en að veita
deildinni 50 millj. kr. lán í
einu lagi, eins og lagt væri til
í frumvarpi Framsóknarmanna.
Það væri í fyrsta sinn á þessu
ári enda fyrsta heila árið sem
Stofnlánadeildin starfaði sem
framangreind heimild hefði ver-
ið notuð og hefði Stofnlánadeild-
in keypt fyrir 5 millj. kr. vaxta-
bréf veðdeildarinnar og gert
þannig auðið að hækka verulega
veðdeildarlánin fyrri hluta þessa
árs. Þessi ypphæð væri ekki
nægjanleg sagði Magnús Jónsson
og því nauðsynlegt að hækka
þessa upphæð í 10 millj. kr. á
næsta ári eins og heimildin I
Stofnlánalögunum gerir ráð fyr-
ir.
Að lokum sagði Magnús Jóns-
son, að það bæri að virða alla
viðleitni í þá átt að efla Stofn-
lánadeild landbúnaðarins og gera
henni fært að sinna sínu mikil-
væga hlutverki, en það væri sín
skoðun að frumvarp það sem
nú væri til meðferðar, legði
ekki traustari grundvöll undir
hana en þegar hefði verið gert
með núgildandi lögum um Stofn-
lánadeild landbúnaðarins.
Álitsgerð um þróun
atvinnuvega Rvíkur
l *»im.na,r hagkvaaniiU þróunar á tags.
ar.
Jón.
Byggingu Hjúkrunar-
skólans verði hraðað
Bændur hafa tekið
fé á gjöf