Morgunblaðið - 01.03.1964, Blaðsíða 17

Sunnudagur 1. marz 1964
MORGUNBLAÐIÐ
17
Fjölmeimust
ríkust Norður-
landaþjóða
Engum, sem ferðast um Norð-
urlönd, fær dulizt, að Svíþjóð
er ekki einungis þeirra fjöl-
mennust heldur og langríkust.
Land Svai er mest 03 mun auð-
ugra af náttúrugæðum en nokk-
urt hinna. Þessir yfirburðir
Svía eru frá fornu fari. Þeir
lýsa sér skemmtilega í heitum
landanna. Svíaríki er hið eina,
sem á fornu norrænu máli var
nefnt þjóð, Svíþjóð. Aftur á
móti var talað um Danmörk og
Einnmörk, danska og finnska
skóg, Noreg eða Norveg, leið-
ina norður á við. Loks kom Is-
land. Víst benda þessi heiti til
þess, að menn hafi ætlað, að hinn
norræni kynstofn hafi dreifzt
út frá Svíþjóð. Hvað sem um
það er, þá ber mönnum saman
um, að nú á dögum viti almenn-
ingur í Svíþjóð lítið um okkar
litlu þjóð, íslendinga. Þekking
flestra sé takmörkuð við, að á ís-
landi séu heitar uppsprettur, þar
í grennd hafi skotið upp nýrri
Kvöldmynd af Arnarhólstúni tekin síðast i febrúar.
Ljósm. bl. Ól. K. M.
REYKJAVÍKURBRÉF
eyju f vetur og á landinu sé
heimkynni Loftleiða.
Lofíleiðir
vinsælar
Þeir, er gerla máttu vita, sögðu
nð Loftleiðir nytu almennra vin-
sælda í Svíþjóð. Samúð almenn-
ings væri með þeim í viðureign-
inni við SAS. Ráðamenn telja
sér aftur á móti skylt að vernda
hagsmuni SAS, sem nú hafi rétt
við fjárhag sinn, sem samkeppni
Loftleiða setji á ný í hættu.
Ekki verka þau rök sannfærandi
é íslendinga, hvernig sem okkur
gengur að sannfæra þá, sem úr-
slitum ráða, með okkar rökum.
Engu að síður njóta íslendingar
vafalaust vinsemdar helztu valda
manna í Svíþjóð. Ýmsir þeirra
hafa áhuga fyrir nánari fjár-
haijssamvinnu landanna. Um
slíkar bollaleggingar er ekki
rema gott eitt að segja. En okk
ur sýnist eðlilegast, að vinsemd
©g samvinnuhugur komi fra.m í
því, að ekki sé rifið niður það,
sem upp hefur verið byggt með
heilbrigðri samkeppni. Vonandi
tekst að leysa þann ágreiningi,
sem nú er, svo að sannur sam-
hugur megi eflast.
Mumir á vistar-
verum
Mikill munur er á Ríkisdags-
húsi Svía, sem er raunar heilstór
höll, og Alþingishúsi okkar ís-
lendinga. Þó telja Svíar Ríkis-
dagshús sitt nú orðið úrelt. Verð
ur og ekki sagt að þingsalir þar
•éu sérlega fallegir. Mestu veld-
ur samt, að of lítið er talið um
vistarverur fyrir þingmenn og
að þeir eigi erfitt um störf ut-
an eiginlegra funda, hvort held-
ur í sjálfu þinginu eða í nefnd-
um. Hvað mættum við þá segja?
Enda er nú svo komið, að ís-
lenzkir alþingismenn sæta
hnútukasti fyrir að búa ekki
nógu virðulega um þessa elztu
•tofnun þjóðarinnar. Getur og
ekki ýkja lengii dregizt að haf-
izt verði handa um nýja þing-
húsbyggingu. Nokkur dráttur
hlýtur þó að verða á því enn.
Hér er svo margt ógert, að
fleira verður að bíða en æskilegt
væri. Má það og fremur virða
þingmönnum til lofs en lasts, að
þeir skuli láta húsabætur fyrir
Alþingi sitja á hakanum fyrir
Laugard. 29. íebr.
ýmsu öðru, sem enn bráðar kall-
ar að, í hinu nýja landnámi, sem
segja má að hafi hafizt um síð-
ustu aldamót.
Omakle{>ar hnútur
Svo er að sjá sem einstaka
maður sitji um færi til þess að
hnýta í alþingismenn og gera
lítið úr sjálfu Alþingi. Slíkt er
raunar engin nýjung. Þessi hátt-
ur var mjög í tízku á milli-
stríðsárunum. Þvílíkur faraldur
var raunar víða mun hættulegri
en hér á landi. Þjóðverjar höfðu
tamið sér að tala um „Schwatz-
bude“, skrafstofu, þegar þeir
minntust á þjóðþing sitt. Allir
vita hvílik gæfa fylgdi því tali
og hugsunarhættinum, sem á
bak við bjó. Fyrirlitning komm-
únista á þingræði er einnig kunn
ari en svo, að mörgum orðum
þurfi um að fara. Engu að síð-
ur fór það svo, að lýðræðislönd-
in með sín þjóðþing báru sig-
ur af hólmi, þegar til átaka kom.
Eftir síðari heimsstyrjöldina
heyrast mun færri óvirðingar-
orð um þingin en áður, jafnvel
úr herbúðum kommúnista. Það
verður og ekki nógsamlegia vítt
og við því varað, að upp sé tek-
inn sá háttur að óvirða Alþingi
eða alþingismenn í orðum, án
þess að rækilegur rökstuðningur
fylgi. Auðvibað getur mönnum
sýnzt sitt hvað um einstakar at-
hafnir Alþingis og frammistöðu
bingmanna hvers um sig og
allra í hóp. En Alþingi hefur
verið, er og verður höfuðstoð
og tákn þjóðfrelsis og jafnvel
tilveru íslendinga.
Laimahreyting

m^maniia
Skiljanlegt er að menn ræði
um og velti fyrir sér, hvort á-
stæða hafi verið til þeirrar lauraa
breytiragar þingmanna, sem nú
hefur verið samþykkt. Ástæðu-
laust er þó að bregða þingmönn-
um um fégtræðgi. Margir þing-
menn hafa áreiðanlega beðið
fjárhagslegan hnekki af þingsetu
sinni. Láta mun nærri, að sænsk
ir þingmenn hafi tvöfalt hærra
kaup en íslenzkir, jafnvel eft-
ir þá hækkun, sem nú hefur ver-
ið samþykkt hér. Engu að síð-
ur er það haft eftir særaskum
bórada, sem situr á þingi, að
hann telji konu sína eiga skilið
betri örlög en þau að þurfa all-
an veturinn að gæta búsiras á
meðan hann situr sjálfur á þingi.
Hér á landi hafa hin nýju stóru
kjördæmi gerbreytt afstöðu
flestra þingmanna og afkomu-
möguleikum. Þeir þurfa nú að
leggja fram miklu meiri störf
fyrir kjördæmin utan þings en
áður var. Það er rétt, að í þessu
hafa þingmenn Reykjavíkur sér-
stöðu. Þeir geta og flestir — en
þó engan veginn allir — stund-
að sín fyrri störf samhliða þirag-
mennskunni. Segja má, að þeir
hafi ekki þurft á tekjuaukningu
að halda, en erfitt er að greina
hér á milli frekar en nú er gert
með uppbótum til utanbæjar-
þingmanna. Erida munu hinir
tekjuhærri reyna það þegar
skattskráin kemur að bróður-
partúrinn er tekinn af þeim á
ný. Mun það mála sannast, að
flestir eða allir þessara manna
gætu séð fjárhag sínum betur
borgið með öðrum störfum. Áð-
ur þurftu menn að taka að sér
ýmiss konar aukastörf til að kom
ast af. Nú er eðlilegt að, að hver
og einn skoði hug sinn um
hverja breytingju hann vill á
gera í þeim efnum. Allt er þetta
sem sagt umtals- og umhugsun-
arefni, sem skiljanlegt er, að
rökrætt sé um. — En mjög
er miður farið, að það
skuli hafa verið notað
sem ástæða til svigurmæla og
svívirðinga í senn um Alþingi og
alþingismenn.
Ein liprð
Naumast er það tilviljun,
hversu keimlíkar voru ræður
finnsku kommúnistanna og Dan-
ans Axels Larsen á Norður-
landaráði um, að Danmörk, Finn
land, Noregur og Svíþjóð verði
kjarnorkulaus landsvæði og ræð
ur þeirra Einars Olgeirssonar og
Ragnars Arnalds á Alþingi um
samskonar yfirlýsingu varð-
andi Island. Þarna var ein hjörð
og einn hirðir. Furðulegra var
að sjá Framsóknarflokkinn
hlaupa í hópinn á Alþingi ís-
lendinga. Tillaga íslenzku komm
únistanna var flutt 1 sam.bandi
við allt annað mál, lögífestingu
á samningnum um bann við
kjarnorkuvopnatilraunum. All-
ir nefndarmenn í utanríkismála
nefnd nema Einar Olgeirsson
voru sammála um, að ekki væri
rétt að blanda þessu tvennu sam
an. En Eysteinn Jónsson lét það
boð út ganga, að Framsókn ætti
í þessu eins og flestu öðru að
slást í för með kommúnistum.
Einn skar sig úr
Ólafur Jóhannesson var sá
eini, sem ekki lét hafa sig til
þessa. Honum ofbauð félagsskap
urinn og vitnaði til undirskrift
ar sinnar í nefndaráliti. Þess
vegna sat sat hann hjá. Þór
arinn Þórarinsson, sem undirrit
að hafði með Óla.fi, var hinsveg
ar ekki að setja slíka smámuni
fyrir sig. Löngunin í félgsskap
með kommúnistum varð öllu
öðru yfirsterkari.
Um ísland gildir hið sama
og hin Norðurlöndin, að eðli
legt er, að kjarnorkuvopn
verði bannlýst í þessum löndum
ef það er gert sem liður í alls
herjartakmórkun vígbúnaðar,
eða a.m.k. sem hluti af gagn
kvæmum samningi. Eirahliða
yfirlýsingar eru hinsvegar
fyrsta lagi þýðinarlausar, af
þvi að þær hafa ekkert lagalegt
gildi og frá þeim er hægt að
hverfa hvenær sem er, og
öðru lagi mundu þær að svo
miklu leyti, sem mark væri
þeim tekið ívilna hugsanlegum
árásaraðila, gera hann óhrædd
ari en ella við sín illu áform.
Hvar er upp-
spretta rógsins?
Auðheyrt var á Axel Larsen
í Norðurlandaráði, að hann vildi
gefa í skyn, að á íslandi kynni
að vera kjarnorkuvopn. Þess
vegna lét hann eins og um þetta
ríkti óvissa, þó að hann hefði
með einfaldri spurningu getað
fengið fullvissu um hið sanna
Því hafði raunar svo oft áður
verið yfirlýst, að ástæðulaust
var að vera með raokikrar get-
gátur. Allir vita hvaðan Axel
Larsen hefur fengið hugmynd
ina um þessa ímynduðu óvissu
Það er grár lei’kur að hafa slíkt
í frammi. Óneitanlega gæti það
orðið skálkaskjól fyrir tilefnis-
lausa árás á ísland. í það er ekki
horft, enda höfum við ærið oft
mátt heyra hótanir um, að lands
fólkinu yrði eytt í kjarnorku
árás, ef íslendingar væru svo
djarfir að tryggja landi sínu
svipaðar varnir og öll önnur
þjóðlönd telja sér lífsnauðsyn
Óhróður fluttur
til Færcyja
Þá er fróðlegt að renna hug
anum að því, hvaðan muni vera
sprottinn rógurinn um fjárlhag
ís'lenzku þjóðarinnar og
íslenzka útgerðarmenn, sem
undanfarið hefur verið dreift
um Færyjar. Sömu mennirnir,
sem með skemmdarstarfi hafa
sett íslenzkt efnahaeslíf í hættu
breiða það nú út erlendis, aS
gengisfelling sé yfirvofandi á
næstu vikum eða mánuðum.
Með þessu er vegið í sama knér-
unn og reynt að skapa það
ástand, sem geri ómögulegt að
halda uppi gildi krónunnar.
Iðnin og atorkan er frábær,
einungis ef takmark og tilgangur
væri þjóðinni hollari en raun
ber vitni. Einnig í þessum efn-
um má ekki sjá á milli Fram-
sóknarmanna og kommúnista.
Framsóknarmenn juða á því dag-
inn út og daginn inn, viku eftir
viku og mánuð eftir mánuð, að
hér sé allt komið í kaldakol. Þó
hafa þeir stutt þær kauphæfak-
anir, sem orðið hafa, einungis
talið þær of litlar, og viður-
kennt, að ráðstafanir ríkisstjórn-
arinnar til aðstoðar atvinnu-
vegunum væru óumflýjanlegar,
einungis hefði átt að ganga
lengra ' sömu átt!
Óvinir Ara fróða
Mikið hlýtur sumum íslenzk-
um blaðamönnum að vera iila
við Ara fróða. Hann setti sér þá
meginreglu að hafa heldur það,
er sannara reyndist. Fjand-
skapurinn við þessa meginreglu
er engin nýjung á síðum Þjóð-
viljans. Naumast birtist nokkurt
eintak hans svo, að þessi óviild
blossi þar ekki upp. Þessa dag-
ana er endalaust staglazt á því,
að stjórn Síldarverksmiðja rífais-
ins og önnur stjórnarvöld hafi •
ekki fengizt til þess að selja
niðursoðna Siglósíld til Austur-
Þýzkalands, þó að kauptilboð
lægi fyrir með þvi skiiyrði, að
tiltekið magn af síldarmjöli
fylgdi. Hið sanna er þvert á
móti, að Austur-Þjóðverjar hafa
ekkert slíkt tilboð gert, héldur
sagt að sér líkaði ekki síldin.
Þess vegna synjuðu þeir fyrir-
spurn um hvort þeir mundp
vilja kaupa síldina, ef síldar-
mjöl fylgdi. Sá flugufótur, sem
kommúnistar heng j a ósannindi
sín á, er sá, að einn islenzkur
embættismaður sagði. að leyfi
fyrir útflutningi á síldarmjöli
til Austur-Þýzkalands mundi
ekki fást, a.m.k. að svo stöddu:
Þrátt fyrir þá yfirlýsingu gerði
síldarverksmiðjustjórnin fyrir-
spurn um sölu þessa tvenns,
Siglósíldar og síldarmjöls, en
fékk sem sagt neitun Austur-
Þjóðverja á henni. Eðlilegt var,
að slík fyrirspurn væri gerð
til að kanna málið, því að ekki
var ástæða til að fá endanlegan
úrskurð um sölu síldarmjöls,
fyrr en sýnt væri, hvort hún
hefði þýðingu. Með ósannindum
sinum reyna kommúnistar allt
í senn: Að rugla um fyrir al-
menningi, vekja falskar vonir á
Siglufirði, þar sem örðugleikar
eru í meira lagi vegna síldar-
leysisins í sumar og spilla á
milli Íslendinga og Austur- Þjóð-
verja.
Kísilgúr-
verksmiðja
arðvænleg
UNDANFARNA daga hafa verið
hér á landi tveir fulltrúar hol-
lenzka fyrirtækisins AIME í
Amsterdam, hr. Kostering, for-
stjóri fyrirtækisins, og sölustjóri
þess hr. van Giezen. Hafa Hol-
byggingu kísilgúrverksmiðju við
Stóriðjunefnd og fleiri aðila um
byggingu kísilgúrverksmðju við
Mývatn, en Stóriðjunefnd hefur
um rúmlega tveggja ára skeið
haft samvinnu við þetta fyrir-
tæki varðandi tæknilegar athug-
anir á kísilgúrframleiðslu og
markaðsrannsóknir.
í viðræðum þeim, sem nú hafa
farið fram, urðu báðir aðilar
sammála um það, að undanfarn-
ar rannsóknir bendi eindregið til
þess, að kísilgúrverksmiðja við
Mývatn geti orðið arðbært fyrir-
tæki og unnt muni verða að
selja framleiðslu hennar á er-
FramhaLd á bls. 31