Morgunblaðið - 23.05.1964, Blaðsíða 6

MORGU N BLAÐIÐ
Laugardagur 23; maí 1964
ÚTVARP REYKJAVÍK
A SUNNUDAG 10. maí hlýddi
ég á þriðja erindi Sverris Krisi-
jánssonar, sagnfræðings í erinda-
flokknum „Danmörk og missir
hertogadæmanna*. Sakna ég þess
.nú mjög að hafa ekki heyrt
hin fyrri tvö, því efnið er bæði
forvitnilegt, ekki síst fyrir okkur
íslendihga og auk þess hefur
Sverrir sérstska hæfileika til að
gæða þá hluti lífi, sem hann
talar um. „Þurra sagnfræði‘‘
mundi óbrjálaður maður aldrei
nefna efni það. sem Sverrir flyt-
ur^
Um kvöldið flutti Halldór
Halldórsson prófessor síðara er-
indi sitt um skólamál í Banda-
ríkjunum og ræddi nú um nor-
ræn fræði i skólum þar vestra.
Var þetta ákaflega fróðlegt er-
indi, s_em hið f
fyrra. Ég las í 1
einu Reykjavík- I
urdagblaðanna |
á dögunum að §
varla væri hægt |
að tala um þjóð- |
menningu í |
Bandaríkjunum.
Naumast gefur |f
höfundur þeirr-
ar kenningar hafa meint það,
sem hann sagði ''frví ég veit ekki
betur en þetta sé fróðleiksmað-
ur. Eða mundi sá jarðvegur, sem
þeir Abraham Lincoln, Franklin
D. Roosevelt og John F. Kenne-
dy eru sproitnir úr, hafa verið
sneyddur allri gróðurmold?
Hitt er a’nnað mál, að okkur
hentar naumast að taka Banda-
ríkin fremur en -aðrar þjóðir
gagnrýnislaust til fyrirmyndar í
þjóðfélags- og menningarmálum.
En okkur er vafalaust hollt að
senda mikilhæfa menntamenn
annað slagið til hinna fremstu
menningarþjiiða, til að kynna
sér og tileinka það bezta í menn-
ingu þeirra og fleyta því heim
til föðurlands stranda.
Á mánudags- og þriðjudags-
kvöld fóru fram eldhúsdagsum-
ræður frá Alþingi. Kom í ljós,
sem oftast endranær, að full-
trúar stjórnmáiaflokkanna allra
lifa og hrærast í því að gera
sem allra mest fyrir alfar stétt-
ir þjóðfélagsins Góður vilji má
sín mikils og máttur samtakanna
er mikill, svo ósköp heid ég, að
stjórnmálaflokkarnir gætu látið
öllum líða vel, ef þeir tækju nú
til dæmis upp á því snjallræði
að stjórna málefnum okkar í
sameiningu. Eo því miður standa
ivíst litlar vonir til þess, arð
svo megi verða i náinni framtíð.
Jafnhliða góðgerðarstarfsem-
inni við aimenning beinist nefni-
lega meginorka flokkanna að
því að útmála, hvað hver hinna
hafi fáfengilegan hugsanagang
og geri hann eitthvað þjóðinni
til nytsemdar, þá sé það annað
hvort tilviljun eða þá, að hann
hafi verið til þess knúinn sér
þvert um geð.
Anzi væri það skemmtileg til-
breyting, eí þingflokkarnir
héldu' næsta eldhúsdag með
þeim hætti að telja fram það
bezta, sem þeir gætu fundið
hver hjá öðrum, en biðja jafn-
framt afsökunar á því, sem mið-
ur hefði farið í 'störfum þeirra
sjálfra fyrir þjóðina. Ég er viss
um, að aiþingismenn mundu síð-
ur en svo glata nokkurri virð-
ingu m.eðal þjóðarinnar, þótt þeir
hefðu þennan hátt á. Og, ef þetta
heppnaðist vel í framkvæmd, þá
ætti þjóðm að fá alveg jafngóðar
upplýsingar um gang stjórnmál-
anna og með núverandi fyrir
komulagi.
Á miðvikudagskvöld var
minnzt 70 ára afmælis forseta
Islands á smekklegan hátt. Fyrst
minntist Bjarni Benediktsson
forsætisráðherra starfa forsetans
nokkrum orðum. Þá átti Vil-
hjálmur Þ. Gislason útvarpsstjóri
viðtal við forsetann. Síðar talaði
forseti frá Bessastöðum, þakkaði
meðal annars vinarhug og árnað-
aróskir hvaiianæya að.
Það er að vísu
„rútínu‘‘ athöfn
er Ríkisútvarpið,
minnist merkis
afmælis forset-
ans. En ég held;
þó, að Ásgeir Ás
geirsson forsetij
sé þjóðinnij
meira en form'
legt einingar-1
tákn og tákn sjálfstæðis hennar.
Hann hefur 'eigi síður orðið
henni tákn þeirrar menningar
og þess siðgæðis, sem er hverri
þjóð nauðsynlegt til að geta hald
ið virðingu sinni í samskiptum
við aðrar þjóðir. Með "látleysi
sínu og alþyðlegri framkomu
hefur hann orðið þjóðinni ímynd
þess tilgerðarieysis, sem hún
kann svo vel ac meta hjá hin-
um æðstu tignarrr.önnum og Páll
Ólafsson hefur túlkað svo vel í
vísu sinni um Magnús Stephen-
sen, landshöíðingja.
Landshöfðinginn likar mér,
að líta hann ganga íarinn veg.
Enginn maflur á honum sér,
að hann geti meira en ég.
Vignir Guðmundsson og hans
ágætu félagar við þjóðsagnalest-
urinn kvöddu okkur á miðviku-
dagskvöldið og eru komnir í sum
arfrí. Taldi Vignir í forspjalli
sínu, að hluster.dur ættu nú að
vera búnir að fá þá undirbún-
ingsfræðslu við draugauppvakn-
ingar, að þeir gætu farið að
gera tilraunir með að vekja sjálf-
ir upp drauga í sumar og skapa
jafnhliða nýjum þjóðsögum nýj-
an efnivið. Kannske maður lesi
fljótiega um það í blöðum, að
stofnað hafi verið „Félag ís-
lenzkra draugauppvekjenda‘‘,
sem fengi þá væntanlega einka-
rétt til að vekja upp drauga hér-
lendis. Þeir, sem ekki vildu eða
gætu gengizt undir lög félagsins,
yrðu þá að láta sér nægja sam-
skipti við þá drauga, sem ótil-
neyddir kynnu að berja að dyr-
um þeirra. Er raunar ekki vlst,
að hlutur þetrra þurfi að verða
ýkja skarður, því eins og nýjustu
dæmi sanna, þarf ekki ávalt að
grafa langt eftir draugum hér á
landi.
Á fimmtudagskvöld flutti
Landssamband íslenzkra hesta-
mannafélaga ágæta dagskrá. Þá
var þátturinn „Raddir skálda‘‘
sem Ingólfur Kristjánsson rit-
höfundur sá um. Var hann heig-
aður þeim Margréti Jónsdóttur
skáldkonu og Guðmundi L. Frið-
finnssyni rithötundi.
Margrét er löngu þjóðkunn
fyrir hin hugljúfu kvæði sín.
Guðmundur var orðinn hálf-
fimmtugur, er hann tók að gefa
út bækur, en hafði áður nær
eingöngu gefið sig við bústörf-
um. Ekki vöktu fyrstu bækúr
hans sérstaka athygli, enda var
þar um barnabækur að ræða. En
árið 1958 sendi hann frá sér
skáldsöguna: „Hinurrt megin við
heiminn‘‘ og með henni vann
Guðmundur bókmenntalegt af-
rek og varð á samri stundu þjóð-
kunnur. Margir af snjöllustu bók
menntagagnrýnendum þjóðarirn
ar veittu ská'.diriu viðurkenn-
ingu. En rýnendur nýju tízkun.n-
ar, sem viðurkenna ekki skáld-
sögu, nema persónumar æli hver
framan í að~a af lífsleiða og
ræðist við í sam-
anþjöppuðum
símskeytastíl,
og ekki kvæði,
nema þrífættum
lýsingarorðum
sé hrönglað þar
upp af „háspeki
legri tóm-
hyggju,“ — þess
ir rýnendur
þögðu. Guðirundur passaði
nefnilega ekki í kramið hjá þeim,
en var orðinn of stór til þess,
að hægt væri að „haida honum
niðri“. Þeim var því þögnin ein
eftir skilin.
Mér fannst Guðmundur sanna
ÓKEYPIS NÁTTÚRUSKOÐUN
í AKRAFJALLI
Haraldur Jónasson, fulltrúi
bæjarfógetans á Akranesi,
hringdi og satgðist vilja fá að
svara kvörtun frá Jónasi nokkr
um stýrin *nni, sem furðaði
sig á því, að mönnum væri gert
að greiða bændum við Akra-
fjall fé fyrir það að fá að ganga
á fjallið — til þess að ekki-
kæmi styggð að sauðfé þeirra.
Hamldur byrjaði á þvtí, að
samkvaemt lögum númer 63 frá
28. nóvemöer 1919 gseti Guð
ekki átt Akrafjall.
Ég verð að segja það, að
þetta eru harla einkennileg
löig — en hann um það. Sagði
Haraldur, að bændum vaeri
heimilt að takmarka ráp um
land sitt —y og bezta aðferðin
til þess væri að láta menn
greiða fé fyrir að fá að ganga
þar um. Ekki væri þó hægt að
skattleggja náttúrus'koðun, en
þar sem ferðalangar hefðu
reynzt hafa mestan á'huga á
eggjatínslu á þessum slóðum,
þá mætti benda á að eggjaver
væru frá fornu fari talin
hlunnindi.
Sagði Haraldur að lokum, að
Jónasi væri heimiit að horfa
á Akrafjall án nokkurrar sér-
stakrar greiðslu — ef hann
væri nágrönnum sínum ekki
til ama, þegar hann horfði út
um eldihúsgluggann.
Ég vona, að nú sé málið skýrt
öllum aðilum. Náttúxuskoðend-
ur aettu sem sagt að hafa frían
aðgang að Akrafjalli hér eftir.
Fyrir hönd þeirra efra vona ég
að menn flykkist nú ekki upp
að Akrafjalli' — einungis til
þess að verða þessara hlunn-
inda aðnjótandi, því þeir eru
margir, sem taika út allt, sem
er ókeypis — án tillits til þess
hvort þeir þurfa slíks við.
SLYSIN OG BLÖBIN
Og svo kemur hér bréf um
slysafréttirnar:
Bið þig vinsamleigast Velvak-
andi góður að taka þessar fáu
línur frá mér, — ef þörf er á,
bið ég þig færa þessar línur
í betri stíl. —
Það er all algengt að dag-
blöðin hér tilkynna að slys hafi
orðið á þessum eða hinum
vinnustað t.d. í Reykjavík, og
sagt frá hvað maðurimt' sem
fyrir slysinu varð, var að gera,
og á hvern hátt slysið varð,—
og síðast skýrt frá því, að vegna
fjarstaddra ættingja (aðstand-
enda) verði ekki nafn manns-
ins birt að sinni. —
Vægast sagt finnst mér þetta
mjög óviðkunnanlegt, því
rpenn og komrr hér og þar á
landinu geta átt ástvini sína í
samskonar vinnu t.d. byggingar
vinnu hér og þessi maður vann
við, sem fyrir slysi varð. Þetta
fólk fer að gera sér ýmsar
grillur, þegar það les um slys-
ið, — er þetta sonur minn,
frændi minn, vinur minn o.s.frv.
Þá er farið að leita upplýsinga
gegnum síma, og á allan til-
tækilega hátt, — og veldur
þetta öllum sem hlut eiga að
máli ýmisfconar leiðindi,
hræðslu og erfiðleikum.
Ég lit þannig á, að dagblöðin
eigi alls ekki að húnnast á slys
sem verða, fyrr en leyfilagt er
að segja .frá nafni þess sem
fyrir slysinu varð. —
Þetta er mitt álit hvað sem
öðrum finnst. Vinsamlegast
spá
með smásögu sinni „Húsið‘‘, sera
Jón Aðils las upp á fimmtudags-
kvöldið, að enn er hægt að búa
til listræna smásögu með „happy
end‘‘, þótt nú sé hæstur móður
að láta smásögur leysast upp i
gráu tilgangsieysi.
Á föstudags-
kvöld flutti Jón
R. Hjálmarsson ||
skólastjóri í
Skógum erindi, §|
sem hann
nefndi: „Orust-
an um England S"
1588“. Greindi fjp®
hann þar frá
því, er Fillippus
annar Spánar-
konungur sendi „Flotann ósigr-
andi,“ til að leggja undir sig
England og kenna innbornum
mannasiði. Þótti ekki vanþörf á
því, því það var ekki einungis, að
enskir væru trúvillingar hinir
verstu og sjóræningjar, heldur
hafði drottning þeirra, Elísabet
sýnt það frámunalega smekk-
leysi að hryggbrjóta sjálfaa
Fillippus, Spánarkonung.
í hinum mikla’ flota voru uin
130 skip og um 50,000 manns, og
Framh. á bls. 12
MANNÚÐIN
Ég held að blöðin geri sér
grein fyrir þessum vanda — og
oftar en einu sinni hefur verið
þagað yfir slysi, eins og bréf-
ritari leggur til að gert verðú
Afleiðingarnar hafa hins vegar
orðið enn verri. Fyrir nokkrum
árum fórst skip í sjó. Að vísu
var engin vissa fyrir því fyrst
í stað að skipið hefði farizt.
Það heyrðist ekki til þess —
og það svaraði ekki köllun. For
ráðamenn útgerðarinnar fóru
þess á leit við blöðin, að beðið
yrði meg að segja frá hvarfi
skipsins þar eð enn væri von
um að það væri ofansjávar.
Ástaeðulaust væri að gera að-
standendur skipsmanna
hrædda, ef ekki væri ástæða
til. Við þessum tilmælum urðu
blöðin og þau höfðu samráð
sín í milli um þetta. Sem sagt
af mannúðarástæðum.
En landið er lítið og þjóðin
smá. Daginn eftir fór fregnin
að kvisast út meðal manna —.
og þegar leið að kveldi gengu
sögur um að margra skipa væri
saknað. Þau voru nefnd með
nöfnum á götum og gatnamót-
um, á kaffihúsum, í heimahús-
um — og þessar fréttir flugu
in varð sú, að aðstandendur
áfram og mögnuðust. Afleiðing
margra skipshafna lifðu i
óvissu og örvæntingarfullri von
um að þeirra ástvinir væru á
lífi þrátt fyrir allt. Málið skýrð
ist næsta dag, því þá birtu blöð
in fréttina. Okkur, sem uhnu
á blöðunum, fannst ekki nein
sérstök mannúð hafa falizt í
þessari þögn.
B0SCH
loftnetsstengurnar
fáanlegar aftur i miklu úrvali.
Bræðurnir Ormsson hf.
Vesturgötu 3.
I