Morgunblaðið - 05.12.1964, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLÁBIÐ
‘Éaué'ardagur S: ‘ des. 1964*
ÚTVARP REYKJAVÍK
SUNNTJDAGINl^ 22. nóv. flutti
Jón Jónsson þriðja erindi sitt
um hvali. „Htjóðmyndun, vöxtuf
og viðkoma", nefndist þetta er-
indi. Leyfði Jón hlustendum að
heyra margvíslegar hljóðmynd-
anir hvala, sem teknar hafa verið
á seigulhönd. Visindamenn grein-
ir á um, hvernig hljóð þessi
myndast. Enn er margt á huldu
um ástalíf hvala. Talið er, að
sumar hvaltegundir ieysi hin
tæknilegu vandamál ástalífsins í
hálflóðréttri stöðu á haffletinum.
Hjá öðrum hvaltegundum mun
lárétta staðan vinsælli.
„Á bókamarkaðinum" þennan
dag var m.a. lesið úr nýjum bók-
um eftir Jónas frá Hriflu, Pál
Kolka og Bemharð Stefánsson.
Um kvöldið flutti Baldvin Hall-
dórsson dagskrá um dönsku þjóð
lagasöngkopuna Engel Lund
(fædd á íslandi), en Sigurður
Nordal, prófessor, samdi dag-
skrána. Þá var þátturinn „Vel
mælt.“
Snorri Sigfússon, fyrrverandi
námsstjóri, talaði um daginn og
veginn á mánudagskvöld. Réðst
hann geign ýmsu, sem honum
þótti miður fara í þjóðfélaginu,
svo sem óhóflegri vínnautn,
upplausn heimila, flóttanum á
malbikið, of rúmum fjárrá'ðum
unglinga og agaleysi. Snorri
rædd skólamálin sér í lagi. Hann
mælti með því, að kom-
ið yrði á fót lýðhá-
skólum hér á landi að fyrirmynd
frændþjóða okkar á Norðurlönd-
Málverkauppboð
Súlnasalurinn á Hótel Sögu
var þéttsetinn á fimmtudag, er
Sigurður Benediktsson hélt þar
uppboð á nær fimmtíu myndum
tuttuigu og þriggja listamanná.
Voru þar saman komnir marg-
ir af kunnugustu borgurum
Reykjavíkur, oig fengu sumir á-
gæt listaverk við ágætu verði.
Uppboðið var hið fjörugasta á
köflum. Hæst var boðið í mynd
Kjarvals, „Sýsiunefndarfuindur“,
og fór hún á þrjátíu þúsund kr.
Þá var „Vor í Húsafellsskógi",
eftir Ásgrím Jónsson legin á
tuttugu og sjö þúsund, og „Úr
Þingvallasrveit", vatnslitamynd
eftir Ásgrím fór á tuttugu og
þrjú þúsund. „Kona með svarta
slæðu“, litkrítarmynd eftir
Gunnlaug Blöndal var slegin á
tuttugu og tvö þúsumd krónur og
önnur mynd Blöndals, ,újúfan
blíð“, á tuttugu þúsund. Sjáifs-
mynd Muggs fór á eilefu þúsund
og „Haust“, teikning Einars Jóns
sonar myndhöggvara frá 1907 á
sex þúsund. Meðal mynda á upp
boðinu var þurrkrítarmynd eftir
Gunnlaug Blöndal, máluð af Ein
axi Benediktssyni í París árið
1937, og seldist hún á tólf þús-
und og fiman hundruð krónur.
Önnur mynd .Blöndals, „Móðir
með bam“, sem var frummynd
að jólamerki Thorvaldsenstfélags
ins árið 1959, var silegin á fjórt-
án þúsund og fimm hundruð kr.
um. Þá saigði hann, að heppilegt
væri, að börn ynnu að heima-
verkefnum sínum í skorpum, en
hefðu sém mest næði á milli.
T.d. ekki glamrandi útvarp við
hlið sér allan daginn. Hann taldi
uppeldismálin mikilvægust allra
mála fyrir þjóðina.
Snorri flutti erindi sitt skarp-
lega, þrátt fyrir allháan aldur og
af þeirri einurð, sem knýr menn
til að hugsa mál, jafnvel þótt
menn séu ekki sammála flutn-
ingsmanni um öll atriði þess.
Síðar um kvöldið var þáttur-
inn: „Spurt og spjallað í útvarps
sal“. Spurningin, sem Sigurður
Magnússon bar fram að þessu
sinni var svohljóðandi: Er þjóð-
erniskennd íslendinga i dag í
samræmi við óskir yðar um
skynsamlegan og þroskavænleg-
an þjóðarmetnað?“, og fyrir
svörum urðu: Aðalbjörg Siigurð-
ardóttir, Guðmundur Jósafats-
son, Jón Hannibalsson og Jón E.
Ragnaráson.
Aðalbjörg, Guðmundur og Jón
Hannibalsson töldu þjóðarmetn-
aði okkar, eða
a.m.k. hluta
þjóðarinnar í
ýmsu áfátt.
Lögðu Aðal-
björg og Jón þar
sérstaka áherzlu
á hættu, sem að
okkur steðjaði
frá sjónvarpinu
í Keflavík og á-
Aðalbjörg hrifum banda-
Sigurðardóttir. ríska varnarliðs-
ins þar í heild.
Aðalbjörg taldi að visu ekki ó-
sennilegt, að sá dagur kæmi, er
allar þjóðir rynnu saman í eina
ríkisheild, en meðan svo væri
ekki, vildi hún láta þær kapp-
kosta að varðveita sem bezt sín
sérstöku þjóðareinkenni og menn
ingu. Hún saigðist líta á heiminn
allan sem eins konar hljóðfæri,
sem höfundur tilverunnar léki á.
í hljóðfæri þessu væri engin
nóta annarri meiri, en þær yrðu
að hljóma rétt, ef fullkomnun
ætti að nást. Okkar nóta væri
m.a. friðarþrá og andúð á beit-
• Slæmur „glaðningur“
Hér kemur bréf um jólagleði:
„Velvakandi góður.
Viltu koma á framfæri fyrir
mig beiðni til áfengisvarnar-
nefndar eða einhverra þeirra
samtaka, sem láta áfengisbölið
sig einhverju skipta. Mörg fyrir
tæki hafa tekið upp þann sið
að senda viðskiptamönnum eða
velunnurum sínum vínflösku
fyrir jólin. Á mörgum heimilum
eru þessar vínsendingar hrein-
asta plága.
Margir menn eru í þannig
stöðu, að mörg fyrirtæki senda
þeim vínpakka fyrir jólin og
þeim berst fjöldinn allur af alls
konar vínum. Ekki þarf að lýsa
jólagleðinni á þeim heimilum,
þar sem húsbóndinn er útúr-
ingu vopna.
Guðmundur gagnrýndi m.a.
hin yngri skáld okkar, sem höfn-
uðu hinu hefðbundna ljóðaformi.
Hann sagði, að ferskeytlan hefði
varðveitt áherzlu á fyrsta at-
kvæði í íslenzku í gegnum ald-
irnar. Nú sagði hann, að Reyk-
víkingar segðu t.d. sömuleiðis,
með áherzlu á síðasta atkvæði.
Jón Hannibalsson vitnaði i
íslenzkan skólameistara á ofan-
verðri 18. öld, sem vildi leggja
niður islenzku hér á landi og
taka upp danska tungu. Jafnaði
hann því viðhorfi til þjóðernis-
kenndar sumra íslendinga nú.
Það fór ekki dult, að Jón Hanni-
balsson sá sig í hlutverki upp-
rennandi stjórnmálaforingja.
Bæði tók hann oft orðið af öðr-
um ræðumönnum, ef honum
bauð svo við að horfa, og ræddi
öllu meira um framtíðarverkefni
en Aðalbjörg og Guðmundur og-
með meiri valdsmannsbrag, að
minnsta kosti hvað raddblæ á-
hrærði.
Jón E. Ragnarsson taldi það
íslenzkan „þjóðarkomplex", að
aðrar þjóðir sæktust eftir að
vinna sjálfstæði okkar grand.
Hann sagði, að íslenzk menning
væri lifandi afl, sem hlyti að
hreyfast með sögunni. Þröng-
sýn þjóðerniskennd mætti ekki
verða okkur fjötur um fót. Hið
Mðna væri ekki takmark, við
yrðum að leita nýrra verkefna.
Engin kynslóð hefði búið yfir
haldbetri þekkingu á íslenzkri
tungu og sögu en okkar kynslóð.
Ekki mætti draga kjark úr þjóð
inni með einhliða skýrskotun í
gamlar venjur. Með nokkrum
tfrekari fyrirvara srgðist hann
svara hinni upphaflegu spurn-
ingu játandi.
Það er skrýtin aðstaða sem
þjóðin er í, þegar hún hlustar
á fjórar manneskjur ræða um
þjóðerniskennd hennar fram og
til baka, atyrða hana eða bera
blak af henni, en geta engan þátt
tekið í umræðunum. Hugsanlegt
væri, að þessar fjórar manneskj-
ur samþykktu að þjóðin væri
ekki til lengur, og væri þjóðin
drukkinn, og þrátt fyrir góðan
ásetning hefur bókstaflega ekki
komizt hjá því að lenda á
fylliríi. Ef áfengisvarnarnefnd
gæti komið þessum fyrirtækj-
um til að senda eitthvað ann-
að, einhvern smáhlut, ösku-
bakka, styttu, eða eitthvað ann
að en áfengi, inn á heimili við-
skiptamanna sinna og komið
þeim í skilning um að með þess
um vínsendingum eru þau að
eyðileggja jólagleðina fyrir
öðru heimilisfólki og aðstand-
endum þessara fórnarlamba
sinna, þá væri mikið unnið.
Drykkjumannskona."
• Að slá tappann úr flöskunni
Vonandi að sem flestir, sem
hlut eiga að máli, lesi þetta
um stund jafn varnarlaus gegn
slíku og maður í dásvefni, sem á
að fara að kviksetjá. Mikil og
blessunarrík verður sú tæknilega
framför, þegar fólk getur farið
að grípa fram í fyrir útvarps-
ræðumönnum.
Á þriðjudagskvöld lauk saka-
málaleikritinu „Ambrose i París“,
og hlaut það nokkuð óvæntan
endi, eins og vera ber með saka-
málaleikrit, Mun fáa hafa grunað
að jafn meinleysislegur maður
og Gunnar Eyjólfsson hefði slík
ósköp á samvizkunni. Ég held, að
margir hlustendur hafi haft
skemmtan góða af leikriti þessu.
Á kvöldvökunni á miðviku-
datgskvöldið flutti Benedikt frá
Hofteigi siðara hluta erindis
' sins um Hvannalindir og Hall-
grímur Jónasson, kennari, siðari
hluta ferðasögu frá Noregi. Voru
þetta hvort tveggja hin fróðleg-
ustu erindi.
Á fimmtudagskvöld flutti dr.
Matthías Jónasson eríflidi:
„Menntunarlíkur hins tornæma."
Hann benti á, að þjóðfélagið ger-
ir æ fjölbreyttari kröfur til
menntunar þegnanna. Miðlungs-
gáfaðir nemendur og þar fyrir
neðan ættu þess vegna að geta
fundið menntun við sitt hæfi, til
að takast síðar á hendur hagnýt
ag þroskandi störf. Hann taldi,
að sú skoðun væri nokkuð rík
hjá mörgum, að
menntun í svo-
nefndum hum-
anitiskum fræð-
um væri annarri
menntun æðri,
eins og t.d. verk
legri og tækni-
lagri menntun.
Þetta væri ekki
rétt.
Matthias Dr. Matthías
Jónasson. sagði, að menn
færu ekki ein-
göngu í skóla, til að afla sér þekk
irugar, heldur eigi síður til að
verða hæfir til áframhaldandi
þroskaleitar og menntunar.
Skiptu þá ekki námsgreinamar
mestu máli út af fyrir siig heldur
hitt, hvaða menntunarleið sam-
rýmdist bezt hæfileikum og á-
huga nemandans svo og þörfum
þjóðfélagsins. Skínandi erindi.
Okkur skortir hjúkrunarkon-
ur í þau nýju sjúkrahús og
sjúkradeildir, sem bráðlega á
að taka í notkun. Raunar mun-
um við eiga nógu margar lærðar
hjúkrunarkonur, til að fullnægja
bréf. Areiðanlega vakir það
ekki fyrir þeim, sem senda
kunningjum jólaglaðning, að
eyðileggja jólagleðina fyrir
fjölskyldunni. En það gerist
sennilega æði oft.
Auðvitað er það ekkert eðli-
legt, að maður, sem fær vin-
flösku að gjöf, þurfi tafarlaust
að slá tappann úr flöskunni og
hvoltfa innihaldinu í sig. Þetta
er ekki hvað sízt óeðlilegt, þeg
ar stórhátíð fer í hönd og mað-
urinn gerir sér grein fyrir því
að hann er að stórspilla hátíð-
inni fyrir fjölskyldunni.
Samt sem áður er það víst
staðreyndin, að fjölmargt fólk
telur sér trú um að það sé ekki
hægt að eiga óhreyfða vín-
eftirspurn nánustu framtíðar, en
gallinn er sá, að um 400 þeirra
munu nú sinna öðrum störfum
en hjúkrunarstörfum.
Sigmundur Magnússon lækn-
ir fræddi okkur um þetta í ágætu
erindi á fötudagskvöldið. Benti
hann á, að ástandið í þessum
efnum væri með öllu óviðunandi,
þótt væntanlega mundi það lag-
ast nokkuð með tilkomu nýja
hjúkrunarkvennaskólans, sem
ráðgert er að fullbúinn verði eft-
ir 2 ár. Sigurmundur sagði, að
hjúkrunarkvennaskorturinnn
væri ekkert nýtt fyrirbrigði, en
nú, sem lélegri efnahagsafkomu
þjóðarinnar yrði ekki lengur um
kennt, þá væri áframhaldandi ó-
lestur á þ^um málum ekki
sæmandi fýrir ökkur. Einkum
yrði að finna ráð til að nýta
betur hjúkrunarkvennastéttina.
Þá væri æskilegt að gera áætlan-
ir alllangt fram í tímann varð-
andi spítalabyggingar og hjúk-
runarkennslu.
Síðar á föstudagskvöld ræddi
séra Árelíus Níelsson um vanda-
mál æskulýðsins. Kom hann
raunar víða við. Upplýsti m.a.,
að tveir af hverjum þremur jarð
arbúum eiga við fæðuskort að
stríða.
Jónas Jónasson ræddi við Birgi
Kjaran, hagfræðing „í vikulok-
in.“ Birgir hefur að miklu leyti
lagt pólitík á hilluna og gefið
sig meir að öðr-
um hugðarefn-
um, eins oig rit-
störfum, bókaút
gáfu o.fl. Hann
er ferðamaður
mikill og náttúru
unnandi og hef-
ir einkum skrif
að um þau efnL
Birgir kvað
bókaútgáfu sína
nokkuð hafa
dregizt saman,
og væri hún nú nær eingöngu á
sviði þjóðlegra fræða. Hann gef-
ur út 6 bækur fyrir jólin, þar af
eina eftir sjálfan sig. „Auðnu-
stundir" nefnist hún. Segir hann
þar m.a. frá kynnum sínum við
ýmsa þjóðfræga menn, bæði við-
urkennda snillinga eins og Kjar-
val og aðra umdeildari, t.d. Sig-
urð heitinn Berndsen.
Verður eflaust góð tilbreyting
að lesa þessa bók og fá þannig
stundargrið undan ásókn „kerl-
inganna tiu“.
Sveinn Kristinsson.
Birgir
Kjaran.
flösku inni í skáp — og það fell
ur fyrir freistingunni. Þegar
svo er komið er það eðlilega
orðið óeðlilegt — og óeðlilega
eðlilegt: Sem sagt óeðlilegt að
standast freistinguna.
• Táraflóð.
Og það er hægt að senda
kunningja sínum ýmislegt ann-
að en vín til þess að minnast
jólanna — og í rauninni ætti að
senda allt annað en vín. Þótt
víndrykkja tíðkist mikið um
jólin víða í útlöndum hefur okk
ur tekizt að koma í veg fyrir að
þetta verði almenn drykkjuhá-
tíð, eins og t. d. áramótin, þrátt
fyrir velmegunina. Hér er fyrst
og fremst hugsað um að gera
jólin að hátíð barnanna og svo
mikið er víst, að ölvun foreldra
á jólunum leiðir miklu fremur
af sér táraflóð en ánægju meðal
barnanna.
B O S C H
rafkerfi
er í þessum bifreiðum:
BENZ SAAB
DAF TAUNUS
NSU VOLVO
OPEL VW
Við höfum varahlutina.
BRÆÐURNIR
ORMSSON HF.
\esturgötu 3. — Símj 11467.