Morgunblaðið - 05.12.1964, Blaðsíða 17

Laugardagur 5. des. 1964
MORGUNBLADIB
IT
Viðfangsefnið Hvalfjör&ur
##
Fagriskógur"
SVIinning Davíðs Stefánssonar
frá Fagraskógi
EF forsjónin hefði séð fyrir,
hvernig byggð yrði háttað á
Akranesi, Borgarnesi og Reykja
vik og hversu samskipti þeirra
eru brýn, þá myndi hún senni-
lega hafa tekið Hvalfjörðinn til
leiðréttingar eins og hverja aðra
prentvillu. En nú er hann þarna
í allri sinni lengd og með fjalla-
trafalann á báðar hliðar. Sem
eðlilegt er, ræða margir um það,
hvernig yfirstíga megi þennan
illvíga farartálma, en eðlilegasta
lausnin — brú — er langt und-
an. Kemur þá mörgum í hug
bílaferja, og nú síðast Benjamín
Eiríkssyni hankastjóra, en gall-
inn er sá, að hún yrði að vera
svo innarlega, að margir bíla-
eigendur munu skoða hug sinn
áður en þeir borga háan ferju-
toll, því svo gæti staðið á ferð-
um ferjunnar, að lítill eða eng-
inn tími sparaðist. Ferjurnar
þyrftu þess vegna að vera tvær.
Það er svo málefni útaf fyrir
»ig, hver vill kosta mannvirkja-
gerðina og síðan reksturinn. —
Þegar Laxfoss strandaði hið
fyrra sinn, var athugað um
rekstur á bílaferju milli Reykja-
vikur, Akraness og Borgarness.
Til að gera þá sögu stutta varð
miðurstaðan sú, að kosta myndi
œnilljónatugi samtals að gera
flotbryggjurnar, og eins og einn
verkfræðingur sagði, væri engin
vissa fyrir því, að þær bæru af
»ér „undirbrotin“ meðan á upp-
setningu stæði. hvað þá lengur.
Að visu er sjávarníðslan ekki
eins mikil inn í Hvalfirði og t. d.
á Akranesi en það er ótrúlegt,
hve rótið frá opnu hafinu kemst
langt inn í fjörðinn. Mesti mun-
ur flóðs og fjöru er ca. 4,8 m.
Þarf því „þolinmóður“ hvorrar
bryggju að geta gefið mjög mik-
ið eftir, og þær sjálfar að vera
miklu lengri en títt er þar sem
fnunur flóðs og fjöru er nær eng-
inn.
Nú er þess að gæta, að erfitt
tnun að fella niður sjósamgöng-
«r miLli Akraness og Rvíkur. —-
í>essi leið er farin á klukkustund
nú, og að því ber að keppa, að
sá tími styttist. Eigi þýðir þó, að
beita þarna öðrum farkosti en
fullkomnu skipi, og þótt svif-
ferjur (Tragflúgelbátar) hafi ver
iS notaðir víðar en á Íygnum
fjÖrðum og vötnum t. d. Mess-
inasundi, þá reynast ölduhöggin
Happdrætti
DAS
5000 kr. vinningamir
Eftirtalin númer hlutu húsbúnað
fyrir kr. 5.000,00 hvert:
281 761 903 934 1483
1670 1949 2243 2878 2933
3069 3465 5165 6124 6593
6865 6942 7108 7379 7871
7966 8645 9719 10609 10744
11142 11712 12497 12569 14029
14066 14753 14970 15289 15393
15453 15876 16230 16295 16350
165L3 16917 16957 17349 18013
16141 18329 19587 19773 20102
20236 20438 20717 21066 21574
21833 21932 22470 22483 22828
22882 22965 23032 23497 25148
25179 26763 26788 26853 27301
27409 27623 28050 28767 28843
29103 29331 29790 30468 30682
80851 31053 31981 31983 32Ö32
32642 32719 33342 33998 34018
84189 34331 34383 34511 34562
34668 34670 35213 36204 37309
37740 38033 38049 38555 38689
88812 39864 40133 40614 40773
41852 41969 42267 43561 43601
43845 44209 44508 46168 46638
46816 46824 46998 47115 47999
48525 48650 48715 50190 50201
60239 51399 51612 51881 52018
62068 52109 52130 52401 53068
63409 53459 53623 53843 54050
64672 54891 54974 55674 56089
66382 57385 57682 57790 58653
69203 59334 60010 60030 60534
60698 60920 61385 61853 62031
«2103 62340 62880 62908 63003
63284 63929 64219 64300 64320
64398 64571 64617 64882
Birt án ábyrgðar.
svo svakaleg, að i sjólagi hér
kæmi slík fleyta eigi til greina.
Akranes og Reykjavík horfast
svo að segja í augu yfir stutta
torfæru og ég hygg, að því fólki
sem nú stígur eiginlega beint af
gangstéttunum á skipsfjöl, finn-
ist það lítil framför, að verða að
lengja ferðalagið um 1—IV2
klst. með því að „taka bíl hálfa
leiðina inn í Hvalfjarðarbotn.
Þeir, sem ekki vilja eða geta
notað sjóleiðina munu kannske
ekki hafa hug á hröðu ferðalagi,
en allt um það ber þeim að fá
greiðfæran veg, og ég hygg að
það væri betra ráð að verja
nokkrum milljónum til að betr-
um bæta hina fjölförnu Hval-
fjarðarleið, en að verja 50—100
milljónum í ferjur, bryggjur,
húsabyggingar, akvegi og fjöl-
mennt, rándýrt starfslið, sem þar
þyrfti að vinna nætur og daga —
sýknt og heilagt.
Það er aftur á móti gerlegt að
leggja veg og brú frá Borgarnesi
yfir víkina sunnan kauptúnsins.
Það er því nauðsynlegra sem
Hvítárbrúin fer að verða úrelt,
og auk þess styttist leiðin um
nokkra tugi km. Ég hygg, að það
ætti að gera tilraun nú með það
að láta víkina sjálfa byrja á því
að byggja upp undirstöður veg-
arins. Þarna er sandurinn á sí-
felldri hreyfingu og leitar í
dyngjur, eftir því sem honum
berst stuðningur í hvert sinn.
Ef þarna yrði mynduð sam-
gönguæð, væri sjálfsagt að taka
af henni umferðargjöld. Það
væri réttlátt vegna hins mikla
tíma- og peningasparnaðar. Út-
sjónarsamur og ríkar þjóðir
hafa þann hátt á til að byggja
upp góða og flýtandi vegi. Hér á
landi er þetta að vonum óþekkt.
Yfirvöldin hika við að taka gjöld
af þessum blessuðum malarrák-
um sem hér kallast vegir. En
tækifærið er komið, þar sem
hinn nýi Keflavíkurvegur er.
Gjald, sem þar yrði tekið, yrði
aldrei nema brot af því, sem nú
verandi urðarvegur kostar í bíl-
sliti og annarri eyðslu í hvert
sinn. *
Bandaríkin eru óhrædd við
þessa krónuveltu á vegum úti og
láta hana byggja upp ný vega-
sambönd. Bæði bílagöngin undir
ÞRlR ungir menn frá Suður-
Rodesíu komu hingað til
lands á mánudag. Þeir höfðu
lagt af stað í þessa löngu
ferð með það eitt í huga að
dveljast um óákveðinn tíma
hér á landi og fá sér vinnu.
Piltarnir höfðu kynnzt manni
í Rodesíu, sem unnið hafði
árum saman á íslandi og sagði
þeim margt um land og þjóð.
Þannig fengu þeir áhuga á ís-
landi og nú eru þeir hér.
Morgunblaðið átti tal við
þremenningana í gær.
Cal Love og Lionel Harvey
eru 26 ára og Bruce Parker er
22. Feður Love og Harvey eru
bændur, en nautgriparækt er
Hudsonfljótið kostuðu 141 millj.
dollara, en hafa gefið af sér ca.
40 millj. dollara á ári. Ég greiddi
við brúna á Chesapeakeflóa 40
cent fyrir farþegann og 75 cent
fyrir hvern öxul (þannig var
bílastærðin metin) en þessi brú
þótti of' langt inn í landi, svo
samgönguæð hefir verið gerð
yfir sjálft fjarðarmynnið, sem
er milli 30 og 40 km breitt. Ef
ég hefði ekki við hendina lýs-
ingar og myndir af þessum mann
virkjum, myndi ég ekki þora að
trúa að þetta hefði gerzt, slík
órabreidd sýndist mér þarna á
milli strandsr, en nú eru þær í
tengslum með fjórum stórbrúm,
tveim löngum bílagöngum og
fimm eyjum. Má segja, að heppi-
legt skyldi vera, að þær voru í
stefnunni. En bitti nú! Þær voru
þarna alls ekki, því þær eru
búnar til á 30—40 feta dýpi, rísa
8—9 m yfir sjávarflöt og hver
fyrir sig mynduð úr 1,8 millj.
tonna af möl og grjóti. Talið var,
að alLt mannvirkið myndi kosta
um 140 millj. dollara og trú mér
til, það lður aldrei á mjög löngu,
þar til umferðargjöldin hafa
greitt stofnkostnaðinn upp.
Ég hefi rifjað þetta upp til
þess að sýna, hvernig atorkan
lætur blöskrunarlaust stórfé í
einskonar sjálfvirkar samgöngu-
æðar í þvi trausti, að útsjónar-
semin skili því aftur, bæði beint
og margfaldlega óbeint. Ég álít,
að brú yfir Hvalfjörð sé skyn-
samlegasta lausnin og af þeirri
ástæðu hefir ferjufyrirkomulag-
ið aldrei verið mér keppikefli.
Það er þó vafalaust þess virði,
að það sé rannsakað. Menn ræða
nú mjög urn sjálfvirkni á sem
flestum sviðum, og samgöngurn-
ar eru þar engin undantekning.
Svo ég vitni aftur til U.S.A.
þá er þess að geta, að eitt mikið
til það líður aldrei á mjög löngu,
hinar stóru og ágætu bílaferjur,
sem gengu milli New York og
Staten Island. Um það má víða
lesa, að margar velmetnar þjóðir
láta sér sæma að láta erlend
mannvirkjafy.rirtæki byggja fyr-
ir sig stórbrýr með sérstöku sam
komulagi, en kannske væri slíkt
spor of stór skammtur fyrir is-
lenzkan þjóðarheiður.
Friðrik Þorvaldsson.
aðalatvinnuvegur i heima-
landi þeirra. Faðir Parker er
hins vegar hótelstjóri. Félag-
arnir kváðu foreldra sína
hafa heldur lagzt gegn íslands
förinni.
Piltunum hefur ekki enniþá
tekizt að fá vinnu. Þeir hafa
mestan áhuga á því að vinna
við fiskiðnaðinn og hefur sá
yngsti farið nokkrar veiði-
ferðir með portúgölskum bát-
um frá Vestur-Afríku. Eng-
inn þeirra hafði áður farið til
Evrópu, en þeir dvöldust um
mánaðarskeið í London á leið
inni hingað. Kváðust þeir
hafa sannfærzt um ágæti ís-
lands, sem kunningi þeirra
hafði áður lýst fyrir iþeim
I
Nei! „Þetta er ekki hægt'."
HVERNIG getur það gerzt, að
ræða þurfi langa hríð um ráð-
stöfun skáldheimilis Davíðs frá
Fagraskógi! Og að Akureyri einni
sé þar sérstaklega ætlað að lyfta
Grettistaki! Hér er um minningu
ástsælasta skálds þjóðarinnar að
ræða! Mál þetta snertir fsland
allt og á djúpar rætur í brjósti
almennings um land allt!
Hvernig getur komið til mála
að tæta sundur heimili skáldsins
frá Fagraskógi og „geyma það í
pörtum hingað og þangað“ með
áletrun á glæsilegum koparplöt-
um, t.d. á þessa leið:
Bókasafn Davíðs skálds frá
Fagraskógi.
Heimilismunir Davíðs skálds
frá Fagraskógi.
Málverkasafn Davíðs skálds
frá Fagraskógi etc. etc.
Og á húsi nr. 6 við Bjarkar-
götu, sem herra Einhver hefur
keypt, er listræn koparplata felld
í vegginn: Hér bjó Davíð skáld
Stefánsson frá Fagraskógi um
áratugi!
“ Hver getur hugsað slíka hugs-
un á enda!
Minning Davíðs skálds frá
heima í Rodesíu. Einnig báru
þeir lof á Reykvíkinga fyrir
hjálpfýsi og gott viðmót.
Þremenningarnir hafa áður
unnið ýmsa vinnu í Rodesíu.
Love var síðast sölumaður.
Þeir fóru í fyrra til Tanga-
nayika og unnu þar um skeið
hjá kvikmyndafélagi við töku
myndarinnar Hatari, með
John Wayne og ELsu Martin-
elli. Mynd þessi var sýnd í
Laugarásbíói fyrir skömmu.
Tillag piltanna til kvikmynd-
arinnar var einkum að aka
jeppabifreiðum á ofsahraða á
eftir villtum dýrum, en það
segja þeir að hafi verið ein
helzta skemmtun þeirra
heima í Rodesíu.
Fagraskógi hafa forlögin Iagt ó-
skerta upp í arma þjóðar hans,
sem hann unni af alhuga og
heitu hjarta. Og þá minningu
má ekki skerða!
Nei. — „Þetta er ekki haegt!“
Bæjarstjórn Akureyrar segi:
Nei!
Ríkisstjórn fslands segi: Nel!
Alþing dánarársins segi: Nei!
Sámhuga þjóð og samróma seg-
ir NEI!
Og þarmeð er minningu ást-
sælasta skálds þjóðarinnar borg-
ið!
II
Bjarkarstígur 6
Heimili skáldsins varðveitist
óskert og óhaggað, eins og hann
skildi við það!
Ræktarsamur æskulýður hefur
stofnað „Jónasar-Iund“ á æsku-
stöðvum hans. Lundur Davíðs
skálds á að bera nafnið Fagri-
skógur! Þar bíður nú lóðin mikla
og glæsilega, sem hvorki má
skerða né spilla, heldur halda
þar áfram því starfi sem skáldið
hafði í huga, og hafið var lítil-
lega. Bjarkirnar meðfram vest-
urjaðri lóðarinnar eru nú orðnar
allstórar, og var honum mjög um
hugað um þær. Ég snyrti þær
smámsaman fyrir hann nokkur
vor. Og í sjúkdómsfjarveru hans
erlendis einn hörkuvetur bað
hann mig að líta eftir þeim, svo
að snjór bryti þær ekki niður!
Ég nefndi við hann, að þarna
ætti að halda áfram að gróður-
setja birki, svo að „hér yrði
Fagriskógur!“
Þarna ætti friðaður lystigarð-
ur umhverfis hús skáldsins að
verða stolt og yndi Akureyrar-
borgar í umsjá og hirðu garð-
yrkjumanna lystigarðs bæjarins,
en þeir eru báðir kunnugir á-
huga skáldsins á þeim vettvangi!
Yfir hliði garðsins að Bjarkar-
stíg ætti aðeins að standa, ein-
falt, en áberandi: „Fagriskógur“.
Það væri nægileg kynning! —
Og er gróðursetningu birkis væri
lokið, og lundurinn helgi orðinn
borgarsómi, kemur þar á sínum
tíma eirsteypa skáldsins, — ekki
í frakka og með staf, — heldur
sitjandi glaður í sól — í Fagra-
skógi!
(Nóttina 1.—2. des. ‘64)
Helgi Valtýsson.
'1'........... •>••• 'tí W-»X •<• •■• 'Wf............> "-WfA -.•<■ w ■•AV.VÍ.W V «. . \v.V.'«v • X • •.•<.• • -.V w.v v ........-V vJKWO ••%•*
Þremenningarnir frá Rodesíu. Frá vinstri: Lionel Harvey, Cal
Love og Bruce Parker.
Afríkumenn í atvinnuleit hér