Morgunblaðið - 05.01.1965, Qupperneq 8

8
MORCU N BLADIÐ
Þriðjudagur 5. janúar 1965
Kveðjuorð og minningar
VIÐ fráfall Ólafs Thors, fyrrver-
andi forsaetisráðherra og for-
manns Sjálfstæðisflokksins, er
íslenzka þjóðin djúpum harmi
•legin. Raust mikilmennisins og
•tjórnmálaskörungsins er hljóðn
uð, og hinu stórbrotna ævistarfi
iokið.
Samband ungra Sjálfstæðis-
manna harmar fráfall síns mikla
foringja og einlæga vinar. Enda
þótt árin færðust yfir, töldu ung-
ir Sjálfstæðismenn Ólaf Thors
ávallt í sínum hópi. Eldmóður-
inn, krafturinn og djörfungin,
•em einkenndu hann, gerðu hann
aufúsugest hjá ungurn mönnum,
Allt hans viðmót einkenndist af
vinarhug og skilningi, sem sam-
fara karlmannlegri hreinskilni og
einlægni ávann honum traust og
virðingu meðal ungra manna.
Ljúft er að minnast hollráða hans
og heilræða, og ekki síður þess
mikla trausts, sem hann ætíð
•ýndi ungum mönnum í verki.
Samband ungra Sjálfstæðis-
manna sendir eiginkonu hans,
sem mestu réð um hans miklu
Mfshamingju, og aðstandendum
hans öllum, innilegustu samúðar
kveðjur.
Minningin um leiðtogann og
manninn Ólaf Thors, mun í nú-
tíð og framtíð verða dugandi
mönnum hvatning til dáða.
Fyrir hönd Sambands ungra
\ Sjálfstæðismanna,
Ámi Grétar Finnsson.
t
Stl ÞJÓÐ, sem alið hefur son
sem Ólaf Thors, er lánsöm þjóð.
Við, sem störfum að félagsmál
um, hljótum að komast í snert-
ingu við þá, sem veljast til for-
ustu fyrir hina ýmsu stjórnmála
fiokka. Síðan 1952 hefi ég kynnzt
mörgum, sem hafa verið í farar-
broddi þjóðmála en á engan tel
ég hallað þó sagt sé, að ólafur
Thors, sá víðsýni drengskapar-
maður, beri þar af.
Ég tel mér það mikið lán að
hafa fengið að kynnast svo stór-
brotnum manni sem ólafur var.
Ég sé í blöðum, sem ég taldi
mig þó áður vita, að stjórnmála-
andstæðingar hans meta þennan
ógleymanlega mann að verðleik
um sem sérstæðan persónuleika
og drenglyndan samstarfsmann.
Drengskapur er sú eigind, sem
mér er minnisstæðust í fari hans.
Oft hafa svalir vindar blásið
um Ólaf, enda
„stendur um stóra menn
stormur úr hverri átt“
Ég vil fyrir mig og þau sam-
tök, sem ég starfa hjá, flytja
Ólafi Thors þakkir fyrir við-
kynninguna.
Konu hans, frú Ingibjörgu,
börnum þeirra og öðrum aðstand
endum, sendi ég mínar innileg-
ustu samúðarkveðjur.
Björgvin Sigurðsson.
t
ÞEGAR mér barst andlátsfregn
Ólafs Thors, kom hún mér ekki
á óvart, því sjálfum sér kunni
hann ekki að hlífa.
Ég fullyrði að á engum íslenzk
um stjórnmálamanni á þessari
öld hafi meira mætt en Ólafi
Thors, og þó oft hafi verið stór-
um höggum að honum beitt, hef-
ur honum allra manna bezt tekizt
að breyta stefnu þeirra högga,
svo að oft hafa þau skaðað þá
einna mest, sem reitt hafa.
Ég hef borið gæfu til að kynn-
ast Ólafi Thors persónulega og
haft við hann þó nokkuð sam-
starf í nær hálfan þriðja tug ára,
og það sem mér verður minnis-
stæðast í fari hans sem þing-
manns er það, að aðalatriðið
væri að koma hverju góðu máli
fram, en hitt hver mundi þakka
sér það að lokum, það var auka-
atriði í hans augum. Víst er, að
allir þeir sem nokkuð hafa kynnzt
Ólafi Thors, munu ljúka upp um
það einum munni að meiri dreng-
skaparmann hafi þeir aldrei
þekkt.
Fyrir hönd Kjördæmisráðs
Sjálfstæðisflokksins í Reykjanes-
kjördæmi og persónulega flyt ég
hans elskulegu konu og fjöl-
skyldu innilegar samúðarkveðjur
í þeirra miklu sorg.
Mig skortir orð, því þótt mér
hafi ekki komið þessi sorgar-
fregn á óvart, eins og fyrr er
sagt, er ég ekki enn í raun og
veru búinn að átta mig á því að
hann sé horfinn okkur sjónum.
En það er huggun harmi gegn, að
áhrifa frá hans göfuga og giftu-
ríka starfi í þágu íslenzku þjóð-
arinnar mun lengi gætá.
Einar Halldórsson.
t
FÁTT mun hafa snortið fólk um
land allt jafndjúpt og sorgar-
fregn sú, er barst á öldum ljós-
vakans á síðasta degi gamla árs-
ins, að okkar ástkæri foringi um
langt skeið, Ólafur Thors, væri
látinn. Menn setti hljóða, því
iþótt flestum væri kunnugt um,
að Ólafur hafði um langt árabil
átt við vanheilsu að búa, vonuðu
menn samt að með algerri hvíld
frá stjórnmálalþrasinu mætti
honum auðnast að lifa lengi enn
á meðal vor.
Með þessum mikla höfðingja
er í valinn hniginn einn af merk
ustu stjórnmálaleiðtogum þessa
lands, maður, sem skilur eftir sig
djúp spor í sögu þjóðarinnar,
maður, sem hefur um áratuga
skeið átt hvað mestan þátt í að
móta stefnu íslenzku þjóðarinn-
ar í innan- og utanríkismálum.
Ég man fyrst eftir Ólafi Thors
þegar ég var smástrákur og átti
heima í litlum bæ á Grímstaða-
holti og Einarsstaðir hét, en er
nú löngu horfinn. Þá var það oft
að neðan úr bæ kom stór hópur
unglinga með ærslum og gleði-
brag. Piltar og stúlkur fóru yfir
túnið á Einarsstöðum og niður
að sjó í Skerjafirði. Einn piltanna
vakti sérstaka athygli mína og
annarra fyrir frjálsmannlega
framkomu, enda var hann sjáan
lega fyrirliðinn, sem allur hópur
inn virtist taka sér til fyrirmynd-
ar. Þessi piltur var ólafur Thors.
Svo liðu mörg, mörg ár, ég fór
að stunda sjóinn og fylgdist lítið
með því, sem í landi gerðist. Svo
var það einn góðan veðurdag, að
ég gekk upp hafnarbakkann og
sá mikinn mannfjölda standa
framan við háan kolabing og
hlusta á mann, sem stóð uppi á
bingnum og hélt þar þrumandi
ræðu að mér skildist gegn Ólafi
Friðrikssyni og hans liði, sem
æsti þá mjög til verkfalla. Þessi
maður var Ólafur Thors. Ég man
enn að kjarninn í ræðu hans var
á þá leið að verkföll leystu eng-
an vanda, heldur ykju á hann,
að okkar fámenna og fátæka
þjóð yrði að standa saman, stétt
með stétt, ef takast ætti að
byggja upp trausta atvinnuvegi
og vernda sjálfstæði þjóðarinnar,
verkföll kæmu harðast niður á
fátækustu heimilunum og verk-
fallsmönnum sjálfum.
Varla er hægt að segja, að
Ólafur hafi verið byrjaður sinn
raunverulega stjórnmálaferil, þeg
ar þessi ræða var flutt. Þó er það
augljóst að á grundvelli þeirra
skoðana, sem hann þar setti
fram, hefur hann mótað og byggt
upp sitt stjórnmálastarf frá því
fyrsta til hins síðasta. Árangur-
inn er öllum skynibornum mönn-
um augljós.
Undir forystu Ólafs Thors hef
ur Sjálfstæðisflokkurinn vaxið
ár frá ári í það að vera nú lang-
stærsti stjórnmálaflokkur lands-
ins. Undir forystu Ólafs, ýmist
sem forsætisráðherra eða ráð-
herra annarra mála í ríkisstjórn
um, hafa orðið stórstígari fram-
farir í uppbyggingu atvinnuveg-
anna á sjó og landi en dæmi eru
til um áður í sögu þjóðarinnar.
Ólafur Thors var víðsýnn raun
sæismaður. Hann vildi leysa
hvern vanda með hagsmuni allra
stétta þjóðfélagsins fyrir augum.
Honum tókst manna bezt að laða
að sér menn með ólíkustu skoð-
anir og vinna þá til sátta og sam-
starfs. Vegna þessa eiginleika
Ólafs varð hann með eindæmum
vinsæll maður, ekki aðeins í eig
in flokki, heldur langt út fyrir
raðir hans. Það mun óhætt að
f ullyrða, að enginn núlif andi
stjórnmálamaður, sem staðið hef
ur áratugum saman í fremstu
línu stjórnmálabaráttunnar, hafi
notið jafn almenns trausts og vin
sælda og Ólafur.
Það var árið 1949 að ég fékk
persónulega að kynnast Ólafi
Thors. Ég komst þá strax að raun
um hvern mann hann haifði að
geyma. Félag mitt, Þróttur, stóð
þá sem oft áður í mjög harðri
deilu við Vinnuveitendasamband
íslands. Það bar mikið á milli og
vandséð hvernig það bil yrði
brúað, þar sem hvorugur aðilinn
var iíklegur til að slaka mikið
til. Þá bað Ólafur mig um að
koma til sín og ræða máiin eins
lega, sem ég og gerði. Ekki þarf
að orðlengja það, að meiri skiln-
ing og vinsemd í okkar garð hef
ég ekki fyrirhitt. Hann bauð mér
strax að bera sáttarorð á milli
og vinna að lausn deilunnar, sem
hann og gerði. Persónulega er ég
sannfærður um að þessi deila
hefði staðið lengur og haft verri
endi, ef hans hefði ekki notið
við. Upp frá 'þessu var Ólifur
jafnan reiðubúinn að rétta okk-
ur hjálparhönd, ef á þurfti að
halda. Svipaða reynslu munu
bæði verkaménn og aðrir laun-
þegar á sjó og landi hafa fengið
í viðskiptum sínum við Ólaf
Thors, enda átti hann marga
vini og aðdáendur í hópi þess-
ara stétta.
Frá mínum bæjardyrum séð
orkar það ekki tvímælis, að það
voru fyrst og fremst vinsældir
Ólafs og traiust fólksins á direng
skap hans og réttlætiskennd, sem
öfluðu'Sjálfstæðisflokknum fylg-
is langt inn í raðir launþegasam-
takanna. ólafur Thors var sér-
stæður persónuleiki, sem seint
líður þeim úr minni, sem kynnt
ust honum. Hann var mikill bjart
sýnismaður og trúði á mátt og
þrek þjóðarinnar til að standa
af sér öll áföll og sigrast á öllum
erfiðleikum. Óeining og stétta-
stríð var eitur í hans beinum.
Þreyttist hann aldrei á að vara
þjóðina við því. Og sagan mun
sýna það og sanna, að þegar þjóð
in bar gæfu til að fara að hans
ráðum, vegnaði henni vel. Að
sjálfsögðu væri hægt að taka mý-
mörg dæmi þessu til sönnunar,
en til þess er hvorki tími né rúm
að þessu sinni.
í hugum okkar Sjálfstæðis-
manna var Ólafur hmn mikli for
ingi, sem allir gátu treyst. Hann
vék aldrei fyrir erfiðleikunum,
heldur barðist gegn þeim af
djörfung og trú á að góður og
réttlátur málstaður sigri að lök-
um. Og nú er skarð fyrir skildi.
Það er ekki aðeins að Sjálfstæðis
flokkurinn hafi misst sinn mesta
og bezta leiðtoga, einnig islenzka
þjóðin hefur misst einn af sínum
beztu sonum.
En mitt í þeim sára harmi, sem
kveðinn er að við fráfall hans,
megum við þó vera forsjóninni
þakklát fyrir þá miklu gæfu til
handa íslenzku þjóðinni, að hafa
fengið að njóta hans svo lengi.
Við kveðjum hann nú í hinzta
sinn með þakklátum huga, en
ávöxtur verka hans mun iifa og
dafna í íslenzku þjóðlífi.
Ég votta eftirlifandi konu hans
og ástvinum mína dýpstu samúð.
Friðleifur í. Friðriksson.
t
ÓLÁFUR Thors hefur markað
djúp spor í sögu íslenzku þjóðar
innar og átt forgöngu ýmist einn
eða með öðrum að framfaramál
um hennar um fjögurra áratuga
skeið, einmitt það tímabil, sem
væntanlega verður talið viðburða
mesta og jafnvel einnig eitt ör-
lagaríkasta tímabilið í sögu þjóð-
arinnar til þessa dags.
Sá þáttur verður sagður af öðr
um og þó tæpast tæmandi á
kveðjustund.
Það, sem mér er efst í huga
nú, eru samt sem áður ekki verk
og áfrek ólafs Thors heldur mað
urinn sjálfur, og höfðinglegur og
hugljúfur persónuleiki hans.
— — — Þröng á þingi. Ferð-
búið skip liggur við Grófar-
bryggju. Góðir vinir kveðja.
Norðmenn búast til brottfarar
eftir Snorrahátíð. Ólafur Thors,
einn forustumanna hátíðarinnar,
stendur fremstur á bryggjunni
en hópur ungra stúdenta að baki
hans. Um leið og skipið er að fara
frá, segir hann og tekur á rás:
„Strákar, kveðjum vini vora bet-
ur frá Ingólfsgarði." Foringinn
er kominn á harða hlaup, þegar
frú Ingibjörg minnir hann á, að
hún hafi ekki lykil að heimili
þeirra, — og það var eins og við
manninn mælt, að hann tekur
snögga sveiflu, sem stúdentum
fannst einsætt að endaði með
beinbrotum og örkumlum, —
en eftir heljarstökk kemur
Ólafur Thors vel niður eins og
ævinlega endranær, sveiflar lykl-
inum til konu sinnar og
heldur áfram í fararbroddi að
Ingólfsgarði, þar sem Norðmenn
eru kvaddir með húrrahrópum,
er Ólafur Thors stjórnar, en
stúdentar og allir viðstaddir taka
sterklega undir, stoltir að eiga
slíkan foringja að sýna frændum
sínum, — og hrifningin ljómar
í andlitum gestanna, er sigla
framhjá heim á leið.------------
— — — Ungur nýbakaður
þingfréttaritari hlustar með að-
dáun á Ólaf Thors halda mikla
ræðu í þingsal og vex í augum,
hvernig gera megi slíkri ræðu
viðunandi skil í endursögn í út-
breiddasta dagblaði landsins.
Hann leitar á náðir ræðu-
manns og er tekið af stakri ljúf-
mennsku. „Fyrst þurfum við að
gera upp við okkur“ segir Ólafur
Thors með glettnisbros á vör,
„hvort eigum við að hafa þetta
eins og það var eða eins og við
vildum, að það hefði verið?“
Þótt þessi orð hafi hnigið að
því, sem búið var og gert í það
skiptið, og Ólafi Thors verið
eiginlegra að horfa fram á við
en aftur á bak, þá hafa mér
fundizt þessi orð táknræn. Ólafur
Thors sameinaði einmitt á lífs-
og stjórnmálaferli sínum að leysa
vandamál líðandi stundar, að
taka því, sem varð að vera, en
missa ekki sjónar á því, sem
hann vildi láta verða. — — —-
Með spaugi eða óbrotinni al-
vöru, en höfðinglegu hispurs-
leysi átti ólafur Thors greiðan
aðgang að samtímamönnum, and
stæðingum sínum sem samherj-
um, ungum sem gömlum. Hann
umgekkst menn sem jafningja
sína, ekki með því að lúta þeim,
heldur með því að hefja viðmæl
endur sína upp til móts við sig.
Fáir kunnu betri skil á því,
að „aðgát skal höfð í nærveru
sálar“. Ólafur Thors gat sett
ofan í við samherja sína, fundið
þeim og skoðunum þeirra ýmis-
legt til foráttu, en á þann veg;
að þeir héldu sjálfsvirðingu sinni,
og þeim gat jafnvel þótt vænt
um athygli foringjans um leið
og þeir skildu alvöru orða hana.
Til Ólafs Thors var því oft leit-
að ráða, og hann reyndist einnig
ávall't sannur hollvinur.