Morgunblaðið - 05.01.1965, Blaðsíða 11

MQRGUN BLADIÐ
11
Þriðjudagur 5. janúar 1965
Ijósir hinir roætu manntkostir
]>es®a stjómmálaiformgja, og eng
cui veit ég annan, seim meira
(hofir á þolrifin reynt í hret-
viðri islenzkrar stjómmálabar-
éttu. Hitt er og ljóst, að heið-
ríkja lék um hann meir ein
eðra og miun lenigi stafa mikilOi
birtu frá mimninigunni uim þenn-
iui mam
Hann giaf landi sími aílt. Sjálf
eta1 ðisfiokknum meira en lif og
Iheilsa leytfði. Því er ruú þessi öid-
utngur hnigimn í valinn og aiutt
er skarð á þingi. —
Johann Hafstein.
t
ÓLAFUR Thors var fæddur
í Borgarnesi 19. janúar 1892 og
var því tæpra 73 ára að aldri, er
hann andaðist síðastliðinn gaml-
ársdagsmorgun. Foreldrar hans
voru hjónin Margrét Þorbjörg
Kristjánsdóttir, ættuð af Snæ-
fellsnesi, og hinn þjóðkunni at-
hafnamaður Thor Jensen, sem
þá var kaupmaður í Borgarnesi.
Hann var fæddur í Danmörku,
en fluttist ungur að aldri til ís-
lands, tók ástfóstri við land og
þjóð og gerðist hinn ágætasti ís-
Jendingur. Með foreldrum sínum
fluttist Óiafur frá Borgarnesi til
Akraness, þaðan til Hafnarfjarð-
er og því næst til Reykjavíkur
érið 1901. Átti hann hér heima
eíðan til æviloka.
Leiðir okkar Ólafs Thors lágu
fyrst saman fáum árum eftir að
hann fluttist til Reykjavíkur.
Munum við fyrst hafa hitzt fyrir
rúmum 60 árum, er við settumst
i 6. bekk barnaskóla Reykjavík-
«r haustið 1903. Vorum við síð-
en bekkjarbræður í 5 vetur, unz
ég hvarf úr skóia.
Þegar á skólaárum sínum var
ólafur hveris manns bugijúfi, en
þó einkum þeirra, er höfðu af
honum náin kynni. Bar margt
til þess. Hann var kátur, fjör-
mikill og gamansamur, dreng-
lundaður og góðgjarn. Ekki er
unnt að segja, að hann væri
kappsamur við nám, en honum
var létt um að læra og skilning-
ur hans var frábær. Stærðfræði
var honum hugþekkust allra
tkám sgreina og var hann ágætuir
etærðfræðingur. Komu því þegar
ó æskuárum greinilega í ljós þeir
eiginleikar hans, sem mest bar
á til hinztu stundar og stutt hafa
að gengi hans og vinsældum
með þjóð vorri.
Ólafur Thors hvarf frá námi
ekömmu eftir að hann varð stú-
dent árið 1912 og gerðist þá einn
af framkvæmdastjórum H.f.
Kveldúlfs, sem þá var öflugasta
útgerðarfyrirtæki landsins á
eviði fiskveiða. En hrátt hneigð-
ist hugur hans að stjórnmálum,
©g helgaði hann sig þeim alger-
lega síðari hluta ævinnar. Mun
ekki ofmælt, að hann hafi verið
eínhver atkvæðamesti stjórnmála
maður þjóðar vorrar á síðari ára
tugum og jafnframt einn hinn
vinsælasti. En um þennan þátt
eevistarfs hans ætla ég ekki að
ræða, það munu aðrir gera, sem
gerr kunna skil á því og eru tii
þess mér miklu íærari
Bráðlega eftir að við hittumst
á bernskuskeiði tókst með okkur
náin vinátta, sem héizt æ síðan.
Minnist ég margra ánægjulegra
eamverustunda okkar, bæði á
námsárunum og síðar á heimili
hans, eftir að hann kvæntist
hinni ágætu eiginkonu sinni,
Ingibjörgu, dóttur Indriða Ein-
erssonar, hagíræðings og skálds.
Var hjónaband þeirra hið far-
eælasta, og hygg ég að þar hafi
®idrei borið skugga á. Hún var
stoð og stytta manns síns í blíðu
©g stríðu allt til hinztu stundar,
og veit ég að Ólafur mat ástúð
hennar og umhyggju að verð-
leikum. Þau eignuðust fimm
börn og eru fjögur þeirra á lífi,
en einn son misstu þau korn-
ungan, hinn efnilegasta dreng.
Þau sem lifa eru: Martha, gift
Pétri Benediktssyni bankastjóra,
Thor kvæntur Stefaníu Bjarna-
dóttur Jónssonar bíóstjóra, Ingi-
björg, gift Þorsteini Gíslasyni
framkvæmdastjóra, búsett í New
York, og Margrét Þorbjörg, gift
Þorsteini Jónssyni flugstjóra.
Að lokum vil ég kveðja þig,
kæri vinur og bek'kjartoróðir, méð
einlægu þakklæti fyrir trygga
vináttu, fjölmargar ógleyman-
legar samverustundir, holl ráð
og margvíslegan greiða sem ég
hef orðið aðnjótandi af þinni
hálfu.
Bið ég svo þér og eftirlifandi
lástvinum þínum allra hlessunar.
Jón Ásbjörnsson.
t
ÞEGAR ágætismaðurinn ólafur
Thors er fallinn í valinn og horf-
inn yfir tjaldið mikla, þá gæti
verið margs að minnast. Hér skal
þó á fátt eitt drepið.
Okkar kunningsskapur stóð í
35 ár, og ég held, að mér sé óhætt
að segja, að eftir þvi sem lengur
leið fór vináttan vaxandi.
Hitt er þó enn vissara, að
traust mitt á þessum manni fór
alltaf vaxandi við aukin kynni.
Ég hef verið þeirrar skoðunar,
að gæfa þjóðarinnar og gæfa
Sjálfstæðisflokksins fari saman.
Og að Sjálfstæðisflokkurinn er
svo stór, sem hann er, og að
hann er eini stjórnmálaflokkur
landsins, sem aldrei hefir klofnað
er í mínum auigum því að þakka,
öllu öðru fremur, að hann hefir
svo lengi notið þess, að eiga slík-
an leiðtoga, sem Ólafur Thors
var. Að hann var 5 sinnum til
þess valinn, að vera forsætisráð-
herra íslands sannar líka
afdráttarlaust, að hér var ekki
um neinn meðalmann að ræða.
Það sem réði var það, að mað-
urinn var gæfumaður, og þess
vegna sveif gæfa þjóðarinnar
jafnan í kringum hann.
Hann bar af öðrum í því, að
hann var liprari og slyngari
samningamaður, en aimennt
gerist. Og hann þurfti oft á því
að halda innan sins flokks í
samningum við aðra flokka, og
aðrar þjóðir. Að okkar flokkur
á svo mikil ítök í öllum stéttum
þessa iands eins og er, sannar
að samningarnir þar tókust nokk-
uð vel. Að Ólafur Thors varð
þrisvar sinnum forsætisráðherra
1 samstey pust j órn, með öðrum
flokkum, gefur hugmynd um
samningaiipurð hans þar. Og í
samningum við aðrar þjóðir tókst
honum oft vel. Minnist ég þess
tvenns er mestu máli skipti.
f fyrsta lagi þess: að þeir samn-
ingar sem honum tókst að gera
við Bandaríkjamenn sumarið
1942 um okkar sjálfstæðismál,
höfðu meiri þýðingu, en flestir
gera sér grein fyrir. í öðru lagi
þess: að samnimgurin.n við Breta
um okkar landhelgismál byggist
meira, en almennt er haldið, á
því viðtali, sem Ólafur átti við
forsætisráðherra brezka stór-
veldisins.
Að Óiafur Thors komst svo
langt, sem raun varð á, byggðist
á víðsýni hans, drengskap og
góðvilja. Hann var skarpgáfaður
maður, sem gekk hreint til verks,
og hann gerði það oftar en kunn-
ugt var, að iegigja sína persónu-
legu hagsmuni til hliðar til að
geta betur unnið að almanna
heill. En hann naut þeirrar gæfu,
að eiga marga góða menn og
mikilhæfa, sem stuðningsmenn
og samstarfsmenn innan Al-
þimgis og utan þess, og hann
naut þeirrar igæfu, að eiga ágæta
eiginkonu. Hún hefir um fjölda
ára verið drottning Sjálfstæðis-
flokksins, og staðið í því virðu-
lega hlutverki með skörungskap
og tign. Þess vegna hefir hún
verið manni sinum, flokknum og
þjóðinni alltaf til góðs, en aldrei
til lægingar.
Nú þegar hann er horfinn, flyt
ég einlæigar þakkir fyrir allt það
mikla gagn, sem hann vann
fyrir land okkar og þjóð, og fyrir
þann drengskap, sem hann sýndi
okkur sínum stuðningsmönnum
innan þings og utan.
Konu hans og börnum, tengda-
hörnum og öðrum nánustu ást-
vinum votta ég einlæiga og
hjartanlega samúð og hluttekn-
ingu í sorginni.
Missirinn er sár fyrir alla hina
mörgu vini Ólafs Thors. En
minningarnar eru hjartar um
hann, og nokkur harmabót er
það að hugsa til þess, að slíkur
maður losnaði þó við það, að líða
langvarandi kvalafull veikindi
á síðustu stundum síns hérvistar-
lifs.
Að lokum vil ég nefna það
hér, að hann var einlægur og
hiklaus aðdáandi okkar heilögu
trúarbragða Kristindómsins. Ella
hefði hann eigi verið slíkur
gæfumaður sem hann var. Og
þess vegna getum við öll sem
eftir erum glatt okkur við það,
gamla Sjálfstæðisflokknum I
einn flokk undir nafni Sjálfstæð-
isflökksins. Þagar ég minnist
þessara atburða eftir öll þessi ár,
þá íinnst mér það nálgast krafta
verk, hve vel þessi flokksmynd-
un heppnaðist, þegar þess er
gætt að að henni stóðu menn úr
öllum flokkum. Menn sem höfðu
sprengt af sér önnur flokksbönd,
og staðið inntoyrðis á öndverðum
meiði, skapmiklir menn og mikil
hæfir, og vanir því að fara sjálf-
ir sínar eigin götur. Þetta brota-
silfur átti nú að bræða saman
L einn sterkan flokk, og byggja
upp alia starfsemi' hans frá
grunnL Þetta mikla og vanda-
sama verkefni eða forstaða þess
kom fyrst og fremst i hlut
þriiggja ágætismanna, Jóns Þor-
Thors, andaðist á gamlársdags-
morgun.
Við fráfall hans syrgir öll þjóð
in hinn ágæta mann, sem öllum
vildi vel og tókst öðrum fremur-
öll vandamál að leysa. Fyrir
okkur Sjálfstæðisfólk var hann
mikill foringi, sem állir tóku til-
lit til og við munum lengi minn-
ast með virðingu.
Fyrir hönd Sjálfstæðiskvenna-
félagsins Hvatar, vil ég þakka
hinum látna foringja fyrir öll
störf hans í þágu þess.
Ólafur Thors var svo mikill
fslendingur að af bar. Er ég
heyrði hann tala um málefni ætt
jarðarinnar, kom mér oft í hug
annar maður, sem mér fannst
hans jafningi á því sviði, en þaS
var Jón biskup Arason á Hólum.
í þessari miklu þjóðarsorg, er
það bezta, sem við Sjálfstæðis-
fólk í Reykjavík og annarsstaðar
á landinu, ekki sízt i Reykjanes-
kjördæmi, þar sem hann vair svo
lengi þingmaður, getum gert, er
að vinna áfram að málefnum
þjóðarinnar í hans anda.
„Forildarlaust
hann fósturjörðu
unni, sem móður
mögur hinn bezti
því unni hann öllum,
er unnu fósturjörð
og sýndu sig hennar
sonu dugandi."
B. Th.
Áður en ég lýk þessum smáu
fátæklegu linum mínum, vil ég
einnig þakka hinni ágætu konu
hans, frú Ingibjörgu Thors, öll
þau störf, sem hún hefir innt af
hendi með manni sínum, fyrir
land og þjóð og sendi ég henni,
börnum þeirra hjóna og tengda-
börnum og ættingjum, mínar
hjartanlegustu samúðarkveðjur
og bið þeim blessunar Guðs.
María B. P. Maack.
t
ÓLAFUR Thors er látinn. Með
honum er genginn mikill dreng-
skaparmaður og veit ég, að marg
ur saknar nú vinar í stað.
Fyrir rúmum fimm árum, lágu
leiðir okkar Ólafs saman, til nán-
ari kynna en verið hafðL
Ég hafði þá bætzt í hóp þeirra
sjálfstæðismanna, sem freistuðu
þess að ná kjörfylgi til þingsetu.
Næsti nágranni minn af flokks-
bræðrum mínum var einmitt for-
ingi okkar, Ólafur Thors, sem
þá hafði haft á hendi þing-
mennsku fyrir Gullbringu- og
Kjósarsýslu kjördæmi í þrjá og
hálfan áratug.
Að breyttri kjördæmaskipan
urðu kynni okkar sem þing-
manna Sjálfstæðisflokksins i
Reykjaneskjördæmi enn nánarL
Ég mir.nist þess ævinlega, er
framboð mitt var ákveðið, þegar
Ólafur hringdi til mín tii þess
að bjóða mig velkominn í hóp-
inn og hóf aS ræða við mig um
væntanlegt samstarf okkar.
Allt frá þeirri stundu til þess
síð^sta, sem við ræddum sam-
eiginleg vandamál, vorum við
féiagar og vinir.
Við tilheyrðum hins vegar sitt
hvorri kynslóðinni.
Ef til vill þess vegna töluðum
við stundum saman, sem meira
en vinir, enda átti hann auð-
veldara með en margur annar
að miðla öðrum af þeim yfir-
burðar hæfileikum og reynslu,
sem hann bjó yfir.
Ég tel það mikla gæfu fyrir
mig að hafa fengið tækifæri til
þess að hefja þátttöku mína 1
stjórnmálum í svo nánu og ein-
lægu samstarfi við Ólaf Thors
og raun varð á, ekki aðeins
vegna stjórnmálahæfileika hans,
heldur einnig og ekki hvað sízt
sakir hans miklu mannkosta, sem
þekktir voru af alþjóð.
Ólafur Thors var með afbrigð-
um vinsæll maður. Vinsældir
hans náðu langt út yfir raðir
samherja hans í stjórnmálum.
Sjálfsagt hafa menn þar ýms-
ar skýringar, sem eru réttar og
Framhald á næstu síðu.
Ólafur Thors, forsætlsráðherra Viffreisnarstjórnarmnar,
raeffú á Alþingi.
flytur
að nú á andi þessa horfna vinar
örugga heimkomu i hinum æðra
heimi, og í friði og fögnuði með
þeim rnörgu vinum ©g ættingj-
um, sem á undan eru komnir.
Jón Pálmason.
MÉR varð hverft við á gamlárs-
dagsmorgun, þegar útvarpið til-
kynnti andlát vinar míns Ólafs
Thors. Hann var svo hress og
glaður er ég leit inn til hans og
Ingibjargar konu hans kvöld-
stund seint á síðastliðnu hausti.
Sízt kom mér í hug, að þetta
væri ókkar síðustu samfundir.
Við höfðum svo margs að minn-
ast frá liðnum dögum, og sam-
vemstundin var fljót að líða. Við
þessa dánarfregn velta fram i
hugann svo margar minningar að
ég veit tæplega hvar ég á að bera
niður í stuttri minningargrein.
Það eru nú nokkuð ytfix 40 ár
síðan kynni okkar Ólafs hófust
að nokkru ráði. Hann var >á
ekki enn setztur á þingbekk, en
mér og ýmsum öðrum varð fljót-
lega ljóst að hann var upprenn-
andi þingmannsefni og ioringi.
Fyrir okkur þáverandi yngstu
þingmennina var hann oft eins
og hressandi stonmsveipur sem
reif okkur með sér með rökfimi
sinni, æskufjöri og glæsibrag, og
varð í okkar augum sjálfkjörið
foringjaefni er fram liðu stund-
ir. Við dáðumst að skýrleik hans,
skjótum viðbrögðum í kappræð-
um og drengilegri framkomu.
Ólafur var ekki kominn á þing,
er íhaldsflokkurinn var stofn-
aður, en mun hafa unnið að því
bak við tjöldin. Nokkru síðar
átti hann mikinn þátt í því að
sameina hann og leifarnar af
lákssonar, Magnúsar Guðmunds-
sonar og Ólafs Thors. Því Jóns
Magnússonar naut svo stutt við.
Marga fleiri mætti nefna í þessu
sambandi, þó því verði sleppt
hér. Öllum þessum mönnum á
Sjálfstæðisflokkurinn og þjóðin
öll mikið að þakka. Hlutur Ólafs
verður þarna þyngstur á metun-
um, vegna hans langa starfs-
ferils, forystu hans og samninga-
hæfileika, sem jaínvel andstæð-
ingar hans dáðust að og höfðu af
nokkurn beyg. Samfara þessu var
drengskapur hans, góðvild og um
burðarlyndi sem allt átti sinn
þátt í að styrkja flokkinn og af-
stýra sundrung eða klofning þeg-
ar snuðra hljóp á þráðinn. Ef til
vill komu þessir eðlisþættir
Ólafs síðast fram er við Pétur
Ottesen og Gisli Sveinsson neit-
uðum að styðja ríkisstjórn er
Ólafur myndaði með þátttöku
kommúnista. Var þá lagt hart að
Olafi af sumum flokksmönnum
okkar að reka okkur úr flokkn-
um. Ólafur sinnti því ekki, og
vist er að hvorki ólafur eða
flokkurinn iðraðist þess að ekki
var gripið ti-1 þeirrar refsiaðgerð-
ar. Álit féll líka sjálfk’rafa niður
er kommúnistar fóru úr rikis-
stjórninni og ný stjórn var mynd
uð. Nú þegar ég að leiðarlokum
lít yfir starf Ólafs eins og ég
hefi kynnzt því, þá tel ég að með
Ólafi sé horfinn einn af svip-
mestu og ágætustu forvígis-
mönnum ok'kar á þessari öld.
Vaskur maður og góður dreng-
ur.
Jón Sigurffsson
frá Reynistað.
MÆTUR og ástsæll foringi, fyrr-
verandi forsætisráðherra, Ólafur