Morgunblaðið - 05.01.1965, Blaðsíða 17

Þriðjuðagur 5. janúar 1965
MORGUNBLADr9
17
Framh. af bls. 12
viðurkenning frá erlendum þjóð-
höfðingjum á því hve góður og
farsæll fulltrúi lands síns hann
hafi verið á þessum ráðstefnum.
Ólafur Thors vann að því með
ráði og dáð, bæði innan lands og
utan, að íslendingar gætu jafnan
borið höfuð hátt í viðskiptum og
öðru samstarfi við aðrar þjóðir.
Sterkur þáttur í gáfnafari Ól-
afs Thors var skarpskyggni hans.
Kom þetta mjög glöggt fram í
því, hve fljótur hann var að átta
sig á þeim öru breytingum í at-
vinnuháttum, verzlun og við-
skiptum, sem segja mátti að væru
daglegir viðburðir um hans daga.
Kom okkur samstarfsmönnum
hans stundum á óvart, hve gaum-
gæfilega hann hafði á skömmum
tíma krufið til mergjar hvernig
hyggilegast og affarasælast myndi
að mæta þeirri nýju þróun.
Reynslan hefur síðan sýnt að á
frumstigi þessara mála ýmissa
sá Ólafur Thors öðrum fyrr og
betur hvað bezt mundi henta,
jafnframt því sem hann gerði
sér réttilega grein fyrir gildi
þess, að hér væri í upphafi stefnt
til réttrar áttar.
Ólafur Thors hafði sem kunn-
ugt er beint á atvinnusviðinu
starfi sínu að útgerð og fisksölu-
málum. Atti hann ásamt föður
sínum og bræðrum virkan þátt
í skjótri þróun botnvörpuútgerð-
ar hér á landi, en þær veiðar
tóku við af handfæraveiðum á
þilskipum, sem þá voru úreltar
orðnar. Jafnan var Ólafur Thors
mikill áhugamaður um framfarir
í fiskveiðum og ollu því sem að
þeim veiðum lýtur, og glögg-
skyggn mjög á þá hluti. En á-
hugi hans á framförum í land-
búnaðinum var engu minni þótt
minna léti hann þar opinber-
lega til sín taka. Það var al-
kunnugt að Ólafur Thors unni
landbúnaðinum og hugsaði mikið
um það að hann héldi fyllilega í
horfi við aðrar atvinnugreinar í
tæknilegum framförum. Ólafur
Thors hafði sterka trú á framtíð
landbúnaðarins og taldi það þjóð
hagslega nauðsyn að hann héldi
velli og tæki framförum og að
einskis mætti láta ófreistað til
þess að styrkja hann að tækni-
búnaði og áhuga manna á starf-
inu, og að búa yfirleitt svo að
honum, að þeir sem þar vinna
gætu Onað glaðir við sitt. Ólafur
Thors hafði lengi hugleitt hvað
það væri á verklegu sviði, sem
að beztu haldi kæmi fyrir land-
búnaðinn. Er það nú komið á dag
inn, að ýmislegt af því sem Ól-
afur Thors hafði fyrir löngu hug-
boð um að létta mundi þar störf-
in, er orðinn virkur þáttur í
rekstri -þessa atvinnuvegar og
styrkir í ríkum mæli aðstöðu
hans. „Landið eigum vér sjálfir",
sagði Ólafur Thors, „og þar eig-
nm vér ekki við nein erlend öfl
að etja, nema á viðskiptasviðinu.
Það sem á brestur nú leysir tækn
in þegar fram líða stundir í hönd
um dugmikillar bændastéttar“.
Sterkasti þátturinn í flokks-
foringjahæfni Ólafs Thors var
það, að hann var boðberi frjáls-
lyndrar og víðsýnnar stjórnmála-
Stefnu, sem í fari hans var studd
af drengskap og heilindum. Með
þetta að leiðarsteini tókst honum
að skipa sess stærsta og áhrifa-
ríkasta flokksforingja lands vors.
Og með þessum hætti stjórnaði
hann og styrkti stærsta stjórn-
xnálaflokkinn í landinu, Sjálf-
stæðisflokkinn. Og af sama toga
var það spunnið, að Ólafi tókst,
þegar mikið lá við, að leiða til
samstarfs við Sjálfstæðisflokk-
inn aðra flokka, þótt á öndverð-
um meiði væru um margt í stjórn
málum. Allt ber þetta vott um
samstarfshæfileika Ólafs Thors
og hvað mikið getur á því oltið
í stjórnmálalífinu að hafa slíkan
mann í fararbroddi.
Ólafur Thors var mikill mála-
fylgjumaður og harðsækinn bar-
áttumaður fyrir málefnum flokks
síns. Það kom fyrir, að hann við
slík tækifæri sendi andstæðing-
um sínum beittar örvar og krydd
aði mál sitt með gamanyrðum.
Gat þeim, er eigi þekktu Ólaf
Thors nokkuð gjör, orðið það á
að leggja honum þetta út tU létt-
úðar og alvöruleysis. En það var
víðs fjarri að þessu væri þannig
varið. Að baki þessa yfirborðs
stóð raunsær alvörumaður, sem
gæddur var strangri réttlætis- og
sanrasirniskennd, sem engum
manni vildi gera rangt til, en
hafði öllu öðru ofar í huga að
beita ræðutækni sinni heiðarlega
og taldi að með þeim hætti bæri
hann úr býtum beztan árangur
til framgangs góðum málstað.
Þótt Ólafur Thors væri mikill
baráttumaður fyrir flokk sinn,
braut hann aldrei brýr að baki
sér og átti eftir sem áður aftur-
kvæmt til samstarfs við andstæð-
inga sína, ef svo bar undir, enda
var það svo, að þau tengsl, sem
ofin voru milli Ólafs Thors og
samstarfsmanna hans í hvaða
flokki sem þeir voru, rofnuðu
aldrei til fulls, þótt mikið reyndi
á. —
Ólafur Thors var mikill manna-
sættir og má segja að það hafi
verið þriðji aðalþátturinn í því,
hve vel hann var til foringja fall-
inn. Engum manni hef ég kynnzt,
sem komizt gæti í námunda við
Ólaf Thors um hæfni við að setja
niður deilur manna. Honum virt-
ist vera það leikandi list, að jáfna
alla þverbresti í því efni, og það
varanlega. Kom þetta sér vel,
því oft urðu viðsjár í þessu efni
á vegi hans á hálum brautum
stjórnmálanna, bæði í hans eigin
flokki og samstarfi við aðra
flokka.
Eitt er það enn af mörgu, sem
ótalið er og styrkti mjög forustu-
hæfni Ólafs Thors í flokksfor-
ingjastöðu hans, á Alþingi og í
ríkisstjórn, það er hvað hann var
úrræðagóður þegar vanda bar að
höndum og til skjótra úrræða
þurfti að grípa, þannig að þeirri
hættu sem yfirvofði yrði afstýrt.
Aldrei kom ráðsnilld Ólafs Thors
betur í ljós en þegar hann.stóð
í slíkum sporum. Eigi minnist ég
þess, að Ólafi Thors brygðist i
þessu efni nokkru sinni bogalist-
in.
Ég hef hér að framan brugðið
upp nokkrum svipmyndum af
pólitisku starfi Ólafs Thors, og á
uppistaða þeirra frásagna rætur
að rekja til náinna kynna minna
af starfsháttum hans og starfs-
hæfni. Það er auðsætt mál að
það er engin tilviljun að Ólafur
Thors skipaði um áratuga skeið
sæti stærsta, rismesta og farsæl-
asta stjórnmálaleiðtoga þjóðar
vorrar á þessari öld. Segja má að
undir merki hans og leiðsögu
hafi verið stigin stærstu .fram-
faraspor í sögu þjóðar vorrar frá
öndverðu. En það er fleira í fari
Ólafs Thors, en þróttmikil til-
þrif hans á stjórnmálasviðinu og
stjórnvizka hans, sem vert er að
minnast á.
Ólafur Thors var mikill mann-
úarmaður. Göfugmennska hans
og brjóstgæði snart viðkvæma
strengi í brjósti hvers manns er
af honum hafði kynni. Hann
mátti ekkert aumt sjá, og vildi
hvers manns vandræði leysa með
ráði og dáð, og var í því efni
ósár á að miðla fé úr eigin sjóði.
Ólafur Thors var í kunningja-
hópi hrókur alls fagnaðar. Andlit
hans, sem markað var skörpum
dráttum, ljómaði við slík tæki-
færi af gleði og ánægju. Og Ól-
afur Thors hafði á slíkum mótum
gleði og fagnaðar fleira til brunns
að bera, en vingjarnlegt bros og
hlýtt handtak. Hann var frábær
tækifærisræðumaður. — Hefur
ræðusnilld hans af slíku tagi gert
mörgum glatt í geði um dagana.
Hugkvæmnin, fyndnin og mælsk-
an lá honum þá svo létt á tungu,
að sönn unun var á að hlýða.
Það var engu líkara en að mælsk-
an og gamansemin léki bezt á
als oddi hjá honum, þegar það
kom að honum alveg að óvörum
að hann þurfti að slá á þessa
strengL
Ólafur Thors var gæfu-
maður. En stærsta gæfa hans í
lífinu var það, hvað hann átti
góða konu, konu, sem bjó honum
og börnum þeirra gott og frið-
sælt heimili, sem var Ólafi Thors
sannur helgireitur. Kona hans,
Ingibjörg Thors, Indriðadóttir
skálds og hagfræðings Einarsson-
ar, er mikil mannkostakona og
góðum gáfum gædd. Bar hún með
manni sínum hita og þunga starfs
ins í daglegri önn, og kunni Ól-
afur Thors sjálfur bezt að meta
það athvarf sem honum var jafn-
an búið í skauti hennar. Þau hjón
in eiga á lífi 4 börn, 3 dætur og
1 son.
Ég, sem þessar línur rita,
minnist ávallt margra góðra og
glaðra stunda á hinu gestrisna
og friðsæla heimili þeirra hjóna.
Ég átti því láni að fagna að vera
þar tíður gestur og mátti í raun-
inni segja að það væri á löngu
skeiði ævi minnar, mitt annað
heimili. Þessar minningar eru ó-
afmáanlega mótaðar í sál mína
og sinni. Ég drúpi höfði við brott-
för Ólafs Thors, míns góða vinar,
úr þessum heimi, og sendi hon-
um mínar hinztu kveðjur. Konu
hans, börnum og vandamönn-
um votta ég samúð mína um leið
og ég árna þeim allra heilla og
blessunar.
Pétur Ottesen.
t
ÞEGAR vinir og aðdláendur hins
mœta og mikilhæfa stjórnmála-
foririgja Ólafs Thors, kveðja
hann í dag, kemur hverjum og
einum það fyrst í huga, sem hon-
um er hjartfólgnast á slíkri
kveðjustund.
Þegar ég tók við formennsku
fyrir nokkrum árum í þeim sam-
tökum sjómanna í Reykjavík og
Hafnarfirði, sem að Sjómanna-
deginum standa, og kynnti mér
sögu þeirra og starfsemi bæði af
rituðum heimildum og viðtölum
við þé, sem áð baráttumálum
dagsins hafa unnið, þá kynntist
ég vel þeim huig er þessir aðilar
bóru til Ólafs og það ekki að
ástæðulausu.
Frá uppihafi þessara samtaka
reyndist hann sannur velunnari
þeirra mála, sem samtök þessi
hafa barizt fyrir. Hann kom oft
fram á Sjómannadaginn sem
ræðumaður, bæði sem fulltrúi út-
gerðarmanna og sem ráðherra.
Óvíst er, hvernig áfram hefði
mfðað í stærsta átaki þessara
samtaka — byggingu Dvalar-
heimilis aldraðra sjómanna —
Hrafnistu, ef krafta Ólafc hefði
ekki notið við.
Sú framkvæmd var honum
Ihjartfólgin enda studdi hann
hana með ráðum' og dláð. Hann
vildi gömlu sjómönnunum vel og
mun, eins og aðrir eigendiur
Kveldúlfs, hafa átt sinn þátt í
þeim höfðinglegu gjöfum, sem
bárust frá þeim til Hrafnistu á
fyrstu uppbyggingarárunum.
Og síðasta samtalið, sem ég
átti við Ólaf í þess-u lífi, var
í sambandi vi'ð ósk hans um
það, að einn af hinum gömlu
togarasjómönnum fengi vist að
Hrafnistu.
Sú umhyggja og áhugi er Ólaf-
ur sýndi þessu máli og t.d.
menntunarmálum sjómanna var
metinn að verðleikum. Hann
hlaut fyrstur manna æðstu við-
urkenningu, sem Sjómannadag-
urinn getur látið í té — gull-
merki dagsins —, en þau hafa
aðeins þrír menn hlotið á þeim
2i8 árum, sem dagurinn hefur
verið hátíðlegur haldinn.
Persónuleg kynni okkar Ólafe
ur’ðu ekki löng, en samt finnst
mér ég hafa þekkt hann náið
allt mitt líf.
Frá því á barnsaldri á ég
minningar um hinn ötula og oft
harðsækna stjórnmálamann, sem
kom á heimili foreldra minna í
Keflavík.
Á unglingsiárum mínum og
fyrstu fullorðinsárum á ég hug-
þekkar minningar um hann, fró
starfinu innan Sjálfetæðisflokks-
ins, þar sem Ólafur kom svo oft
fram sem hinn ágæti ræðumað-
ur, með veluppbyiggðar ræður,
sem honum tókst alltaf að
blanda þeirri kímni og léttleika,
sem honum var svo eiginlegt.
En kærustu minningarnar um
Ólaf á ég úr þingflokki Sjálf-
stæðisflokksins. Þá kynntist ég
fyrst víðsýni hans og glögg-
skyggni, sem hvoru tveggja var
ávöxtur reynslu hins þroskaða
stjórnmálamanns, ásamt með-
fæddum foringja eiginleikum,
sem ekki sízt komu fram í hæfi-
leika hans til. að sameina hin
ólíku sjónarmið og hagsm.uni til
sameiginlegra átaka landi og
þjóð til blessunar.
Fyrir þessi kynni mín, trygg-
lyndi hans og vináttu við okkur
hjónin og fjölskyldur okkar
beggja, flyt ég honum þakkir.
Ég flyt eiginkonu hans og
börnum innilegustu samúðar-
kveðjur.
Minning hans lifi.
Pétur Sigurðsson.
t
ÓLAFUR Thors er látinn, ég
sakna hans. Aldrei hefur betri
íslendingur horfið okkur sjón-
um. Guð blessi minningu hans og
allra nánustu.
Sigurður Halldórsson
á Akranesi
t
ÞÓ AÐ ég vissi talsverð deili á
Ólafi Thors um mjög langt ára-
bil, ollu aðstæður og atvik því,
að kynni okkar voru slitrótt.
Samt var hann mér hugstæður,
umhugsunarefni, og þá fremur
maðurinn en stjórnmálaforing-
inn. í iþessum línum langar mig
einungis til þess að slá fram
einni athugun, sem kann að
þykja fjarstæða, öfugmæli. Ef
hún er eintóm missýning, ber
hún því að minnsta kosti vitni,
hversu misjafnlega þessi merki
legi maður gat komið samtíðar-
mönnum sínum fyrir sjónir.
Ólafur Thors hafði óvenjulega
mannheill og merka af þeim, sem
þekktu hann bezt. Hann gat lika
náð sterkum tökum í stuttri sam
veru, þegar hann beitti sér, en
auk þess virtist honum yfirleitt
lagið að umgangast fólk, vera
léttur í máli og skemmtilegur.
Samt er það trúa mín, að sumt
af því, sem ókunnugum fannst
liggja mest í augum' uppi, hafi
vei-ið tamning, sjálfsagi, — hann
hafi í aðra röndina verið að eðlis
fari dulur, hlédrægur og jafnvel
feiminn. Ekkert var honum til
að mynda fjær skapi en bera
utan á sér, hver alvörumaður
og starfsmaður hann var í raun
og veru. Alkunnugt er, hvernig
hann sneiddi hjá veizluhöldum
og innantómu samkvæmislífi.
Þótt hann gæti verið gleðimað-
ur, þegar út í slíkt var komið,
var honum margmenni óskap-
fellt. Menn gátu misskilið, hvað
hann lét fjúka, þegar hann var
að verja sig fyrir fólki. En það
var aðeins gervi, sem átti ekk-
ert skylt við kjarnann.
Sigurður NordaL
t
ÓLAFUR Thors fyrrv. forsætis-
ráðherra er látinn, sjötíu og
tveggja ára að aldri.
Þar hefir gengið fyrir ætternis-
stapa einhver allra helzti stjórn-
málaforingi vor íslendinga, eftir
að hafa stýrt stærsta stjórnmála-
flokki þjóðarinnar um langt
skeið, eða allt að hálfa öld. Ég
hef löngun til þess, nú er við
kveðjum Ólaf Thors hinztu
kveðju, að láta örfá orð fylgja.
Ólafur Thors fyrrv. forsætisráð-
herra var svo litrikur og mikill
maður, að samtíðarmönnum hans
gleymist hann trauðla og alls
ekki nú um langt skeið. Ég
kynntist Ólafi fyrst árið 1931 í
mikilli kosningahríð í Skagafirði
þar sem ég háði mína fyrstu póli-
tísku glímu. Þá voru þar mikö
stjórnmálaátök. Ég kom fyrs*
inn á Alþingi á sumarþinginu
1931 og hef lemgst af átt þar sæti
síðan. Kynni okkar ólafs eru þvi
orðin ærið löng í hartnær fimm-
tíu ára samstarfi og samvinnu.
Aldrei vorum við í sama flokki,
heldur andstæðingar í stjórn-
málum. En fljótt kynntist ég hin-
um miklu persónutöfrum ólafs
Thors, enda voru þeir einn
sterkasti þátturinn í skapgerð
hans. Vinsældir Ólafs voru einn-
ig með ólíkindum miklar i
stórum og um margt ólíkum og
sundurleitum flokki, sem oft
hlýtur að hafa verið vandi að
stýra á þann veg að allir sættu
sig við. Vinsældir Ólafs og vald
í flokksmálum var slíkt, að aldrei
skeikaði og það jafnvel þegar
erfiðlegast horfði. Vald hans
yfir mönnum og málefnum brást
trauðla. ólafur Thors var gædd-
ur óvenjulegum hæfileikum
flokksforingja. Vinsældir hans
voru miklar og þeim hélt hana
úskertum til dauðadags.
Bjarni Benediktsson núver-
andi forsætisráðherra lét þess
getið í minningarorðum um Ólaf
Thors, er hann flutti á gamlárs-
kvöld, að mörgum muni finnast
minni svipur yfir Alþingi íslend-
inga, er Ólafur Thors væri horf-
inn þaðan. Er þetta rétt mælt
og vel. Fáa hef ég þekkt, er með
ljúfara geði og á fegurri hátt
hafa gert öðrum mönnum greiða
og með sýnilegri ánægju hafa
viljað vera öðrum hjálplegir.
Þar var aldrei neitt gert af hálf-
um huga, heldur af hreinum og
fölskvalausum velvilja og með
fullri vinsemd reynt að bæta
úr því er um var beðið. — Við
hjónin kveðjum svo hinn látna
fyrrv. forsætisráðherra Ólaf
Thors með sárum söknuði ag
miklu þakklæti fyirir samveru
og samstarf. Þar sem góðir menn
fara eru Guðs vegir. Við biðjum
hækkandi sól, komandi vor og
hlýviðri að flytja hans ágætu
konu, Ingibjörgu Thors, svo og
öllum öðrum aðstandendum hug-
heilar samúðarkveðjur.
Steingrimur Steinþórsson.
t
SNEMMA á þessu ári, eru liðin
rétt 40 ár síðan við Ólafur Thors
urðum málkunnugir. Hafði ég
áður aðeins þekkt hann í sjón.
Þessi fyrstu kynni urðu með
þeim hætti, að boðað hafði verið
til þingmálafundar að Reynivöir
um, en fyrir dyrum stóð að kjósa
þingmann í stað Björns Krist-
jánssonar, sem verið hafði þing-
maður kjördæmisins. Voru
þeir í kjöri, Ólafur Thors, fyrir
Sjálfstæðisflokkinn, og Haraldur
Guðmundsson fyrir Alþýðuflokk
inn. Þegar fundur þessi fór fram,
var hvergi nærri bílfært frá
Reykjavík upp í Kjós. Vantaðl
veg og brýr á flestar ár. Komu
frambjóðendurnir á skipi inn 1
Hvalfjörð. Fór ég ásamt Andrési
Ólafesyni hreppstjóra á Neðra-
Hálsi til móts við þá Ólaf og
Harald með hesta til þess að
flytja þá á fundarstað, og til
baka aftur til skips. Ólafur var
hestamaður, og átti sjálfur góða
hesta og kunni vel að fara með
þá. Hafði hann gaman af að láta
spretta úr spori, þegar hann
nokkrum árum síðar var hér á
ferð, einnig á þingmálafund.
Gerði hann mér orð, að koma
til móts við sig, því þá var Laxá
enn óbrúuð og lítt fær bílum.
Þegar Ólafur kom hingað fyrst
var hann flestum eða öllum
ókunnur. Voru margir óráðnir
hvern þeir myndu kjósa, og var
ég einn af þeim. En eftir þennaa
fund og nánari kynni var ég ekki
í neinum vafa hverjum ég gæfi
atkvæði mitt, og svo fór um
fleiri. Hélt þó Haraldur vel á
sínum málstað. Var það og
margra manna mál, að þetta hafi
verið einn hinn skemmtilegasti
Fraimhald á bls. 20.