Morgunblaðið - 02.03.1965, Blaðsíða 17

Þriðjudagur f. m»rr 1983
MORGUNBLA&IÐ
17
Hversu mikil hætiu
stoíur uí Ruuðu Kínu?
LOFTÁRÁS, sem Bandaríkin
gerðu á Norður-Víetnam
þann 7. febrúar sl., í hefndar-
skyni fyrir þátt kommúnista-
stjórnarinnar þar í styrjöldinni
í Suður-Víetnam, varð til þess
að kinverskir kommúnistar
tóku að láta ófriðlega.
Hún dró einnig athyglina að
nýrri og gagngerri skýrslu um
ástandið í Rauða-Kína, sem
byrjað var á í októbermánuði
sl. eftir að Kínverjar höfðu
sprengt fyrstu kjarnorku-
sprengju sína. Vestrænir sér-
fræðingar hafa nú nýlega lokið
við samningu skýrslunnar.
Hversu öflugt ríki er Rauðá-
Kína orðið eftir að hafa eign-
azt kjarnorkusprengjuna? Er
það um það bil að geta keppt
við Bandaríkin sem fyrsta
flokks stórveldi? Hefur verið
fundin lausn á vandamálunum
heima fyrir? Hversu mikil ógn
stafar af Peking í augum ná-
grannanna í Asíu?
Það tók ekki langan tíma að
komast að þeirri niðurstöðu, að
meira þarf að koma til en hæfni
til að smíða og gera tilraunir
naeð kjarnorkuvopn til þess að
geta talizt stórveldi. Að hafa
sprengjuna undir höndum leys
ir , ekki grundvallarvanda
stjórnarinnar í Peking — hina
miskunnarlausu manofjöigun,
samfara getuleysinu til að fram
leiða næg matvæli.
Kjarnorkuvísindin hafa ekki
orðið til þess að opna að nýju
neinar. af hinum fjölmörgu
verksmiðjum landsins, sem hafa
verið verkefnislausar. Þau geta
ekki útvegað fjármagnið, sem
þarf til að koma af stað hrað-
fara iðnvæðingu.
Niðurstaðan er sú, að Kína er
þriðja flokks ríki í samanburði
við risastórveldin tvö, Banda-
ríkin og Rússland, þegar farið
er eftir hlutlægum mælikvarða
eins og landbúnaðar- og iðnað-
arframleiðslu, utanríkisvið-
skiptum, nýtízku flutninga-
tækjum og síðast en ekki sízt
lífskjörunum.
í þokkabót eru Kínverjar
langt á eftir Japönum og flest-
um Vestur-Evrópuþjóðum á
nærri öllum sviðum efnahags-
þróunar.
Hin grátlegu öfugmæli í öllu
þessu eru þau, að Rauða-Kína,
sökum mannfjöldans og legu
sinnar, er samt sem áður stór-
veldi og sem full ástæða er tii
að hafa áhyggjur af.
Kínverjar eru ráðandi á stór-
um svæðum í Asíu, annað hvort
með beinni nærveru sinni eða
vegna sálrænna áhrifa.
Kínverjar keppa stöðugt við
Rússa um förystuna í komm-
únistaflokkunum um allan
heim og um áhrif í Afríku, Suð
ur-Ameríku og Asíu. Heimsókn
sovézka forsætisráðherrans,
Alexei N. Kosygins til Norður-
Víetnam er álitin vera tilraun
af hálfu Rússa til að mæta hin-
um stöðugt vaxandi áhrifum
Kínverja í Suðaustur-Asíu.
Bandaríkin, öflugasta her-
veldi veraldar, virðast ekki
vera fær um eða þá ófús til, að
ethafna sig óhindrað í Asíu eða
nota hin óendanlegu auðæfi sín
til að hefta útbreiðslu komm-
únismans í þessum heimshluta.
Sérhver aðgerð Bandaríkjanna
hefur í för með sér afskipti af
hálfu Kínverja.
Nákvæmt mat á mætti Kín-
verja, eins og hann er nú, er
erfitt að gera vegna skorts á
iskýrslum og tölulegum upplýs-
ingum og vegna þeirrar neit-
unar þeirra að leyfa erlendum
mönnum að ferðast frjáist um
Iandið. Öryggisráðstafanir í
Kína eru miklu strangari en
þær, sem Stalín kom á í Rúss-
landi. Sérfræðingar í Hong
Kong hafa samt getað dregið
upp allnákvæma mynd af
ástandinu í Kína eins og það er
frá degi til dags.
Frá hernaðarlegu sjónarmiði
er Rauða-Kína í dag ekki nein
ógnun við Bandarikin, Rúss-
land eðá neitt herveldið í Vest-
ur-Evrópu.
í landhernum eru 2.5 miilj-
ónir manna og hann er mest-
megnis útbúinn vopnum frá síð
ari heimsstyrjöldinni og er
langt frá því að standast ný-
tízku her á sporði vegna mikils
skorts á flutningatækjum. Flug
herinn hefur færri en 2 þúsund
flugvélar, að mestu leyti or-
ustuflugvélar, sem eru nær all-
ar úreltar. Flotinn er vanmegn
ugastur af öllum þrem greinum
hersins.
Þannig lítur myndin út í dag,
en það er líklegt að hún múni
breytast. Njósnakerfi Vestúr-
veldanna komst að því seint í
janúarmánuði, að Þjóðvárnar-
ráðið í Peking hefur fyrirskip-
að víðtæka uppbyggingu hers-
ins á næsfu fimm árum og er
hún meðal annars fólgirt í því,
að lengja herþjónustuskylduna
úr fjórum árum í fimm. Þessi
ráðstöfun mun fjölga í fasta-
hernum um þriðjung.
Til viðbótar þessu gerir áætl-
unin ráð fyrir smíði nýrra or-
ustuþöta og sprengjuþota, svo
og tilraunum með gerð stutt-
drægra eldflauga búnum kjarn
orkusprengjum. Vestrænir sér-
fræðingar telja, að Kína muni
að öllum líkindum takast að
ná þessu takmarki sínu.
Hinn gífurlegi íbúafjöldi, sem
háir Kína einna mest af öllu,
verður erfiðara vandamál með
degi hverjum. Það virðist eng-
in leið vera til að halda mann-
fjölguninni niðri, íbúarnir eru
þegar yfir 700 milljónir, nema
þá með víðtækum ráðstöfun-
um til að efla getnaðarvarnir,
en það hefur borið Htinn árang
ur til þessa. Léleg uppskera í
tvö ár í röð gæti auðveldlega
valdið hinu versta böli í Kína.
Þetta er land bláfækra þorpa,
þar sem kunnátta í handiðn
táknar mismuninn á því að geta
rétt dregið fram lífið og því
að geta keypt sér skó á hverju
ári. Helztu vélarnar eru litlar
dælur til að veita vatni á akr-
ana. Tréplóg og þreskiþúst úr
bambusviði má sjá hvar sem er.
I öllu Kína eru ekki til nema
um það bil 100 þúsund dráttar-
vélar eftir því sem næst verð-
ur komizt og margar þeirra
eru ekki nothæfar vegna skorts
á varahlutum.
Jafnvel í borgunum eru fá
merki um veraldlegan auð. Iðn
verkamaður verður að greiða
tveggja mánaða laun fyrir arm
bandsúr og þriggja eða fjög-
urra mánaða laun fyrir reið-
hjól. Ódýrasta tegund útvarps-
tækis kostar mánaðarlaun.
Þrátt fyrir þessa gífurlegu
íbúatölu varði Kina ekki nema
um 50 milljörðum dollara til
neyzluvarnings og þjónustu.
Japan, sem hefur ekki nema
98,4 milljónir íbúa, varði til
þessa helmingi hærri upphæð.
Ef annað dæmi er tekið, þá
framleiddi Rauða-Kína á sl. ári
minna en 10 milljónir tonn af
stáli, sem er um fjórðungur af
stálframleiðslu Japana.
Samgöngurnar eru það sem
háir Kínverjum einna mest enn
þann dag í dag. Kommúnistar
þrefölduðu járnbrautarkerfið á
fyrstu tíu árunum sem þeir
voru við völd. En í landinu,
sem er stærra en Bandaríkin,
er járnbrautarkerfið aðeins 23
þúsund mílur og eimlestirnar
eru um 6 þúsund talsins. I
Bandaríkjunum er járnbrautar-
kerfið aftur á móti 376 þúsund
mílur og dráttarvagnarnir 34
þúsund, auk hinnar almennu
bilaeignar og víðtækrar ftug-
þjónustu.
Vegakerfið í Kína er um 300
þúsund mílur, er lítill hluti
þess eru nýtízku vegir. Hinir
beztu þeirra eru hervegirnir á
hernaðarlega mikilvægum
svæðum við landamærin eins
og t.d. í Sinkiang, Tíbet og
Yunnan. Ástæðan fyrir því,
hversu lítið er um vegagerð,
liggur ljós fyrir. I öllu Kína eru
aðeins um 200 þúsund vöru-
flutningabílar, bæði til al-
mennra nota og hernaðarlegra.
I Japan eru nærri fjórar millj-
óonir vöruflutnirigabíla.
Svissneskur blaðamaður, Lor
enz Stucki, skýrir þannig frá:
„Á járnbrautarferðalagi, sem
tók nokkur þúsund mílur, sá ég
aðeins þrjár dráttarvélar og
var aðeins ein þeirra í notkun.
Hin venjulegu samgöngutæki
eru hestar og múlasnar í Pek-
ing, en sunnar eru það kerrur,
sem dregnar eru af reiðhjól-
um, eða þá vagnar, sem dregn-
ir eru af fólki, aðallega þó
konum. Það er lítið um vöru-
bíla og á tveim mánuðum sá
ég aðeins eina jarðýtu.
Landbúnaðartækni Kínverja
er ekki jafn frumstæð og Ind-
verja, en Kína stendur langt að
baki öðrum þjóðum hvað varð-
ar vélvæðingu, notkun tilbú-
ins áburðar og tilraunum með
nýja'r sæðistegundir — sem
hafa gert lönd eins og Japan,
Formósu og Thailand svo frjó-
söm.
Til að geta fætt fólkið í
stóru borgunum urðu Kínverj-
ar að fiytja inn 6.4 milljónir
tonna af korni á síðastliðnu ári
og var það um 600 þúsund tonn
um meira en árið 1963. Þessi
kaup gleyptu nærri 40% af öll-
um þeim erlenda gjaldeyri, sem
Rauða-Kína aflaði með útflutn-
ingi sínum árið 1964.
Lélegar uppskerur hafa haft
alvarlegar hindranir í för með
sér fyrir framfarir í Kína. Veð-
urfarið hefur einnig stuðlað að
uppskerubrestinum, en skamm
sýni stjórnarvaldanna í Rauða
Kína hefur einnig gert vanda-
málið margfalt erfiðara við-
fangs. I örvæntingu sinni við að
iðnvæða laridið vanræktu þau
að reisa áburðarverksmiðjur
þar til nú alveg nýlega og áð
láta nýtízku landbúnaðartækni
ganga fyrir. Kína, þar sem fjórð
ungur mannkynsins býr, hefur
aðeins um 20 milljónir iðn-
verkamanna að því er áætlað
er, þar af er aðeins um helm-
ingur sem hefur fagkunnáttu
að meira eða minna leyti, færri
en í Japan.
Á árunum 1952 til 1959 gripu
Kínverjar til allra sinna úrræða
til að byggja upp iðnaðinn í
einu heljarmiklu átaki. Stál-
framleiðslan þaut upp tífalt.
Raforkuframleiðsla jókst og
einnig kol- og sementsfram-
leiðsla. I fyrsta sinn tóku Kín-
verjar að framleiða dráttarvél-
ar, vöruflutningabíla og þunga
vélar.
Allt í einu tó'ku hlutirnir að
snúast til verri vegar. Það urðu
uppskerubrestir með hörmuleg-
um afleiðingum. Áætlunin um
hið „mikla sbökk áfram“ fór út
um þúfur og olli geysilegum
efnahagsörðugleikum. Árið 1960
hætti Rússland a)!r: aðstoð sinni
og jafnvel enn í dag má sjá hálf
byggðar verksmiðjur og skála
fyrir verkafólk í kínverskum
borgum.
í þrjú ár„frá 1960—1963, varð
alger stöðnun í iðnaði Kína.
Mörgum verksmiðjum var alger
lega lokað, aðrar voru reknar
með hálfum eða jafnvel fjórð-
ungs afköstum. Tugir milljóna
manna voru fluttar frá hinum
stærri borgum og fyrirskipað að
Mao Tse-tung á yngri árum.
yrkja jörðina. Um tíma voru
áhöld um það, hvort konun-
únisminn myndi hafa þetta af.
Bændurnir, sem strituðu myrkr
ana á milli og voru vannærð-
ir, voru teknir að ókyrrast. Það
var tekið að bera á óánægju inn
an hersins.
Rauða-Kína berst nú Við að
ná á nýjan leik þeim fram-
leiðsluafköstum sem náðust árið
1959. Vestrænir sérfræðingar
fylgjast með þessari baráttu.
Kaupsýslumenn um allan
heim hafa mikinn áhuga á aukn
um viðskiptum við Rauða-Kína.
Árið 1964 nam utanríkisverzlun
Kínverja við önnur lönd en
kommúnistaríkin alls 1,9 mill-
jaðri dollara og var það um 450
milljónum dollara hærri upp-
hæð en á árinu 1963.
Sérfræðingarnir eru samt
þeirrar skoðunar, að bjartsýni
kaupsýslumannanna eigi sér
stoð í veruleikanum. Viðskipta-
fulltrúum er boðið til Kína og
eru hvattir til að krefjast þess
af ríkisstjórnum sínum, að þær
bæti hina stjórnmálalegu sam-
búð við Peking til þess að gera
aukin viðskipti möguleg. En til-
tölulega fáir viðskiptasamning
ar eru undirritaðir. Kínverjar
halda sér vel innan þeirra
marka, sem greiðslugeta þeirra
Ieyfir, og hún verður áfram tak
mörkuð, svo lengi sem hálfum
milljarð dollara er varið árlega
til að greiða fyrir nauðsynlegan
innflutning landbúnaðarafurða.
Mistök Pekingstjórnarinnar
innanlands og sú staðreynd, að
hún hefur ekki yfir að ráða
neinum birgðum kjarnorku-
vopna né langdrægra eldflauga,
gerir það að verkum að í aug-
um vestrænna þjóða er Kína
veikburða ríki. Þessi skoðun í
Kína, sem „pappírstígrisdýri", á
Framh. á bls. 20
Kjarnorkusprengyi löauverja íeystt ekki grundvallarvanda þeirra — sivaxancU mannfjolgun samhliða matvæiaskorö.