Morgunblaðið - 14.07.1965, Blaðsíða 13

Miðvikudagur 14. jólí 1965
MOHGUNBLAÐIÐ
13
Þættir um Surtsey og
Mývatn í Finnska útvarpið
Spjaliað við Timo Kaukonen
SÍÐASTLIÐINN Iaugardag
kom hingað til lands Finninn,
Timo Kaukonen, einin úr liði
sigurvegaranna í norrænu
spurningakeppninni, er fram
fór í sjónvarpi hinna Norður-
landanna fjögurra, og Jón
Helgason, prófessor, stjórnaði,
Kaukonen hlaut ásamt fleirum
ferð til íslands að verðlaunum
í boði Loftleiða, en hann
hyggst ekki verja þessari viku
dvöl til að hvíla sig, heldur
mun hann safna hér efni í út-
varpsþætti og greiniar í tíma-
rit.
Blaðamaður Morgunblaðsins
hitti Kaukonen að máli í gær
í Hótel Holti, þar sem hann
býr, og spurði hann um það,
hvernig ferðaáform hans á ís-
landi væru.
— í kvöld fer ég til Þing-
valla, Geysis, Gullfoss og
Hveragerðis, þar sem ég mun
aðallega taka myndir og
safna efni í grein í stærsta
tímarit Finnlands APU, sem
kemur út hvern miðvikudag
og hefur um 300 þúsund
manna lesendahóp. í fyrrg-
málið ek ég áleiðis til Mý-
vatns. Á Norðurlandi mun ég
taka upp 20 til 25 mínútna
þátt með lýsingum og máske
samtölum fyrir Finnska ríkis-
útvarpið. Á þessum ferðalög-
um hef ég mér til aðstoðar
finnska stúlku, Carita Söder-
ström, sem er flugfreyja hjá
Loftleiðum, kann nokkuð í ís-
lenzku og hefur áður aðstoðað
finnska blaða- og sjónvarps-
menn. Á fimmtudag eða föstu-
dag förum við til Vestmanna-
eyja og út í Surtsey og tökum
annan útvarpsþátt, svipaðan
hinum. Þá mun ég skrifa eina
eða fleiri greinar með mynd-
um í APU um ísland.
— Hve lengi hafið þér starf
að hjá finnska sjón- og út-
varpinu?
— Ég hef verið að ein-
hverju leyti viðloðandi þar
síðastliðin rúml. þrjú ár, en
ég er ekki starfsmaður þess.
Ég sé um tvo fasta spurninga-
þætti, annan í útvarpinu og
hinn í sjónvarpinu. Þá hef ég
'einnig selt þeim ýmsa þætti.
Annars er ég endurskoðandi í
Helsinki og það er mitt aðal-
starf, þótt ég sé farinn að
eyða æ meiri tíma í þessa frí-
stundaiðkun mína.
— Er útbreiðsla sjónvarps
mikil í Finnlandi?
— Finnska sjónvarpið tók
til starfa árið 1957 og nú eru
skráð sjónvarpstæki um 700
þúsund. Til samanburðar má
geta þess að skráð útvarps-
tæki eru um 1,5 milljón tals-
ins. Sjónvarpað er 2 klst. um
hádegisbilið og síðan fráu.þ.b.
5.30 til 11, en þetta er þó dá-
lítið mismunandi.
— Hvernig var norræni
spurningaþátturinn úr garði
gerður?
— Hann fór fram í Stokk-
hólmi. Þriggja manna lið var
frá hverju landi, en stundum
var skipt um keppendur, þann
ig að þeir voru ekki hinir
sömu öll 10 kvöldin. Þáttur-
inn var 45 mínútur á hverju
laugardagskvöldi frá því í
októberbyrjun í 10 vikur.
Hann hét „Teningunum kast-
að“, því að hlutkesti réði, úr
hverjum hinna 24 efnisflokka
spurt var. Var teningunum
kastað 6 sinnum í hverjum
þætti Og var stundum spurt
úr sama efnisflokknum oftar
en einu sinni á kvöldi. Ég var
Timo Kaukonen
með í 5 skipti af þessum 10.
— Var sjónvarpað jafnóð-
um frá þættinum?
— Aðeins í Finnlandi. Þar
var sjónvarpað beint um end-
urvarpsstöðina á Áland. í hin-
um löndunum þremur var
ekki tekið að senda þáttinn út
fyrr en klukkustund eftir að
hann hófst,«þ.e.a.s. 15 míhút-
um eftir að honum lauk
hverju sinni. Þessi þáttur
vakti geysilega athygli og var
WMMWHMMMMi
eitt vinsælasta sjónvarpsefni
á Norðurlöndum í vetur.
Prófessor Jón Helgason stýrði
þættinum og var yfirdómari
hans. Ekki veit ég, hvernig
hann fór að því í slíkum
þætti, en honum tókst ein-
hvernveginn að vekja mjög
athygli á íslandi og íslending-
um.
— Hefur nokkurt efni frá
Islandi verið sýnt í Finnska
sjónvarpinu nýlega?
— Það hefur ekki verið
mikið um myndir frá Islandi
í því, en fer þó í vöxt. Það
mun og vaxa með aukinni
samvinnu og skiptum á kvik-
myndum milli sjónvarps-
stöðva Norðurlandanna. Hins
vegar hefur að undanförnu
birzt miklu meira af greinum
og fréttum frá íslandi í
finnskum blöðum og tímarit-
um. Finnar hafa áhuga á ís-
landi. Ég hef mikla ánægju
af því að koma hér og sjá
þetta sérkennilega og fallega
land, sem ég þekkti áður að-
eins af afspurn. Þetta verður
ekki eina ferð mín hingað ef
ég fæ nokkru um það ráðið.
— Hafið þér ferðazt mikið
utan Finnlands í slíkum er-
indagjörðum sem nú?
— Ég hef tvisvar farið til
Spánar og gert útvarps- og
sjónvarpsþætti. Þá hef ég far-
ið til Frakklands og nú síðast
fyrir einum mánuði til Rúss-
lands.
— Ætlið þér að fara að
snúa baki við endurskoðun-
inni og gera frístundaiðjuna
að aðalstarfi?
— Ég veit það ekki, en það
freistar mín mjög.
Guðmundur góði
Stytta hans verði reist yfir
Gvendarbrunni að Hólum
í HÚSI við Freyjugötu í Reykja-
vík hefur um nær tuttugu ára
skeið staðið myndastytta af Guð
mundi góða Hólabiskupi, og verð
ur hverjum, sem þangað kemur,
starsýnt á hann. Af hvelfdum
brúnum ljóma miklar gáfur, en
einkum vekur þó athygli óum-
ræðileg mildi, sem skín af ásjónu
hans. Auðvitað er þetta hug-
mynd, en frú Gunnfríður Jóns-
dóttir, sem mótað hefur þessa
mynd hefur gert það af svo mik
illi innlifun og alúð, að ekki fer
milli mála, að þarna er um gott
listaverk að ræða, sem ekki má
lengur fela fyrir alþjóð heldur
flytja þangað, sem margir geta
notið þesr að sjá það.
Guðmundur góði er einn þeirra
merkismanna, sem affluttir hafa
verið fyxir þjóð sinni lifandi og
dauðir. Samt hefur líklega eng-
inn maður staðið islenzkri al-
þýðu hjarta nær, jafnvel ekki
Þorlákur helgi.
Sagnfræðingar hafa stundum
lýst Guðmundi sem þverúðarfull
um ofstoþamanní og hálbrjáluð-
um ræflabiskupi, sem farið hafi
um landið með óaldarflokka og
ekki hugsað um annað en eflingu
hins kirkjulega valds. Hafi þetta
haft óhappasæl áhrif á þróun
innanlandsmála og stuðlað að
því að koma landinu undir er-
lend yfirráð.
Lítð er hæft í þessu. Yfirgangs
hneigð og fjandskpaur valdagráð
ugra höfðingja hlaut óhjákvæmi
lega að ríða sjálfstæði landsins
að fullu á 13, öld, þó enginn væri
Guðmundur. Sannleikurinn var
sá, að miskunnarlund hans log-
aði eins og skært Ijós á ofstopa-
fullri og ósiðaðri öld, og var hinn
hrakningssami biskupsdómur
hans; ekki annað en tákn þess,
hversu lítils guðskristnin var
metin í laivlinu. Guðmuadur var
einlægtir- sonur kaþólskrar
kirkju og trúði því, að kristnin
ein gæti læknað mein aldarinn-
ar. Og ég h.vgg að erfitt mundi
vera að finna mann, sem betur
reyndi að fylgja boðorðum meist
arans. Hann tók aldrei sáttum
við ranglætið og hjartaharðúð-
ina. Þegar hallæri gengu og
hungraður lýður fór um landið í
stórum hópum þraut hann niður
góða gripi og gjafir höfðingja til
að líkna bágstöddum, og lét
veita ótæpt meðan nokkur björg
var á staðnum. Síðan fylgdi
hann vesalingunum sínum á ver
ganginn og reyndi með öllum
ráðum að sjá þeim farboða. Hann
grét yfir þeim og bað fyrir þeim.
En þegar nöfðingjarnir voru mat
sárir og hröktu vesalingana hans
eða drópu fyrir augum hans, þá
má vera að hann læsi stundum
yfir þeim bannfæringu á kröft-
ugri nqrrænu, er hann taldi þver
brotna og iðrunarlausa stór-
glæpamenn.
Hvenær hefur kærleikurinn
ekki verið krossfestur og svívirt-
ur og settur í fangelsi? Það sann
aðist á Guðmundi góða, að:
guðsmanns líf er sjaldan
liapp né hrés,
heldnr tár og blóðug
þyrnirós.
Guðmundur góði var af ey-
firzkum höfðingjaættum og stóðu
að honum göfugmenni í marga
ættliði. Hann var kappgjarn í
æsku, en gerðist lærður og
merkilegur kennimaður, þegar al
vara lífsins hafði skólað hann.
Sat yfir ritverkum og kenndi
prestlingum, fékkst við þýðng-
ar helgar, og gerðist svo bænheit
ur og andríkur prestur, að bjart
ljós sýndist vera yfir höfði hans
og eldur fara út af munni hans,
er hann söng messu. Gerðist
hann svo ástsæll strax á prests
skaparárum sínum, að honum
unni nær þyí hver maður, enda
ir, sem nálega umkringdu landið
eins og segir í sögu hans. Guð-
mundur góði var merkilegur
maður. Og enda þótt hann væri
aldrei formlega tekinn í dýrlinga
tölu af kaþóisku kirkjunni, var
hann þó áreiðanlega eins heilag-
ur maður og hægt var að búast
við að nokkur maður gætí orðið
á þeirri öld, sem hann lifði, og í
því umhverfþ sem hann átti við
að búa.
Það mundi kosta um 100 þús-
und krónur að höggva líkneski
Guðmundar biskups góða í stein
og koma því heim að Hólum. Er
það von mín að landsmenn og þá
ekki sízt Skagfirðingar og Ey-
firðingar leggi fram fé þetta í
frjálsum samskotum. Enn mundi
vera gott að heita á Guðmund
góða. Hann ætti að standa yfir
Gvendarb’ unni á Hólum, vörður
og verndari þeirra dyggða, sem
enn er of lítið af í veröldinni:
mildinnar og miskunnseminnar.
Og eins og vatnið úr vígðum
brunnum hans svalar þyrstum og
þjáðum, þannig munu heilsugjaf
ir streyma til allra, sem hugsa
um gæzku hans, unz mennirnir
læknast af eigingirnd sinni og
sjálfselsku.
Benjamín Kristjnásson.
38 luka prófí við Tónlistor-
skólu Stykkiskólms
Stytta Gunnfriðar Jónsdottur
af Guðmundi góöa.
segir Sturla Þórðarson að varla
fyndist sá maður í voru landi eða
ánnars staðar sem þokkasælli
hafi verið af sínum vinum og
votti það bréf erkibiskupa og
annarra stórmenna, að þeir hafi
unnað honum sem bróður og virt
hann sem föður. Sjálfur Brand
ur biskup á Hólum tók hann fyrir
skriftaföður og hvarvetna var
honum virðing sýnd af kirkjunni
vegna siðvendni hans, gæzku óg
hreinlífis.
Hann var söngmaður góður, ör
lyndur og tiífinninganæmur, en
hljóður og athugull hversdags-
■ lega, þýður og þekkur í máli,
mjúkur og mildur þeim, sem að
honum liitu, og fíjótur að gleyma
mótgerðum. Enn eru ótaldar
vatnavígslur hans og heiisugjaf-
TÓNLISTARSKÓLA Stykkis-
hólms var sagl upp laugardaginn
8. maí sl. að viðstöddum fjölda
manns. Fór uppsögnin fram í
Hljómskáianum, sem er eign
Lúðrasveitar Stykkishólms en
þar hefir Tónlistarskólinn verið
til húsa í vetur.
Tónlistarskólinn var stofnaður
í haust er leið og var þetta því
fyrsta árið, sem hann hefir starf
að. Skólastjóri er Víkingur Jó-
hannsson og auk hans kenndi
Þórður Þórðaíson við skólann.
A)ls innrituðust í skólann í haust
45 nemendur. Þar af luku 38
prófi, 22 í píanóleik en 16 á blást
urshljóðfæri. Við skólaslit voru
nemendatónleikar þar sem ném
endur komu fram og léku ýms
verk og eins kom fram diengja-
lúðrasveit. Létu áhéyrendur ó-
spart í ljós hrifningu sína yfir
hversu þessir tónleikar voru vel
heppnaðir og með ágætum.
Víkingur Jóhannsson skýrði
frá gangi skólans í vetur og flutti
nemendurn og velunnurum skól
ans þakkir fyrir góða samvinnu.
Árni Helgason formaður Tónlist
arfélagsins, mælti nokkur orð og
þakkaði V'hingi ágætt brautryðj
andastarf og fagnaði þessum á-
fanga í menningarsögu Stykkis-
hólms.
Sérá Sigurður Ó. Lárusson
flutti skólanum þakkir Stykkis-
hólmsbúa og árnaði starfi hans
allra heilla.
Var skólanum síðan slitið og
sungu allir viðstaddir með und-
irleik skólastjórans: ísland ögr-
um skorið.
Athöfn þessi var eftirminnileg
og hátíðleg í alla staði. Þess skal
getið að stuðningur Stykkishólms
búa við skólann og Tónlistarfélag
ið hefir verið frábær. Safnaðist
strax í haust álitleg fjárhæð og
fyrir haná var keyptur flygili
handa skólanum. Einnig er skól-
inn nú að fá hljómplötutæki og
hyggst í haust gefa almenningi
kost á að heyra flutning merkra
tónverka. — Fréttaritari.
Götur steyptur
ú Akrunesi
Akranesi, 9. júnf.
NÚ á að steypa vesturenda Mána
brautar 70 metfa langan'. Sem-
entsverksmiðja'n lét steypa í
fyrra á sinn kostnað austurhluta
Mánabrautar, en ekki lengra
vestur en að stígnum, sem liggur
að sementsbryggjunni.
Sömuleiðis á að steypa þver-
götuna Akurgerði um 270 metra,
en hún liggur frá Suðurgötu að
Vesturgötu. Tæpar 3 vikur eru
liðnar síðan undirbúningur hófst
við Akurgerði. Tré hafa verið
fjarlægð, girðingar færðar inn og
mokað upp úr götunni. I gær
Framh. á bls. 11.