Morgunblaðið - 02.10.1965, Blaðsíða 6

6
MORCUNBLAÐIÐ
Laugardagur 2. okt. 1965
Bragi Einarsson:
Vegurinn austur
FYRIR skömmu síðan luku Aðal-
verktakar við að steypa hinn
■nýja Keflavíkurveg, og er Yega-
gerð ríkisins nú að ljúka við
frágang vegarins. Mun hann
verða tekinn í notkun síðla á
þessu hausti. Þegar þeim áfanga
er náð, er lokið fyrsta stórátaki
íslendinga í vegagerðarmálum,
og má það vera öllum nokkurt
gleðiefni. Nú þegar sér fyrir
endann á lagningu Keflavíkur-
vegar, verður maður að vona, að
strax á næsta ári verði hafizt
handa um gerð Austurvegar, úr
varanlegu efni. En þá vaknar sú
spuming. hvort ráðamenn vega-
gerðarmála séu enn þeirrar skoð
unar, að framtíðarvegurinn skuli
Hggja um Þrengsli og síðan Ölf-
usforir eða hvort leggja eigi hann
um Hellisheiði? Þrengslavegur-
inn hefur þegar sannað, að lagn-
ing hans var nauðsynleg, og þá
fýrst og fremst vegna ört vax-
andi byggðar í Þorlákshöfn. En
sem framtíðarvegur milli byggð-
anna við Faxaflóa, og bæja og
sveita fýrir austan fjall er hann
ekki það sem koma skal. Víða
um land hefur vegagerðin lagt
í milljóna kostnað við lagfæring-
ar á vegum, í því augnamiði að
stytta leið mrlli byggða, og er
ekki nema gott eitt um það að
segja. En ef leggja á framtíðar-
veginn austur um Þrengsli, virð-
ist allt í einu gilda öfugt sjónar-
mið. Þar er þá stefnt að því að
lengja veg milli byggða, en ekki
stytta, Hveragerði lendir þá utan
við alfaraleið. Og verða íbúar
þess byggðarlags þá að taka á
sig stóran krók til að komast á
hinn nýja veg. Nýlega var sagt
frá því í blöðunum, hvað varan-
legt slitlag á veg kostar miðað
við núgildandi verðlag. Ég mun
ekki hirða um að endurtaka það
hér, en vil benda á þá augljósu
staðreynd að fyrir það fé sem
sparast við að leggja varanlegt
slitlag á 10—13 km styttri leið
um Hellisheiði má ýta upp og
undirbyggja nýjan veg á Hellis.
heiði, og þó sennilega eiga pen-
inga afgangs. Allt tal um meiri
snjóalög á Hellisheiði en í Þrengsl
Nómsstyrkir
Evróporóðs d
sviði iélagsmóla
FRÉTT frá félagsmálará'ðu-
neytinu:
Á árinu 1966 mun Evrópuráðið
veita fólki, sem vinnur að félags
málum, styrki til dvalar í aðild-
arríkjum ráðsins. Eru styrkirnir
ætlaðir til þess að þeir, sem
þeirra njóta, afli sér aukinnar
þekkingar og reynslu, er komi
þeim að notum í störfum þeirra.
Styrkir þessir eru veittir þeim,
sem vinna að hinum ýmsu grein
um féiagsmála svo sem almanna
tryggingum, velfer'ðarmálum
fjölskyldna og barna, endurþjálf
um fatlaðra, vinnumiðlun, starfs
öryggi, vinnuiöggjöif, vinnu eftir
liti, öryggi og heilbrigði í vinnu
þjálfun og starfsvali, félagslegu
stöðum o.fl-
Þeir sem styrks njóta fá greidd
Framhald á bts. 8
um, hefur síðan Þrengslavegur-
inn var tekinn í notkun falhð
um sjálft sig. Enda sjá þeir sem
um veginn fara að vetrarlagi, að
munurinn liggur aðeins í því, að
á Hellisheiði er ekin gömul
kerruslóð, en í Þrengslum er upp
hækkaður vegur. Framtíðarveg-
urinn austur á að liggja um Hell-
isheiði og Hveragerði svo hann
verði sem flestum að gagni, en
hann á ékki að verða einka-
vegur Selfyssinga og sveitanna
þar fyrir austan, lagður án tillits
til þeirrar byggðar sem risin er
í Hveragerði. Hveragerði er nú
ört vaxandi bær þar eru nú á
milli 20 og 30 íbúðarhús í smíð-
um, iðnaður hefur náð nokkúrri
fótfestu, og gróðurhúsum fjölgar.
N.L.F.Í. hefur um árabil rekið
þar heilsuhæli af myndarskap,
og er enn að auka við rekstur
sinn. ölfusborgir verkalýðsins
hafa risið í túnfætinum og nýtt
félag, Hlað hf, er að hefja fram.
kvæmdir við fyrsta Motel hér á
landi. Góðir vegir hafnir og flug
vellir, er það þrennt sem höfuð-
máli skiptir í samgöngumálum
þjóðar, sem keppir að því að ná
verulegum árangri í uppbygg-
ingu sinna atvinnuvega. í Hvera-
gerði verður flugvöllur seint til
verulegs gagns, um hafnarmál
þarf ekki að ræða, því verðúr
hinn nýi austurvegur sú lífæð,
sem tilvera bæjarins mun byggj-
ast á. Leggið hinn nýja austur
veg um Þrerigsli og Ölfusforir.
íslendingar geta þá fengið að
sjá blómlegan bæ breytast í
„Draugabæ", — bæ sem fer aftur
þegar öðrum fer fram. Slíka bæi
má siá yíða erlendis, þar sem
skyndibreyting á vega eða jám-
brautarkerfi hefur eyðilagt þann
grundvöll, sem þeir byggðu á.
Ef örlög Hveragerðis verða á
þann veg, er það á ábyrgð þeirra
sem fara með yfirstjórn vega-
gerðamála á næstu misserum.
B.E. — Hveragerði.
Gísli Jónsson, Mundakoti
Minningarorð
H A N N fæddist í Mundakoti á
Eyrarbakka 27. febrúar 1906, dó
á sama stað 21. september 1965,
í dag er hann borinn til moldar.
„Mín ævi hefur verið svo sví-
virðilega viðburðalaus og ómerki
leg, að um hana er ekkert að
segja“, sagði hann eitt sinn við
mig veturinn 1960, þegar ég heim
sótti hann í pvl skyni að biðja
hann um blaðaviðtal.
„Þú átt líklega við það, Gísli“,
sagði ég, „að þú hafir aldrei lifað
neinu ævintýralífi, enginn land-
hlaupari verið um dagana".
„Nei, enginn landhlaupari, það
má víst til sanns vegar færa. Frá
því ég fæddist hérna í Munda-
koti og til þessa dags hef ég
aldrei átt annars staðar heima;
aðeins skroppið burt tíma og tíma
í atvinnu".
Ég geri ráð fyrir, að það sé
eldri bróðirinn, Ragnar, sem
mestri frægð hafi varpað á
Mundakotsheimilið. Allir Islend-
ingar þekkja hann, og hann kenn
ir sig öðrum þræði við þetta
æskuheimili sitt, heldur við það
órofa tryggð og heimsækir það að
staðaldri. Samt var það Gisli, á-
samt fjölskyldu sinni, sem bezt
skýldi hólmanum, annaðist gæzlu
hans, hélt honum algrænum ár
og dag, og ósködduðum, þó að
fast syrfu vötn tímans allár
byggðir nálægar og skoluðu burt
flestu. Þegar Gísli var um ferm-
ingu, 1920, voru íbúar á Eyrar-
bakka um eitt þúsund að tölu,
röskum tíu árum seinna hafði
þeim fækkað um meira en helm-
ing. Á árunum upp úr 1930 var
flest fólk á bezta áldri farið burt
héðan, eftir sat roskið fólk og
gamalt og fáeinir unglingar.
Þessi fólksflótti héðan var geig-
vænleg blóðtaka fyrir byggðar-
lagið, því að það var kjarninn,
sem burtu fór, kjarkmesta fólkið
og duglegasta. Og þó — þar kom
að lokum, að mesta kjarkinn og
dugnaðinn þurfti til að sitja kyrr,
og kannski ekki sízt meiri átt-
hagatryggð en almennt gerist:
að kjósa heldur skarðan hlut og
tvísýna baráttu heima en græna
skóga og gróðavon á framandi
slóð. Af 24 fermingarsystkinum
Gísla í Mundakoti varð hann
einn_eftir á Eyrarbakka, ásamt
Ragnheiði frá Garðbæ.
Á Ítalíu er bergfléttan talin
tákn tryggðarinnar.
„Þar sem bergfléttan skýtur
rótum, þar deyr hún“ er orðskvið
ur þar í landi. Á þessa jurt minn-
ir líf og dauði Gísla í Mundakoti.
Hann var trölltryggur sínum upp
runa, og hann lifði það að sjá
byggðarlag sitt rétta úr kútnum
og blómgast á ný.
Foreldrar hans voru merkis-
hjónin, Jón Einarsson hrepp-
stjóri, af Hlíðarætt í Skaftafells-
sýslu, og Guðrún Jónsdóttir frá
Mundakoti, af Bergsætt. Gísli
stundaði jöfnum höndum sjósókn
og landbúnað framan af ævi.
Kann kvæntist góðri konu, Guð-
ríði Vigfúsdóttur, sem er Eyr-
bekkingur að ætt. Þau eignuðust
fjóra sonu og eina dóttur, sem
öll lifa, yngsti pilturinn er enn
ófermdur, hin uppkomin.
Fyrir mörgum árum tók Gísli
að kenna sjúkdóms, sem hægt og
hægt ágerðist, einhvers konar
lömunar, sem þyngst lagðist á
hendur og fætur. Með fáheyrðri
karlmennsku og viljastyrk tókst
honum þó til síðasta ævidags að
sinna verkum við bú sitt, að
minnsta kosti stjórna verkum,
enda þótt hann gæti hvorki klætt
sigra né matast af eigin rammleik
síðustu misserin. Seinásta daginn,
sem hann lifði var hann til dæmia
allt til kvölds að sinna kartöflu-
uppskerunni með fólki sínu,
enda þótt hendur hans sjálfs létu
ekki lengur að stjórn. Hann var
þess konar hetja, sem eftirfar-
andi Ijóðstef lýsir svo:
„Víkingar vetrarlanda
verjast meðan þeir anda“l
Skylt er að geta þess, að hann
stóð ekki einn. Hann átti konu
sinni og fleiri vandamönnum
mikið að þakka.
Enda þótt svo fast væri að
Gísla Jónssyni sorfið líkamlega
sem hér hefur verið drepið á, og
þó að andleg þolraun hans væri
ósmá, slíkur kappsmaður sem
hann var og vinnuglaður meðan
honum entist heilsan, þá slævð-
ist ekki sálarorkan né linnuíaus
fíkn hans í fagrar bókmenntir og
hvers konar fróðleik. Og mun
hann sjaldan hafa látið þjáningar
eða þreytu að kveldi bægja sér
frá að lesa nokkra kafla í úrvals-
bók áður en hann gengi til náða,
ekki sízt ef bókin var skáldverk.
Enda tel ég, að hann hafi vérið
flestum mönnum öðrum, semi ég
hef kynnzt, dómbærari á tiók-
menntagildi skáldverka.
Hann var gestrisinn með af-
brigðum og framúrskarandi
heimilisfaðir, virtur af öllum,
sem þekktu hann.
Ég votta eiginkonu hans, börn-
um, systkinum og öðru vanda-
fólki mína dýpstu samúð.
Guðmundur Daníelsson.
• Umferðarljósin
Velvakanda hefur borizt
þetta bréf:
„Reykjavík, 29.9. 1965.
Kæri Velvakandi.
1 dálki þínum í dag kvart-
ar bílstjóri undan gula Ijósinu
og telur af því stafa umferðar-
hættu.
Ég er þessum bílstjóra ekki
sammála og vona, að umferð-
aryfirvöld breyti hér engu um.
Gagnrýni af þessu tagi stafar
vafalaust af þvi ,að viðkomandi
skilur ekki tilgang gula ljóss-
ins, en hann er sá a.m.k. erlend
is (því að hér er engum sagt
neitt, heldur er eins og menn
eigi að vita hlutina ósjálfrátt)
að gefa bílstjórum, sem eru á
ferð, tíma til þess að komast
yíir gatnamót í stað þess að
þurfa að snarstanza, sem oft
getur verið ókleift, ef menn eru
mjög nærri gatnamótum, þegar
Ijósið breytist úr grænú í gult.
Gula ljósið er um leið var-
úðarmerki, sem á að koma í
veg fyrir, að menn fari yfir á
rauðu ljósL
Bifreiðar, sem standa við
gatnamót, mega hins végar
aldrei fara af stað, fyrr en í
grænu ljósi.
Annar bílstjórL"
• „Of langt gengið“
Vegna skrifa í dálkum Vel-
vakanda fyrir nokkru um það,
hvort afþakka eigi blóm á lík-
kistur ,hefur honum borizt
þetta bréf:
„Hr. Velvakandi:
Síðan ég las svar Velvakanda
til Marinós hinn 17. sept. sL
undir fyrirsögninni „Of langt
gengið“, hefir mig langað til
þess að spyrja, hvort Velvak-
anda sjálfum finnist ekki „of
langt gengið." Á ég þar við
sleggjudóma hans um „kjafta-
kerlingar" og tal hans úm „að
vera með nefið niðri í hvers
manns koppi og kimu“ o.s.frv.
Auðvitað ræður hver og einn,
hvern hátt hann hefir á við
jarðarför sína eða sinna, og ef
eindregnar óskir liggja fyrir
frá hinum látna, er sjálfsagt
að framfylgja þeim.
Mér finnst setningin „blóm
afþökkúð" ógeðsleg og ekki lýsa
stórum sálum. Hvers vegna að
slá á framrétta vinarhönd?
Enginn gerir það nú orðið af
hnýsni að fylgjast með dauðs-
föllum, heldur er það gert a£
hlýhug til hins látna og aðstand
enda hans. Nú er fyrir löngu
orðið að venju að senda minn-
ingarspjöld, svo að það eru yfir
leitt ekki nema nánustu vinir
og varla það, sem senda blóm.
Ég er nú sjálf þannig gerð, að
ég er aldrei fegnari eftir af-
mæli á heimilinu en þegar ég
er búin að hreinsa blómavasa.
Þó að mér þyki blómin yndis-
leg, þá eru það ekki þau, sem
ég met, heldur vinarhugurinn,
er fylgir þeim. Þegar ég er ölþ
vil ég fallegan íslenzkan fána
utan um mig; ekki annað. Vilji
einhver minnast mín og sýna
fólkinu mínu samúð, þá er það
þakksamlega þegið í hvaða
mynd sem er. Það eru býsna
margir veikir í sjúkrahúáum
þessa bæjar, sem hafa yndi af
blómum, en fá þau sjaldan. Það
ætti ekki að vera vandi j að
senda sjúkrahúsum þau blÓm,
sem maður vill ekki sjálfur. og
gleðja þannig með þeim.
Virðingarfyllst,
Kona í HlíSunum".
• Vilja blóm
Tvö önnur bréf hefur Velvak
andi fengið um þetta mál. Eru
þau bæði frá fólki, sem finnst
engin ástæða til þess að amast
við blómum í sambandi við út-
farir.. Segir í öðru bréfinu, að
„leiðinlegur frekju- og fyrir-
skipanatónn" sé í orðalagi út-
fararauglýsinganna, þegar sagt
sé: „Blóm afþökkuð, en þeim,
sem vildu minnast hins látna,
er bent á.....“ Mönnum eigi
að vera í sjálfsvald sett ,hvern-
ig þeir vilji sýna samúð sína,
en aðstandendur eigi ekki; að
fara að skipa þeim fyrir, á
hvern hátt þeir eigi að gera
6 v
12 v
24 v !
B O S C H
flautur, 1 og 2ja tóna.
BRÆÐURNIR ORMSSON hf
Vesturgötu 3. — Sími 11467.