Morgunblaðið - 29.10.1965, Page 16

16
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 29. október 1965

Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: SigurSur Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn GuSmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 90.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 5.00 eintakið.
VEGA TOLL URINN
¥^egar végalögin voru sam-
þykkt á Alþingi 1963,
hlutu þau stuðning þing-
manna úr öllum flokkum. í
þeim er heimild um álagn-
ingu vegatolls til þess að
standa undir kostnaði við
gerð varanlegra vega í land-
inu. Tveir þingmenn Reykja-
neskjördæmis, Jón Skaftason,
þingmaður Framsóknarflokks
ins, og Geir Gunnarsson, þing
maður kommúnista, fluttu á
Alþingi árið 1960 frumvarp
um Reykjanesbraut, og í
greinargerð fyrir því frum-
varpi bentu þeir á vegatoll,,
sem tekjuöflunarleið til þess
að standa straum af kostnaði
við Reykjanesbraut.
Þessar staðreyndir er rétt
að hafa í huga í sambandi við
umræðurnar um vegatollinn á
Alþingi í fyrradag. Þingmenn
allra fiokka samþykktu 1963
heimildina um vegatoll. Þing-
menn Framsóknarflokksins og
'kommúnista bentu á vegatoll
sem tekjuöflunarleið vegn'a
Reykjanesbrautar fyrir að-
eins fimm árum. Það er glöggt
dæmi um starfsaðferðir Fram
sóknarmanna og kommúnista,
að nú, þegar vegatollurinn er
kominn til framkvæmda, og
mikil óánægja á Suðurnesjum
vegna hans, skulu þinir sömu
menn og studdu vegatoll 1960
og 1963, reyna að firra sjálfa
sig hluta af þeirri ábyrgð,
sem þeir bera á honum. Fyr-
ir rúmlega viku flutti Jón
Skaftason ræðu á fjölmenn-
um fundi í Keflavík, þar sem
hann lýsti því afdráttarlaust
yfir í síðari ræðu sinni, að
hann væri fylgjandi vegatolli
á Reykjanesbraut. í umræð-
um á Alþingi í fyrradag,
reyndi sami maður að snúa
við blaðinu og mótmælti vega
tollinum .Þetta heitir á ís-
lenzku máli, að bera kápuna
á báðum öxlum, og hefur
aldrei þótt sæmdarauki.
Stjórnarandstæðingar, sem
greiddu atkvæði með heimild
um vegatoll 1963, og bera því
ábyrgð á honum til jafns við
aðra þingmenn, hafa reynt að
gera vegatollsgreiðslur varn-
arliðsins tortryggilegar, og
nota þær sem árásarefni á
ríkisstjórnina, en ljóst er, að
í þeim efnum hafa þeir ekk-
ert til síns máls. Af augljósum
hagkvæmnisástæðum greiðir
varnarliðið árlega ákveðið
gjald milli 300 og 400 þús. kr.
til Reykjanesbrautar, og gegn
því gjaldi fær varnarliðið af-
hénta vegatollsseðla, sem bif-
reiðar þess afhenda við toll-
skýlið hverju sínni. Að ári
liðnu mun svo þetta vegatolls
gjald varnarliðsins verða end-
urskoðað í samræmi við um-
ferð þess um veginn. Hér er
því á engan hátt verið að mis-
muna varnarliðinu á Kefla-
víkurflugvelli og öðrum þeim,
sem um Reykjanesbraut aka.
Kjarni málsins í sambandi
við Reykjanesbraut er einfald
lega sá, að ef ekki hefði verið
gengið út frá þessari tekjuöfl-
unarleið í upphafi, hefði ekki
verið hægt að ráðast í lagn-
ingu Reykjanesbrautar. Og
það er athyglisvert, að engin
mótmæli komu fram gegn
þessari fyrirhuguðu tekjuöfl-
unarleið, fyrr en vegurinn
hafði þegar verið lagður. —
Hvort sem mönnum líkar bet-
ur eða verr, verða þeir að
gera sér grein fyrir, að íslend-
ingar hafa ekki efni á að
leggja vegi fyrir 260 til 270
millj. króna úr steinsteypu
án þess, að þeir, sem um þá
vegi aka, hjálpi til með að
standa undir þeim kostnaði
með greiðslu nokkurs gjalds,
meðan verið er að greiða nið-
ur þau lán, sem tekin hafa
verið vegna þessarar vega-
gerðar.
En enginn vafi er á því, að
þegar Suðurnesjamenn fara
að nota Reykjanesbraut,
munu þeir sannfærast um, að
miklu hagkvæmara er fyrir
þá að hafa fengið hinn nýja
og glæsilega steinsteypta veg,
jafnvel þótt þeir þurfi að
greiða nokkurt gjald til þess
að aka um hann, heldur en
notast við malarveg af gömlu
gerðinni.
En vissulega er sérstök á-
stæða til að veita athygli til-
raunum manna eins og Jóns
Skaftasonar og annarra slíkra
til þess að snúa við blaðinu í
sambandi við vegatollinn. Það
er lítill sómi að því að hafa
lýst stuðningi við vegatollinn
á fundi í Keflavík fyrir rúm-
lega viku, og standa svo upp
á Alþingi í fyrradag og láta í
það skína, að viðkomandi sé
nú raunverulega andstæður
honum.
TAKMÖRKUN
VERÐBÓLG-
UNNAR
17'erðbólgan hefur verið erf-
’ itt vandamál viðureignar
hér á landi í áratugi, og hefur
engum ríkisstjórnum, sem hér
hafa setið að völdum, tekizt
að leysa það vandamál að
nokkru ráði.
Þó má vissulega segja með
nokkru sanni, að á síðustu
tveimur árum hafi grundvöll-
urinn verið lagður að sam-
eiginlegum aðgerðum ríkis-
stjórnar, verkalýðsfélaga og
atvinnurekenda til þess að
hafa hemil á verðbólguvextin
um. Þeir kjarasamningar, sem
gerðir hafa verið undanfarin
HvernSg verður Efnahags-;
bandalaginu bjargað?
Couve de Murville, utan-
ríkisráðherra Frakklands
hélt ræðu í vikunni sem leið,
þar sem hann gerði Efna-
hagsbandalag Evrópu að
umræðuefni sínu. Vart verð-
ur annað sagt, en ríkisstjórn-
ir annarra landa Efnahags-
bandalagsins hafi orðið
felmtri slegnar við þessa
ræðu, því að þar krafðist
utanríkisráðherrann þess, að
vald yfirnefndar Efnahags-
bandalagsins yrði skert veru-
lega og að neitunarvald
hinna einstöku þátttökuríkja
í málefnum bandalagsins
héldist áfram. Hvorttveggja
er hinsvegar í fullkomnu ó-
samræmi við það, sem Róm-
arsamningurinn svonefndi
gerir ráð fyrir ,en hann er
einskonar stjórnarskrá Efna-
hagsbandalagsins.
Ræðu sína flutti Couve de
Murville í franska þinginu,
og þær ályktanir, sem helzt
verða dregnar af henni eru
þessar: Frakkland mun ekki
ganga aftur að samningaborð
inu, svo lengi sem hin 5 ríkin
í bandalaginu lýsa því ekki
yfir, að þau sætti sig við
endurskoðun Rómarsamnings
ins.
Embættismenn Efnahags-
bandalagsins í höfuðstöðvum
þess í Brússel munu nú og
almennt þeirrar skoðunar, að
með þeirri stefnu, sem fram
kom í ræðu franska utanrík-
isráðherrans sé endir bund-
inn á hugsanlega lausn á
einu erfiðasta vandamáli
Efnahagsbandalagsins, en
það var að finna lausn á land
búnaðarmálunum, sem öll
ríki Efnahagsbandalagsins
gætu sætt sig við.
Hin nýju viðhorf, sem nú
hafa skapazt, hafa hinsvegar
i för með sér, að hin ríkin
Couve de Murville,
utanríkisráðherra Frakk-
lands.
5 innan Efnahagsbandalags-
ins önnur en Frakkland,
munu nú eiga auðveldara
með að koma sér saman um
sameiginlega stefnu í fram-
tíðinni. Þá hefur sú uppá-
stunga, sem að vísu hafði
skotið upp kollinum áður, nú
hlotið meira fylgi og orðið
raunverulegri, þ.e. að halda
Efnahagsbandalaginu áfram
en án Frakklands.
í Haag kom það viðhorf
greinilega fram, að ræjða
franska utanríkisráðherrans
mundi mjög verða til þess að
auka enn á deilur innan
bandalagsins. Þá kom sú
skoðun einnig fram þar, að
De Gaulle hygðist ekki ein-
ungis þvinga hin bandalgs-
ríkin til þess að endurskoða
Rómarsamninginn samkvæmt
eigin óskum, heldur einnig
þvinga þau til þess að ganga
að áformum hans um endur-
skipulagningu NATO.
í Róm var haft eftir áreið-
anlegum heimildum, að
ítalska sendinefndin myndi á
fundi Efnahagsbandalagsins,
sem fyrir dyrum stóð í Bruss
el, beita sér ákveðið gegn
endurskoðun Rómarsamnings
ins.
Fyrstu viðbrögð stjórnar-
innar \ Bonn voru að lýsa
því yfir, að viðhorf hennar
væru þegar kunn fyrir löngu,
en þau væru að virða Róm-
arsamninginn. Það virðist
hinsvegar koma fram í af-
stöðu Bonnstjórnarinnar, að
þá fyrst sé þess von að lifni
yfir viðræðum um framtíð
Efnahagsbandalagsins milli
ríkisstjórnanna 6, er forseta
kosningarnar verða, afstaðnar
í Frakklandi en þær eiga að
fara fram hinn 5. des. n.k.
★
Síðastliðinn mánudag hófst
svo í Brússel fundur ráð-
herranefndar Efnahagsbanda
lagsins og tóku Frakkar ekki
þátt í honum, en þeir hafa
ekki tekið þátt í störfum
Efnahagsbandalagsins frá því
30. júní s.l. Á þessum fundi
hafa „fimm ríkin“ þegar
skorað á Frakkland að hefja
þátttöku í störfum Efnahags-
bandalagsins og hafa stungið
upp á því, að fundur ráð-
herranefndarinnar verði hald
inn 28. til 29. nóv. n.k. Það
fylgdi hinsvegar þessari frétt
að óliklegt þætti að Frakk-
land muni taka þessari’áskor
un.
Þá hafa ,,fimm ríkin" einn
ig á þessum fundi náð sam-
komulagi um sameiginlega
stefnu í landbúnaðarmálum,
en sökum þess að Frakk-
land þarna undanskilið, er
eins víst, að þetta samkomu-
Framhald á bls. 14.
tvö ár, hafa verið með allt
öðrum hætti, en hingað til
hefur tíðkazt, og sýna glögg-
lega, að forustumenn verka-
lýðshreyfingar og atvinnurek
enda gera sér grein fyrir
þeirri ábyrgð sem á þeim hvíl
ir í sambandi við lausn verð-
bólguvandamálsins. — Þessir
kjarasamningar hefðu þó
varla tekizt með þeim hætti,
sem raun-varð á, ef ríkisstjórn
in undir forustu Bjarna Bene-
diktssonar hefði ekki lagt sitt
lóð á vogarskálina, og jafn-
framt skapað það pólitíska
andrúmsloft í landinu, sem
gerði þessa samninga mögu-
lega. Það er óumdeilanleg
staðreynd, að vísitala neyzlu-
vöruverðlags, sem hækk-
aði um 25,4% á árinu 1963,
hækkaði ekki nema um 3,8%
á samningstíma júní-sam-
komulagsins. Og vissulega
vænta menn þess, að þeir
kjarasamningar, sem gerðir
voru í sumar, leiði ekki til
verulegra verðlagshækkana í
landinu umfram þær, sem
augljóst var fyrir, að mundu
leiða af launahækkunum.
Það eru því mikil öfugmæli,
þegar því er haldið fram af
stjórnarandstæðingum, að
ekkert hafi verið gert til þess
að hafa hemil á verðbólgunni.
Þvert á móti hefur grundvöll-
urinn verið lagður að tak-
mörkun verðbólgunnar með
samstarfi ríkisstjórnar, verka
lýðshreyfingar og atvinnurek
enda og þegar nokkuð áunn-
izt. Hitt er svo annað mál, að
Framsóknarmenn hafa eng-
ann þátt átt að því, að það
samstarf hefur tekizt, og þeir
hafa beitt sínum áhrifum
fyrst og fremst til þess að
magna verðbólguna, en ekki
til þess að draga úr henni. En
svo ábyrgðarlausan leik for-
dæmir allur almenningur í
landinu.
STJÓRNAR-
MYNDUN
ERHARDS
'tjórnarmyndun er lokið í
Vestur-Þýzkalandi og gekk
rfiðlega. Þrátt fyrir mikinn
gur Erhards kanzlara í
osningunum ,hefur hann átt
erfiðri innanflokksbaráttu
ið tvo áhrifamikla menn,
!onrad Adenauer og Franz
osep Strauss.
Stjórnarmyndun Erhards
irðist benda til þess, að Ad-
enauer og Strauss hafi beðið
lægri hlut .Þeir hafi ekki féng
ið kröfum sínum framgengt.
En þó er það skoðun margra,
að Erhard standi veikari eftir
þessa stjórnarmyndun en áð-
ur, og margir spá því, að
stjórn hans muni ekki sitja út
þetta kjörtímabil.
Það hefur verið óskemmti-
legt að fylgjast með tilraun-
um Adenauers, fyrrverandi
kanzlara, til þess að grafa
undan völdum og áliti eft'r-
manns síns. Þetta hefur Aden
auer dyggilega gert, og greini
lega orðið töluvert ágengt.
En óneitanlega er það frem
ur leiðinlegt, þegar gam ir
menn, sem hafa sett óafmáan-
lega mark sitt á veraldarsög-
una og sögu þjóðar sinnar,
eins og Adenauer hefur gert,
lifa sjálfa sig eins og raunm
virðist vera um Konrad Ad-
enauer nú. Skemmtilegra
hefði verið fyrir Adenauer
sjálfdn, að setjast á friðar-
stól og lifa fjarri skarka a
stjórnmálanna í ellinni. Hann
hefur ekki valið þann kost-
inri, en orðið hálfgert ur>n-
reisnarafl í flokki sínum. Sú
staðreynd hefur sett sérstæð-
an blæ á vestur-þýzk stjórn-
mál síðustu ár-