Morgunblaðið - 29.10.1965, Blaðsíða 31

FÖstudagur 99. ófrföber 1965
MORGUNBLADIÐ
31
//
Skálholtssveinninn
44
afhentur annað kvöld
Leiklistarverðlaunum Minningarsjóðs
SoHiu Guðlaugsdóttur úthl. 1 fyrsta sinn
AÐ lokinni sýningu Leikfélags
Reykjavíkur annað kvöld á leik-
riti Diirrenmatts, „Sú gamla
kemur í heimsókn“, fer fram af-
hending leiklistarvþrðlauna Minn
ingarsjóðs Soffíu Guðlaugsdótt-
ur. En verðlaunin eru styttan
„Skálholtssveinninn", sem mynd
höggvarinn Aage Nielsen Edwin
gerði. Er þetta í fimmta skipti,
sem verðlaunin eru veitt. Sér-
stök sjóðstjórn úthlutar verð-
laununum, en hana skipa nú
Vilhjálmur Þ. Gíslason útvarps-
stjóri, formaður, séra Jón Auðuns
dómprófastur, Steindór Hjörleifs
son leikari, sem tók sæti Indriða
heitins Waage, Guðlaugur Hjör-
leifsson forstjóri og frú Kristín
Gu'ðlaugsdóttir systir frú Soffíu.
Verðlaunin voru fyrst veitt á
Mýjar reglur
i umferðinni
BORGARRÁÐ hefur samþykkt
tillögur umferðarnefndar varð-
andi umferð í borginni, sem hér
segir:
Barónsstígur verður aðal-
braut.
Stöður bifreiða á Hamrahlíð
að sunnanverðu við Eskitorg að
Háuhlíð verða bannaðar.
Bifreiðastöðubann verður sett
á Álfheima að vestanverðu milli
Suðurlandsbrautar og Lang-
holtsvegar.
Bönnuð verður hægri beygja
úr Laekjargötu frá norðri inn í
Skólabrú.
Sléttuvegi verður lokað við
Hafnarfjarðarveg.
Stöðvunarskylda verður á-
kveðin á Skipholti begg'ja meg-
in Nóafúns.
afmælisdegi frú Soffíu, hinn 6.
júní 1958, og hlaut þau þá frú
Helga Valtýsdóttir. Síðan hafa
þau verið veitt leikurunum Arn-
dísi Björnsdóttur, Steindóri Hjör
leifssyni og Indriða Waage.
Vegna margra fyrirspurna
hefur sjóðstórninni þótt rétt að
gera nokkra grein fyrir verð-
launum, og hvers vegna sytttan
„Skálholtssveinninn“ varð fyrir
valinu. Fer hér á eftir greinar-
gerð dr. Björns Karels Þórólfs-
sonar, skjalavarðar, um það at-
riði:
„í latínuskóla Skálholtsstóls
stóð vagga íslenzkrar leiklistar.
Þar var að loknum haustpróf-
um haldin leiksýning, sem
nefndist Herranótt. Aðalatriði
hennar voru konungskrýning og
svonefnd Skraparots predikun.
Dux skólans var krýndur kon-
ungur, en annar skólapiltur var
biskup og flutti hann predikun
um hinn mikla Skraparot, en
húp var þungamiðja messugjörð
ar, sem flutt var máttarveru
þessari til dýrðai. Talið er senni-
legt, að Skraparot hafi verið
hræða gerð af skólapiltum, en
óvíst er um uppruna nafns hans.
Ef til vill er það afbökun úr ein-
hverju latnesku nafni.
Þegar lagður var niður biskups
stóll í Skálholti, var skólinn
fluttur þaðan að Hólavelli við
Reykjavík. Þar voru haldnar
herrnætur að fornum Skálholts-
~ EFTA
Framhald af bls. 1.
ingsuppbótum, er þeir seldu til
annarra EFTA-landa.
Norski fulltrúinn benti hins
vegar á, að felli Noregur niður
toll á iðnaðarvörum. þá komi
brezkir framleiðendur samt sem
áður til að njóta góðs af upp-
bótum. Sé ekki hægt að telja
það skref í framfaraátt. Eigi
hins vegar að gripa til niður-
greiðslna í Noregi, kunni það
að hafa ófyrirsjáanlegar afleið-
ingar fyrir fjármál norska ríkis-
ins.
Fulltrúi Noregs benti einnig á.
að bæði útflutningsuppbætur og
brezki 10% tollurinn væru í
engu samræmi EFTA-samning-
inn.
Hvorki fulltrúar Sviþjóðar né
Danmerkur komu fram með
mótmæli gegn brezku tillög-
unni.
Willoch lagði ennfremur mikla
áherzlu á, að 10% tollurinn
brezki verði lagður niður, eins
skjótt og kostur er á. Sagði hann
alla framtíðarþróun Fríverzlun-
arbandalagsins undir því komna,
að Bretar hyrfu frá þeim aðgerð-
um, sem þeir sjálfir hefðu boðað,
að yrðu aeins til bráðabirgða.
Taldi hann hættu á, að tollurinn
yrði til frambúðar.
Fulltrúi Breta, Michael Stew-
*rt, utanrikisráðherra, sagði, að
baofl vildi fara þess á leit, að
aðr ar BFTA-þjóðir sýndu bið-
4ufl4 »ð þvi er varðaði 10%
i«fl. því *i óeimatwei-t afrtám
baflfl gaeti haft ófyrirsjáanlegar
ifteiðiwgwf fyrir break efnatvags-
IHfll.
Á morgua raeðir ráðber-afufld-
flrMtfl afstöðu MTA tét Kfflahags
bflwdaiaga Ewápa. Jftmdttrmn
fltefldur í tvfl dag»
stað, en þær munu hafa lagzt
niður áður en skólinn fluttist til
Bessastaða, enda voru nýtízku-
legri leiksýningar teknar upp í
Hólavallaskóla.
í Bessastaðaskóla mun heldur
hafa verið dauft yfir leiklistinni,
en þó voru þar sýndir sjónleikir.
Er skólinn fluttist aftur til
Reykjavíkur færðist brátt nýtt
líf í leiklist. skólapilta, og urðu
þeir um skei'ð forgöngumenn í
leiksýningum höfuðstaðarins.
Slík forusta komst síðar í ann-
arra hendur, sem alkunna er, en
skólapiltar héldu áfram leiksýn-
ingum við góðan orðstír. Það var
löngum á orði haft að þeir þættu
leika vel.
Þegar ákve'ða skyldi verðlauna
grip til minningar um SOFFIU
GUÐLAUGSDÓTTUR leikkonu,
varð fyrir valinu hugmynd
Kristínar Guðlaugsdóttur, systur
hennar, um „SKÁLHOLTS-
SVEIN“. Ástæða var sú, að
skólasveinn í Skálholti, Gísli
Einarsson, síðar prestur í Selár-
dal, samdi 13 ára að aldri haustið
17¥2 „Stutta undirvísun um
Scrapartoths þekkingu í spurn-
ingum og andsvörum“. Gísli
var langömmubróðir Soffíu Guð-
laugsdóttur og má vera, a'ð leik-
listargáfa hafi geymzt í ætt hans,
þó að lítt yrði þess vart, svo
vitað sé, þar til faðir Soffíu, Guð-
laugur Guðmundsson, síðar sýslu
maður og bæjarfógeti, kom í
skóla. Þegar á öðru skólaári lék
hann Siggu vinnukonu í Nýjárs-
nóttinni, en einkanlega var róm-
a'ður leikur hans í Skuggasveini,
þa'r sem Gúðlaugur lk sýslu-
manninn, og var jafnvel talið að
Skálholtssveinninn.
hann hefði með leik sínum i
skóla blásið nýju lífi í þetta
þjóðarleikrit íslendinga. Börn
hans systkini Soffíu, og nokkur
barnabörn hafa haldið tryggð
við Thalíu.
Félagar lífeyrissjóða hafi sama
rétt og aðrir til almennra lána
Frummyndina af „Skálholts-
sveininum", styttu þeirri, sem
veitt er fyrir frábæran leik, af
stjórn „Minningarsjóðs Soffíu
Guðlaugsdóttur“, gerði danski
myndhöggvarinn Aage Nielsen
Edwin.
Björn Karel Þórólfsson**.
LAUGARDAGINN 23. október
1965 var að frumkvæði Banda-
lags starfsmanna ríkis og bæja,
haldinn fundur fulltr. sjóðfélaga
lífeyrissjóða. Á fundinum mættu
26 fulltrúar frá ýmsum stéttar-
félögum og starfsgreinum víðs
vegar af landinu. Umræðuefni
fundarins var skerðing á rétti
sjóðfélaga lífeyrissjóða, til lána
hjá húsnæðismálastjórn.
Eftirfarandi ályktun var gerð
á fundinum með atkvæðum allra
fundarmanna.
Landsfundur fulltrúa sjóðfé-
laga lífeyrissjóða haldinn í Breið
firðingabúð 23/10 ’65, að tilhlut-
an B.S.R.B. til þess að ræða um
lánamöguleika hjá hinu almenna
veðlánakerfi gerir svofellda
ályktun:
Fundurinn telur einsætt rétt-
lætismál, að sjóðfélagar hinna
ýmsu lífeyrissjóða eigi sama rétt
og aðrir þegnar þjóðfélagsins til
lána úr hinu almenna veðlána-
kerfi svo sem verið hefur, þó að
þeir eigi rétt á láni úr sínum
lífeyrissjóði. Mótmælir fundur-
inn fyrirhugaðri réttindaskerð-
ingu, sem mun eiga að gera við
endurskoðun á útlánum úr hinu
almerina veðlánakerfi.
Fundurinn bendir á eftirfar-
— Rækjan
Framhald af bls. 2
þannig út, og kveðtir hann um
um engann að sakast í þvi efni.
Ari kveður tilraunir tH að
•þiða rækjuna og pilla ekki, bafa
ekki borið árangur aem skyldi.
Það h»fi ekki reynzt unnt að f«
markað fyrir þessa rækju, bvorki
áfi ntanneidis né sk«p«u<óðurs.
Hafi þrí h+otið að kflnia að því,
að frystibúsið bat'i orðið að lo««
«e vi* l»fln» tM þesa að ryma
afc'um- aRirðuat.
andi atriði til rökstuðnings álykt
un þessari:
1. Lífeyrissjóðirnir eru raun-
veruleg eign sjóðfélaga þeirra
þar eð tillag vinnukaupenda
— Sigurbur
Jónasson
Framhald af bls. 32.
borg Geirmundsdóttir bónda í
Gröf í Hrunamannahreppi.
Sigurður lauk stúdentsprófi
1916 og lögfræðiprófi 1923. Hann
var starfsmaður við Landsverzl-
un frá 1920 og við Tóbaksverzlun
fslands 1926-31. Hann éerðist
framkvæmdastjóri Tóbakseinka
sölu ríkisins 1932 og var það þar
til á árunum eftir síðari heims-
styrjöld er hann gerðist um
nokkurt skeið forstjóri Olíufé-
lagsins h.f. (Esso) en tók síðan
aftur við forstjórn Tóbakseinka-
sölunnar og hélt því starfi þar
til hún var sameinuð Áfengis-
einkasölunni. Hann var bæjar-
fulltrúi í Reykjavík um 6 ára
skeið og tók mikinn þátt í störf-
um bæjarstjórnar. Hann var 7 ár
í niðurjöfnunarnefnd Reykjavik-
ur.
Sigurður var athafnamaður
mikill og átti hlutdeild í stofnun
margra fyrirtækja.
Hamt keypti Bessastaði og
efndi þar til mikilla framkvæmda
en gaf siðan rikinu tit forseta
bustaðai'. Haim keypti og Geysi
í Haukfldfll »f et-lenckMfl eigend-
um ag gaf mnoi; rikmu. Sigurð-
ur látaðt greinflr í 'M«ð og tima-
rit UHfl sáýórniiflái og félagaiflfli
fiflt*« v«r ófcvyeotur. Wi« s»ða«-i
ár lét Sigflrðwr bygSH-a bus «g
ttmáyy eginoai' ag seldi.
/jb róttir
verður að teljast sem hluti af
launum.
2. Eign þeirra í lífeyrissjóði er
sparifé, sem safnað er með sér-
stökum hætti og bundið fast um
langt árabil, sem talið er heil-
brigt fyrir efnahagskerfið.
3. Lífeyrissjóðirnir hafa flest
allir myndast við samningsgerð
um kaup og kjör sjóðfélaga og
þá alltaf verið taldir sem hluti
af launahækkun.
4. Sjóðfélagar lífeyrissjóða
greiða á sama hátt og aðrir þjóð-
félagsþegnar fé til hins almenna
veðlánakerfis og eiga því ótví-
ræðan rétt til lána úr því með
sama hætti og aðrir landsmenn.
5. Óhjákvæmilega yrði um
kjaraskerðingu að ræða hjá þeim
launþegum, sem sviptir yrðu að
einhverju umræddum lánarétti.
Kosin var 7 manna nefnd til
þess að vinna áfram að þessum
málum og eiga sæti í henni:
Kristján Sigurðsson, Lögreglufé-
lagi Reykjavíkur.
Einar Ólafsson, Starfsmannafél.
ríkisstofnana.
Guðjón Hansen, tryggingafræð-
ingur.
Guðmundur H. Garðarsson, Verzl
unarmannaféiagi Reykjavíkur.
Jón Sigurðsson, Sjómannasamb.
íslands.
Sturla H. Sæmundsson, Trésmiða
félagi Reykjavíkur.
Þorsteinn Óskarsson. Féiagi ísl.
símamanna.
(Frá undirbúningsflefftd).
Sigríður Sigurðardóttir átti
mjög góðan leik í fyrri hálfleilc
eins og fyrr segir. Þessar tvær
báru af ísl. liðinu.
Hinar léku laglega og sýndu
oft góð tilþrif, en þær skutu í
tíma og ótíma. Oft var eini „ár-
angur“ skotsins að ísl. liðið tgp-
a'ði knettinum og danska iiðið
náði leiftursókn sem lyktaði með
marki hjá ísl. liðinu. Á þennan
hátt spillti ísl. liðið fyrir sér —
gleymi því míkilvæga atriði að
öryggið er fyrir öllu í leik. Mörk
ísl. li'ðsins skoruðu Sigríður 4,
Elín Guðm,, Sigrún Guðm., Sig-
ríður Kjartansd., Vigdis Pálsdótt
ir og Sylvía Hallsteinsdóttir 1.
Allan fyrri hálfleikinn leku
sömu stúlkurnar fyrir ísland án
hvíldar. í síðari hálfleik var skipt
út til hvíldar eins og venjulega.
Danska liðið hafði miklu meira
úthald og liðið sýndi og yfir-
vegáðri leik í síðari hálfleik.
Þetta tvennt fyrst og fremst skap
aði sigurinn. Aðspurður sagði
Prip Andersen að Danir hefSu
teflt fram sínu allra sterkasta
liði.
Hann lauk frásögn sinnl aneð
þessum orðum:
Þetta var skemmtilegur letkur,
mikii og gó'ð stemming ríkjandt
Leikurinn var all harður á köfl-
um enda lengi jafn. Dómari var
Svíinn Victor C. Nilsson. H»nn
dæmdi mjöj* vei. Danir fengu 3
vítaköst á ísland, fsland eifct á
danska markið. Einni í liði Uama
var vísað af velli í 2 mín. fyrir
endurtekin leikþrot.
Á laugardaginn mætasrt liðm
aftur kl. 1.30 eftir ísl. túfla. Þá
verður öllum leiknum sjéflvayp-
að í Danmörku.
Mínar iiynilegustu þaklcir faeri ég börnum
tengdii- ag barnabörtflMw og íiilum ættinftjum og.
UHfl n*i' og fjaer, sem sýndu naér blýhug og vinsemd flg:
gföddu nvig með gjöfuna og* bfl»>ingýtK»*kw« á sjöf-ugsflf -
twæti tfl+tfl* st. amwr. — Guð Wessi ykkuy öH'.
ifelga Jíinéótiic, Mi+finaydr