Morgunblaðið - 14.04.1966, Blaðsíða 5

Flmmtuðbgur 14. april 1966
MORGU NBLAÐIÐ
5
ÚR
ÖLLUM
ÁTTUM
Karlakórinn Fdstbræður 50 ára
Karlakórinn Fóstbræður
bræður".
Þessi þróun var mjög eðli-
leg vegna þeirrar stefnu, sem
kórstarfsemin tók snemma,
semsé að efna til opinberra
söngskemmtana í Reykjavík.
Kórstarfsemin fjarlægðist því
fljótt hið upprunalega mark-
mið, að vera til gleðskapar
innan eins ákveðins félags-
skapar, en vildi hinsvegar
leitast við að skemmta öllum
bæjarbúum höfuðstaðarins
með árlegum söngskemmtun-
um. Það mun ekki sízt hafa
verið vilji söngstjórans, Jóns
Halldórssonar, að keppt yrði
að því að halda uppi góðum
kórsöng fyrir almenning, og
fór svo, að þegar vorið eftir
stofnun kórsins, eða hinn 25.
marz 1917, var söngskemmtun
haldin í Bárubúð.
Síðan hefur kórinn starfað
óslitið og haldið opinbera sam
söngva í Reykjavík á hverju
ári, en auk þess farið fjölda
söngferða innanlands og sex
sinnum til útlanda, seinast til
Finnlands og Sovétríkjanna
haustið 1961. — Enn má þess
geta hér, að fyrsta hljóðritun
með söng kórsins var gerð
árið 1929, og mun vera hin
elzta sinnar tegundar hér á
landi.
Söngmenn úr Fóstbræðrum
tóku þátt í fyrstu óperu- og
óperettusýningum Þjóðleik-
hússins, „Rigoletto" og „Leð-
urblökunni“. Þá tóku Fóst-
bræður og þátt í flutningi
óperunnar ‘,,I1 Trovatore'
árið 1956.
Tvívegis hefur kórinn kom-
ið fram á tónleikum Sinfóníu
hljómsveitar íslands. í fyrra
sinnið í febrúar 1963, er flutt
var „Völuspá" eftir J. P. E.
Hartmann, undir stjórn Ragn-
ars Björnssonar. En á sin-
Framhald á bls. 25
var hinsvegar kvartettinn
„Fóstbræður", sem áður hafði
haldið uppi söngstarfsemi í
Reykjavík við miklar vin-
sældir.
En árið 1911 var stofnað
söngfélag innan K.F.U.M. og
starfaði það þar til í lok árs
1915. Þetta söngfélag starfaði
eingöngu innan vébanda
K.F.U.M., og voru stjórnend-
ur þess á víxl þeir Halldór
— A að baki sér lengsta
samfellda starfssögu
allra íslenzkra kóra
KARLAKÓRINN Fóstbræður
minnist hálfrar aldar afmæl-
is síns með samsöngvum í
Austurbæjarbíói sunnudaginn
17., mánudaginn 18. og þriðju-
daginn 19. þ.m. En raunar
hefst afmælishátíðin með sér-
stökum einsöngvara-konsert í
Austurbæjarbíói laugardaginn
16. apríl, svo sem getið vár
í blaðinu í gær.
Eins og mörgum mun
kunnugt rekur Karlakórinn
Fóstbræður upphaf sitt til
Kristilegs félags ungra manna
í Reykjavík, og bar nafnið
„Karlakór K.F.U.M." fram til
ársins 1936, en tildrögin að
stofnun kórsins voru í fáum
orðum þessi:
Innan K.F.U.M. var tölu-
vert sönglíf og voru þar marg
ir góðir raddmenn. Fjórir
þeirra stofnuðu kvartett á ár-
unum 1909—1910, og skyldi
hann einkum syngja hinum
yngri félögum K.F.U.M. til
skemmtunar. Kvartett-söngv-
arar þessir voru þeir Sigur-
björn Þorkelsson, síðar kaup-
maður í Vísi, Loftur Guð-
mundsson, síðar ljósmyndari,
Stefán Ólafsson, síðar vatns-
veitustjóri á Akureyri og
Hallur Þorleifsson aðalbókari,
hinn kunni karlakórsmaður
og söngstjóri. — Fyrirmynd-
in að þessari kvartettstofnun
Jónasson cand, phil., Hall-
grímur Þorsteinsson og Jón
Snædal. Það stóð þessu söng-
félagi mest fyrir þrifum, að
það fékk aldrei fastan söng-
stjóra. Það lagðist því niður
í árslok 1915, sem fyrr segir,
en ýmsir félagsmenn vildu
fyrir hvern mun koma á fót
nýjum kór og fá fastan söng-
stjóra. Þeir menn, sem eink-
um beittu sér fyrir stofnun
kórsins voru þeir Hallur Þor-
leifsson, Hafliði Helgason' og
Jón Guðmundsson. Á árinu
1916 fóru þeir þess á leit við
Jón Halldórsson, bankagjald-
kera, að hann tæki að sér að
stjórna nýjum söngflokki, og
lofaði hann að taka þetta að
sér til bráðabirgða í 1 ár. Var
nú leitað til líklegra söng-
manna, bæði úr hinu gamla
félagi og annarra og gekk það
að óskum. Félagið var stofnað
og fyrsti formaður þess kjör-
inn Vigfús Guðmundsson
klæðskerameistari, ritari Har-
aldur Sigurðsson verzlunar-
maður og gjaldkeri Guð-
mundur Bjarnason klæðskera
meistari. Kórinn var eingöngu
skipaður mönnum, sem voru
félagar í K.F.U.M. og var í
fyrstu til þess ætlazt, að ekki
yrðu aðrir í félaginu en
K.F.U.M.-menn. Þetta breytt-
ist þó fljótlega, eða árið 1924,
en þá heimilaði framkvæmda
stjóri K.F.U.M. að aðrir
mættu í kórnum vera en inn-
anfélagsmenn, þótt hann bæri
þetta nafn. Tengslin við
K.F.U.M. rofnuðu að fullu
árið 1936, er nafni kórsins var
breytt í „Karlakórinn Fóst-
„Gamlir Fóstbræður“, sem syngja munu á afmælistónleik um kórsins.
„Syngjandi í sextíu ár“
— Viðtal við Hail Þorleifssori,
einn af stofnendum Fostbræðra
HALLUR Þorleifsson er einn af
stofnendum Fóstbræðra sem
syngja mun á afmælistónleik-
um kórsins. Hallur er sem
kunnugt er faðir Kristins óperu
söngvara og Ásgeirs, en þeir
feðgar hafa sungið í kórnum
um Iangt skeið. í tilefni af af-
mælinu hafði blaðið tal af
Halli, sem hafði frá mörgu
skemmtilegu að segja í sam-
bandi við forsögu kórsins og
framgang.
i — Hvar liggja rætur Fóst-
bræðra?
— Segja má að fjórum fræ-
kornum hafi verið sáð árið
1908, en þá tóku fjórir piltar í
félagsskapnum K.F.U.M. sig til
og fóru að syngja á innanfé-
lagsskemmtunum. Þessir söng-
menn voru Sigurbjörn Þor-
kelsson í Vísi, Loftur Guð-
mundsson ljósmyndari, Stefán
Ólafsson og ég. Við sungum
saman til ársins 1911 undir
stjórn Lofts, sem var ágætur
organisti. Á þessum árum mess-
aði séra Ólafur Ólafsson, Frí-
kirkjuprestur, inni á Kleppi og
einnig á Holdsveikraspítalan-
um í Laugarnesi og vorum við
félagar oft fengnir til að syngja
þar. Til gamans vil ég geta
þess, að eitt sinn kom það fyrir
í messu, að einhver viðstaddur
hnippti í séra Ólaf í miðri
ræðu, bað hann að hætta og
láta strákana heldur syngja.
Rétt er þó að geta þess, að ræð-
urnar hjá séra Ólafi voru nijög
góðar.
17. júní árið 1911 varð mjög
afdrifaríkur fyrir okkur félag-
ana. Þann dag heyrðum við kór
inn „17. júní“ syngja á Austur-
velli í blíðskaparveðri. Söngur
kórsins hafði mikil áhrif á okk-
ur og vorum við allir á eitt
sáttir með að koma á stofn kór
innan K.F.U.M. Kór þessi hóf
síðan starfsemi sína þá um
haustið, og söng eingöngu
á innanfélagsskemmtunum í
K.F.U.M. til ársins 1917. Stjórn
endur á þessu tímabili voru
þeir Halldór Jónsson frá Eið-
um, Hallgrímur Þorsteinsson
og Jón Snædal.
Árið 1917 var Jón Halldórs-
son fenginn til að taka að sér
söngstjórn. Þetta voru raun-
verulega þáttaskil í söngstarf-
semi okkar. Kórinn fór þá að
syngja opinberlega og frá þeim
tíma telst aldur kórsins. Jón
Halldórsson tók stjórnina strax
föstum og öruggum tökum og
má segja að Karlakórinn Fóst-
bræður sé að mestu hans verk,
en Jón stjórnaði honum í meira
en 30 ár.
— Hvað getur þú sagt mér
um aðra tónlistarstarfsemi hjá
K.F.U.M. á þessum árum?
— Þar var einnig starfandi
lúðrasveit frá árinu 1908—16
og voru nokkrir söngfélaganna
einnig í henni. Ég spilaði fyrst
á básúnu og síðar á trompet.
Það má einnig bæta því við, að
Hallur Þorleifsson.
við strákarnir vorum einnig
meðal stofnenda Knattspyrnu-
félagsins „Valur“.
— Fenguð þið einhverja til-
sögn í söng á þessum árum?
— Nei, það varð ekki fyrr en
á árunum 1924—26, að við feng
um tilsögn hjá Sigurði Birkis.
Við kostuðum söngkennsluna
sjálfir og var þetta einkum gert
í sambandi við fyrstu utanferð
kórsins, sem var farin til
Noregs árið 1926. Tildrögin að
þessari ferð voru þau, að árið
1924 kom hingað norskur kór,
Handelstandens Sangforening-
en frá Osló undir stjórn Leifs
Halvorsen. Kór þessi söng f
kjallara Nýja Bíós, sem þá var
aðal samkomustaður bæjarins.
Við sungum fyrir þennan kór
og hvatti söngstjóri hans okkur
til að koma í söngferð til
Noregs. Okkur þótti að sjálf-
sögðu mikil upphefð af áliti út-
lendinganna á okkur og ákveð-
ið var að vinna að þessari hug-
mynd. Kórinn fór aftur utan
árið 1931, og þá til Kaupmanna-
hafnar í boði Bel Canto kórs-
ins. f báðum þessum utanferð-
um fékk kórinn mjög lofsam-
lega dóma í erlendum blöðum.
— Hvað hefur þú að segja
um aðra söngstarfsemi þína
Hallur?
— Fyrir utan þau tæplega
sextíu ár, sem ég hef sungið
með félögum í K.F.U.M. og
Fóstbræðrum, hef ég sungið í
Dómkirkjukórnum frá því 1914.
Að lokum sagði Hallur: Söng
starfsemin hefur verið mitt lff
og yndi. Félagsandinn hjá Fóst
bræðrum hefur verið í stíl við
þetta fallega nafn og það er
gleðilegt til þess að hugsa, að
kórinn skuli nú loksins sjá hilla
undir þá von að eignast félags-
heimili fyrir starfsemi sína.