Morgunblaðið - 01.06.1966, Qupperneq 3

MORCUNBLAÐIÐ
MiSvflfuðagur 1. júní 1966
HK
Einkaskeyti til Mbl.
—Rytgaard.
SlÐ ASTL.1Ð IÐ föstudags-
kvöld birtist í danska sjón-
varpinu viðtal, sem Ole
Storm hafði við Halldór Lax
ness hér á íslandi í vor.
Samtalið hófst með göngu-
ferð Storms og Laxness á
víðavangi fyrir utan hús
skáldsins, Gljúfrastein í Mos-
fellssveit. Því miður var veðr
ið ekki sem bezt. Allmikill
vindur var og því heyrðist
samtalið fremur illa.
í>að var mikil bragarbót að
sjá Laxness á æfingum á eig-
in verkum í báðum leikhús-
um Reykjavíkur. Laxness
sagði spyrjandanum, að hann
væri búinn að leggja sagna-
gerð á hilluna. Storm þótti
það næsta óskiljanlegt, þar
sem allur heimurinn þekkti
Laxness fyrst og fremst
Ole Storm og Halldór Laxness ræðast við.
##
Ég hef viðbjóð á kvikmyndum
#/
sagði Halldór Laxness i viðtali i danska sjónvarpinu
vegna skáldsagnanna, sem
hann hefði og fengið Nóbels-
verðlaun fyrir.
Laxness gat þess að hann
hefði haft kynni af öllum
meiriháttar stjó'rnmála og trú
arhugmyndum allra alda, en
þó gæti hann ekki talizt á-
hangandi neinnar þeirra.
— Ég styðst við mína
heilibrigðu skynsemi og tek
ekki afstöðu til nokkurs hlut
ar. Þegar skynsemin segir
mér að ein eðja önnur af hin-
um ýmsu hugmyndum sé not
hæf, þá notfæri ég mér hana,
sagði skáldið.
1 samtalinu við Laxness
kom fram greinileg vísbend-
ing um það, hvers vegna
hann hefur valið sér þetta
nýja verksvið, lel\itagerð.
Letta kom bezt í ljós er við
fylgdumst með Laxness á æf-
ingum á leikritinu Prjóna-
stofan Sólin, sem uppfærð
var í Þjóðleikhúsinu. Við
fengum að fylgjast með því
hvernig leikritið þróaðist,
hvernig skáldið og leikstjór-
inn unnu saman að uppsetn-
ingu þess og hvernig Lax-
ness gerði margvíslegar breyt
ingar á textanum þegar hon-
um þótti þess þurfa.
— Ég hef mikla ánægju af
því að vinna svona, sagði
skáldið, þetta verk á ekki
að verða neitt skrifborðsleik-
rit. Á þennan hátt fæ ég
ýmsar góðar hugmyndir.
Markmiðið með Prjónastof-
ixnni er hið sama og skáld-
sögunnar; að segja frá marg-
víslegum fyrirbrigðum um-
heimsins. Meðferðin sýnir
upphaf endaloka heimsins og
í þriðja þætti birtist uppris-
an. Ágæti þessa leikrits er
einkum hið samþjappaða and
rúmsloft og málið á því er
einfalt mjög. t>ó verð ég að
segja, að í Prjónastofunni
strikaði ég í upphafi of mik-
ið út. Á æfingunum komu
í ljós ýmsir vankantar sem
ég varð að lagfæra.
Laxness sagði ennfremur,
að þróun hans sem sagna-
skálds hefði óhjákvæmilega
leitt til þess að hann hóf leik-
ritagerð.
— Margir lesenda minna
hafa sagt við mig, að stórir
þættir í skáldsögum mínum
væru sem leikrit. Þeir hefðu
formbyggingu með hápunkt-
um og „antiklimax" og væri
hægðarleikur að sviðsetja þá.
Framhald á bls. 11
Reykvískar húsmæður í orlofi á Laugarvatni sumarið 1962. Frú Herdis Asgeirsdóttir fjórða frá
hægri í fremstu röð.
Qrlofsnefnd Reykjavíkur
oftnar skrifstofu
Konur dveljast í Laugalækjar-
skóla í sumar
ORLOFSNEtFND Reykjavikur
©pnar í dag skrifstofu í Aðal-
stræti 4, þar sem unnið verður
að orlotfsmálum húsmæðra í
Reykjavik og eru húsmæður,
sem ætla að sækja um orlofs-
dvöl í sumar, beðnar um að
senda umsóknir þangað sem
fyrst. Skrifstofan er opin kl.
3.30—5 alla virka daga nema
laugardaga og sími er 17366. 1
tilefni af þessum merka áfanga
í orlofsmálum húsimæðra, er
fengin er föst skrifstofa, fengum
við nokkrar upplýsingar um
'þessi mál hjá frú Herdísi Ás-
geirsdóttur, formanni orlofs-
nefndar, sem manna mest hefur
unnið að þeim undanfarin ár.
Frú Herdís rakti í stuttu máli
upphaf orlofsdvala fyrir hús-
mæður í Reykjavík, síðan lögin
um orlof til handa húsmæðrum
landsins voru samþykkt á Al-
þingi 30. maí 1960. Sama ár var
kjörin orlofsnefnd af Bandalagi
kvenna fyrir Reykjavíkurborg,
og hefur hún starfað síðan.
Undanfarin ár hefur nefndin átt
samstarf við orlofsnefndir í
Gullbringu- og Rjósarsýslu,
Kópavogi og Keflavík.
Fyrsti hópurinn atf Reykja-
víkurkonum fór í orlofsdvöl að
Laugarvatni sumarið 1961. Fór
frú Herdís Jjangað með 47 kon-
ur. Rómaði hún mjög allar mót-
tökur Eysteins Jóhannessonar
hótelstjóra, sem nú er lát-
inn, sagði að hann hefði
orðið einlægur vinur orlofs-
kvenna og hefði verið gott að fá
svo góðar móttökur í upphafi.
Næsta ár dvöldu "orlofskonur i
Húsmæðraskólanum á Laugar-
vatni hjá frk. Jensínu. f>á voru
konurnár orðnar á annað hundr-
að talsins, sem nutu orlofsvistar,
þrír hópar í 10 daga hver. Næstu
tvö sumur, 1963 og 1964, dvöldu
konurnar í Hlíðardalsskóla, þá
123 talsins hvort ár. Bað Herdís
fyrir þakklæti til alls þess fólks,
sem séð hefur um konurnar í
leyfunum.
— Með vaxandi dýrtíð ákváð-
um við svo í fyrra að fara nýjar
leiðir, svo að fé það'sem við hötf-
um yfir að ráða nýtist sem bezt
og að sem flestar húsmæður
geti fengið að njóta þessara
réttinda til orlofs, sem lög gera
ráð fyrir, sagði frú Herdís. Við
tókum það ráð, þegar við sáum
hve litið yrði úr þessu fé okk-
ar, að leigja skóla, ráða starfs-
fólk og taka framkvæmdir að
öllu leyti í okkar hendur. Við
fengum inni í skólahúsinu við
Sælingsdalslaug í Dölum. Þar
var aðbúð hin bezta og okkur
tókst að halda verðlagi aðeins
fyrir neðan það, sem áður hafði
verið greitt, þrátt fyrir hækkað
verðlag og nokkurn flutnings-
kostnað. Og nú ætlum við að
hafa sama hátt á í sumar. Við
höfum fengið 'hið nýja og glæsi-
lega LaugalækjarskÓlahús á
Snæfellsnesi fyrir orlofshópana.
Framhald á bls. 22.
3
STAKSTÍINAR
Draumur Fram-
sóknarmanna búinn
í mörg ár hafa Framsóknar-
menn lagt vaxandi áherzlu á að
vera jJrjáblyjuUir umbótaflokk-
taT” gem hefði rúm fyrir alla
frjálslynda vinstri menn. Þeir -
hafa biðlað ákaft til þeirra kjós-
enda, sem staðið hafa á vinstri
armi stjórnmálanna, og gert ítrek
aðar tilraunir til þess að afla
Framsóknarflokknum fylgis i
verkalýðshreyfingunni. Þær til-
raunir tóku á sig kátbroslegar
myndir í kosningabaráttunni nú
í vor, þegar gefin voru út heil
fylgirit með Tímanum til þess
eins að lýsa aðdáunarverðri per-
sónu verkstjóra Tímans. Það hef
ur sem sé verið draumur Fram-
sóknarmanna að koma á fót
tveggja flokka kerfi, þar sem «
flokkur þeirra væri sá aðili sem
sameinaði vinstri öfl í landinu.
En þessi draumur er nú búinn.
Það er e.t.v. ein athyglisverð-
asta niðurstaða borgar- og sveit
arstjórnarkosninganna. ,
Framsókn hafnað
Atkvæðatala Alþýðubandalags
ins, var að vísu nokkurn veginn
sú sama og Alþýðubandalagið og
Þjóðvarnarflokkurinn fengu
samtals í borgarstjórnarkosning-
unum 1962, en töluvert meiri en
Alþýðubandalagið fékk í þing-
kosningunum í Reykjavík 1963,
sýnir þó svo ekki verður um
villzt, að sókn Framsóknar-
flokksins inn í raðir þessa kosn-
ingabandalags kommúnista hef-
ur verið stöðvuð. Hugmyndin*.
um „frjálslyndan umbótaflokk“,
sem sameina mundi alla vinstri
menn undir einum hatti er rokin
út í veður og vind. Eftir stendur
afturhaldssamur hagsmunaflokk
ur SlS-veldisins, sem hefur slit-
ið rætur sínar í sveitunum, en
ekki fundið sér neinn stað í bæj
unum. Sú pólitík Eysteins að
afla atkvæða til vinstri til þess
að komast inn í ríkisstjórn með
Sjálfstæðismönnum hefur brugð
izt. Eysteinn stendur frammi
fyrir þeirri staðreynd, að sú
pólitík sem hann hefur byggt
framtíð sína á sem formaður
Framsóknarflokksins hefur mis-
heppnast, og hann hlýtur að
taka afleiðingum þess.
Hvað er framundan? ^
Þessi niðurstaða kosninga og
vonsvik Framsóknarmanna af
þeim sökum gerir það að verk-
um, að Framsóknarforingjarnir
verða að taka upp til endurskoð
unar alla stefnu flokks síns. 1
því skyni að afla fylgis vinstri
manna hafa þeir haft tvær stefn
ur í utanríkis- og öryggismálum
þjóðarinnar. 1 sama skyni hafa
þeir ráðizt gegn iðnvæðingu ís-
lands í skjóli fossaaflsins með
erlendu fjármagni. En hver eru
þau laun sem Framsóknarfor-
ingjarnir hafa upp skorið? Vissu
lega ekki þau sem til var ætlazt.
Þess vegna munu nú hefjast inn-
an Framsóknarflokksins víðtæk-
ar umræður um framtíðarstefnu
hans, og þær munu ekki ganga
átakalaust, því sjálsagt hefur Ey
steinn ekki skilið úrslit kosning-
anna á réttan veg, og jafnvel
þótt svo væri, mundi hann sjálf-
sagt neita að viðurkenna þessar
óhagganlegu staðreyndir sem
Framsóknarmenn standa nú
frammi fyrir, — skipsbrot þeirrar
stefnu, sem þeir hafa byggt allt
sitt á.