Morgunblaðið - 01.06.1966, Blaðsíða 17

Miðvikudagur 1. Jfiní 1966
MORGUNBLADID
17
Guðmundur Jónsson, skólastjóri:
FYRIR rúmlega tveim árum
skrifáði ég stutta grein í Morg-
unblaðið um nauðsyn á því að
torúa Hvalfjörð (18. apríl 1964)
bæði til þess að stytta leiðina
og ekki síður til hins að losa
ferðalanginn við verstu kaflana
(snjóþyngsli, hálka og skriðu-
föll). Ég benti á 3 lefðir, sem
allar mundu spara (meira eða
minna) tíma í ferðalögum og
kostnað við fyrirhafnasamar
vegalagningar. Þessar leiðir eru:
Yfir Rotnsvog nálægt Þyrilsey
(1 km), úr Þyrilsnesi í Hvítanes
(1,6 km) og frá Hrafnabjörgum
í Hvammsey (1,6 km). Bent var
á að gera mætti brýr þessar að
meira eða minna leyti með upp-
fyllingu frá sanddæluskipi eða
igrjótfyllingu frá landi. Yzta brú
in mundi stytta Hvalfjarðar-
leiðina um rúml. 20 km, en hinar
ininna.
Sfðastliðin tvö ár hefur allmik-
lð verið rætt um styttingu veg-
arins um Hvalfjörð, sem er ein
hin fjölfarnasta leið á þjóðveg-
um landsins og notuð af svo til
öllum byggðalögum þess. Menn
tala um ferju á Hvalfjörð, skipa-
ferju frá Reykjavík til Akraness
eða samgöngur í lofti, en fátt er
©pinberlega talað um brú.
Nú fara um Hvalfjörð um
150.000 bifreiðir á ári, og þess
mun ekki langt að bíða, að sú
tala tvöfaldist. Þessi umferð geng
ur mjög í bylgjum, einkum yfir
sumartímann. Er því vart hugs-
•nlegt, að ferjur eða skip geti
annað þeim flutningum, svo að í
lagi væri, hvað þá loftsamgöng-
ur. Eina leiðin, sem framtíðin
mun gera sig ánægða með, er
brú yfir Hvalfjörð.
Fyrir utan þau 3 brúarstæði,
lem ég benti á 1964, vil ég hér
ugt um, hvort grynningarnar
sunnanmegin fjarðarins eru
myndaðar úr bergi, jökulruðn-
ingi eða sandi og möl, en á því
veltur áð sjálfsögðu að verulegu
leyti, hvernig að verkinu yrði
staðið. Brú yfir Hvalfjörð, hvar
sem hún kann að verða sett, yrði
vafalaust að verulegu leyti gerð
úr uppfyllingu út frá löndum
báðum megin. Þær uppfyllingar
mundu annað tveggja verða
fengnar úr botni fjarðarins me’ð
dæluskipum eða með því að aka
efni úr landi. Það síðarnefnda
yrði mun dýrara.
Hér á landi er talsverð reynsla
fengin á síðari árum með að
dæla ýmiskonar efnum af sæv-
arbotni upp í skip eða til upp-
fyllingar á staðnum. Hlutafélag-
i*ó Björgun h.f. í Reykjavík dælir
t.d. efni fyrir um 40,00 kr. á rúm-
metra og getur tekið það til upp-
fyllingar úr a.m.k. 1 km fjarlægð.
Garður, sem væri 20 m hár og
að meðaltali 40 m breiður og 1
km á lengd mundi þá kosta 32
millj. kr., ef efnið nýttist að
fullu, og ef það væri tekið báðum
megin garðsins, þá þyrfti þykkt
efnisins á hafsbotni ekki að vera
meiri en 40 cm. áð meðaltali
yfir allt svæðið. Væri garður-
inn 30 m hár og að meðaltali
50 m breiður, þá mundi 1 km
af slíkum garði kosta um 60
millj. kr. og þá þyrfti hið lausa
lag á hafsbotni, sem tekið væri
til uppfyllingar, að vera um 80
cm þykkt.
Þessi dæmi sýna, að það er
tiltölulega ódýrt að dæla upp
efni af sævarbotni, þar sem það
liggur fyrir í hentugu ástandi, og
t.d. nota það til byggingu vega
yfir firði eða vötn. Sennilega
mundi þurfa að klæða garða
þessa utan með grjóti, einkum
um sjávarmál.
Mér virðist að tölur þær, sem
bent er á hér að framan, gefi
fyllilega til kynna, að það sé
rannsókna vert áð gera áætlun
um, hvað vegur og brú yfir
Hvalfjörð mundi kosta. Á þeim
stað, sem hér um ræðir, mundi
leiðin um Hvalfjörð styttast um
tæpa 50 km. Væri tekinn brúar-
tollur, t.d. 100,00 kr. að meðal-
tali á bíl (lægra á minni bíla,
en hærra á stærri) og reiknuð
umferð 300.000 bílar á ári, þá
mundi brúartollur nema árlega
um 30 millj. kr. Sú upphæð
mundi renta um 400 millj. kr. í
stofnkostnáði. Mundi vegur og
brú yfir Hvalfjörð kosta meira
en þá upphæð? Hváð kostar að
leggja 50 km langa hraðbraut
um Hvalfjörð með þeim kröfum,
sem gerðar verða til slíkra vega
í framtíðinni? Og hvað spara
þær mörgu þúsundir ökumanna,
sem árlega aka um Hvalfjörð,
þótt þeir þyrftu áð greiða hluta
af þeim sparnaði í brúartoll?
Ég álít, að ég tali fyrir munn
fjölmargra ökumanna og ann-
arra, sem oft fara um Hvalfjörð,
er ég beini þeim tilmælum til
samgöngumálaráðherra, að hann
láti sem allra fyrst fara fram
rannsókn á því, hvort ekki sé
réttmætt að leggja í þá fram-
kvæmd, sem hér hefur verið
gerð að umtalsefni, og fresta,
þar til þeirri athugun er lokið,
allri nýlagningu vega í Hval-
firði.
Þótt brú komi á Hvalfjörð,
kemur að sjálfsögðu ekki til
greina að leggja niður veg inn
fyrir fjörðinn. En vegna byggð-
arinnar þar og vegna ferða-
f "" 4 ' V
mfj J v ■
■■/ .is.. ;
fc í í r
/ , ’ > 'tt 'v >; >"•»•/<> • >.
„ .S-.S * ** 'X ?

. ■■; ■' \ . •' V
s*>.\>y. ■•• ■ s . ' .•>>> . *•:• « (.v é
'V' - • ■ \ . < '/><*

s
V* \ /r «'>4
« s *. • —.
.. \.’. ..
:d - I. ,, , J
\ * 4 ,
:%*>*■: 4 - *

. " \ ./■ ■■.,# \ .:. S*.
. ' * Sj'fo/ - Av,' .,«.4 -s íf •• sri • ••?>- •....ySSSMw^S
Kort af Hvalfirði, þar sem brúarstæði yrði (undirstrikað).
manna, sem vilja sjá mikla nátt- .
úrufegurð, er engin þörf á mjög
kostnaðarsamri vegagerð.. Til
þeirra hluta mætti vegurinn að
mestu vera í því formi sem hann
er og viðhald hans yrði ekki
mikfð.
Gamla máltækið „Betri er krók
ur en kelda“ á í mörgum til-
fellum ekki lengur við hér á
landi. Við verðum að fara yfir
kelduna á hentugum stað og
stytta okkur þannig leið. Og því
fleiri sem ferðamennirnir eru og
því stærri sem krókurinn er, því
meira má leggja í kostnað. Og
50 km er alltaf mikill krókur
inn fyrir Hvalfjörð og stundum
getur sú ferð tekið fleiri klukku
stundir, þótt sæmileg færð sé ann
ars stáðar á vegum. Með 300.000
bifreiða umferð um Hvalfjörð
mundi vegur og brú við Akra-
fjall spara 15.000.000 km akstur
árlega.
Mér finnst, að þetta umferðar-
mál, sem hér hefur lauslega ver
ið bent á, megi ekki liggja í
þagnargildi. Vegur og brú yfir
Hvalfjörð hlýtur að ég held, að
verða framtíðarlausn á umferð
á þessum sló'ðum. Og ég vænti
þess, að rannsókn muni leiða í
ljós, að við höfum efni á því að
leggja í þetta fyrirtæki strax.
Guðmundur Jónsson
Hvanneyri.
Leikfélag Akureyrar — Iðnó:
Bærinn okkar
Hofundur: Thornton Wilder
Þýðandi: Bogi Ólafsson
Leikstjóri: Jónas Jónasson
gera að umtalsefni fjór*ða stað-
inn, sem áreiðanlega verður því
álitlegri sem tækni vex við gerð
garða og brúa. Þessi staður er
frá Grafarmel við norðanvert
Akrafjall í stefnu rétt norðan við
Kiðafell. Fjörðurinn er áð vísu
nllmiklu breiðari þarna en við
hin brúarstæðin, en hann er yfir-
veitt ekki mjög djúpur. Vil ég
nú lýsa þessu brúarstæði eins og
það kemur mér fyrir sjónir, en
að sjálfsögðu geri ég mér fylli-
lega ljóst, að ég er enginn sér-
fræðingur á þessu sviði.
Breidd fjar'ðarins telst mér
vera um 2960 m á þessum stað.
Dýptin er þannig í stórum
dráttum, miðað við stórstraums-
fjöru:
dýpi er á um m vegalengd
1 0— 5,5 550
5,5—11,0 870
11,0—18,0 260
18,0—36,0 1060
36,0—42,0 230
2960
Á þessum tölum má sjá, að
nær því helmingur af breidd
fjarðarins á þessum stað er með
11 m dýpi eða minna við stór-
straumsfjöru og um 60% af leið-
inni er með dýpi undir 20 m.
Þetta sóst á meðfylgjandi þver-
skurði af Hvalfirði.
Botn Hvalfjarðar mun aðeins
að litlu leyti hafa verið rann-
sakaður. Mér er því ekki kunn-
LEIKFÉLAG Akureyrar gisti
höfuðstaðinn um helgina og
sýndi hið víðfræga leikrit „Bæ-
inn okkar“ eftir Thornton Wild-
er í Iðnó annan í hvítasunnu.
Þýðinguna gerði Bogi Ólafsson.
Fyrir rúmum tveimur áratugum
sýndi Leikfélag Reykjavíkur
þetta verk á sama stað, og þótti
sýningin þá sæta allmiklum tíð-
indum, enda er leikritið um
margt nýstárlegt og búið mörg-
um góðum kostum. Eru mér í
fersku minni hin sterku áhrif
sem sýningin hafði á mig, en
hún var meðal fyrstu leiksýn-
inga sem ég sá.
Thornton Wilder semur „Bæ-
inn okkar“ skömmu fyrir seinni
heimsstyrjöld og er greinilega
undir áhrifum frá austurlenzk-
um leikstíl og þýzku expressjón-
istunuml Hann leitast við áð
leysa sviðslistina úr viðjum
hefðbundinna forma natúralism-
ans, m.a. með því að sleppa
sviðsbúnaði og láta „leiksvi'ðs-
stjóra“ tala beint til áhorfenda
og fá þá til áð taka þátt í því
sem fram fer á sviðinu. Hann
dregur upp í fáum dráttum
mynd af dæmigerðu smábæjar-
lífi í Nýja Engláhdi, en jafn-
framt stefnir hann að því með
nýstárlegri tækni sinni að draga
upp algilda mynd af mannlegum
kjörum, mynd sem sprengir
ramma venjulegs „raunsæis".
Eins og víðar í skáldskap Wild-
ers er hér fyrst og fremst fjall-
að um þrjá höfuðþætti mann-
lífsins, fæðingu, ástir og dau’ða.
Myndin verður í senn staðbund-
in og algild, af því bak við dag-
legar venjur og tiltektir hins
bandaríska smábæjarfólks liggja
hvatir, draumar og örlög sem
eru partur af * reynslu flestra
manna.
Það má teljast djarft tiltæki
af hópi óskólaðra áhugaleikara
að ráðast til atlögu við jafnviða-
mikið verkefni og „Bæinn okk-
ar“, þar sem svo mikíð veltur á
öruggri leiktækni og réttum blæ-
brigðum. Raunin varð líka sú,
að Leikfélagi Akureyrar reynd-
ist um megn að skapa þá stemn-
ingu á leiksviðinu, sem blési
fersku lífi í sýninguna, þó óneit-
anlega væri ýmislegt vel um við-
leitni leikstjóra og leikenda. Kom
þar bæði til mjög misjafnlega
hnitmiðaður látbragðsleikur og
óörugg textameðferð. Sýningin
var í allra hæggengasta lagi og
skorti þær skýru heildarlínur
sem svona stílfært verk krefst.
Látbragðsleikurinn, sem gegnir
veigamiklu hlutverki í leiknum,
var vfða fálmandi og ónákvæm-
ur, þannig að hann orkaði oft
beinlínis truflandi á áhorfendur.
Einnig fóru nokkrir leikenda
mjög gálauslega með textann,
þannig að ambögur og mismæli
voru tíð, auk þess sem víða
skorti tilfinnanlega á rétta fram-
sögn og eðlilegar áherzlur ís-
lenzkrar tungu. Á hinn bóginn
virtist mér leikstjórinn, Jónas
Jónasson, hafa náð allgóðum tök
um á einstökum atriðum verks-
ins, t.d. vígsluatriðinu og kirkju-
garðsatriðinu í þri'ðja þætti, en
síðarnefnda atriðið er að vísu
svo áhrifamikið í sjálfu sér, að
það hrífur leikhúsgesti jafnvel
þótt talsvert skorti á leikræn til-
þrif.
Ennfremur hefur leikstjórinn
laðað fram furðugóðan leik hjá
yngri leikendum, og þá einkan-
lega hjá þeim Sunnu Borg
(Emily Webb) og Sigurgeiri
Hilmari (George Gibbs), sem
bæ'ði skiluðu hlutverkum sínum
á látlausan og sannfærandi hátt
og höfðu mun betra vald á réttri
framsögn en eldri kynslóðin, ef
frá eru taldir tveir leikendur í
aukahlutverkum, Kjartan Ólafs-
son (Howie Newsome) og Kristín
Konráðsdóttir (frú Soames), sem
bæði skópu skemmtilegar mann-
gerðir. Jón Ingimarsson dró einn-
ig upp sérkennilega smámynd af
Símoni Stimson.
Af eldri leikendum í stórum
hlutverkum kvað mest að Guð-
laugu Hermannsdóttur (frú
Gibbs) og Marinó Þorsteinssyni
(Webb ritstjóri), sem bæði áttu
góða spretti, en skópu hvorugt
nægilega heilsteyptar mannlýs-
ingar. Meginljóðurinn á ráði
eldri leikaranna virtist mér vera
of rík tilhneiging til raunsærr-
ar túlkunar, sem fór í handaskol-
um af því þá skorti innlifun og
kannski líka þekkingu á því fólki
sem leikritið fjallar um. Meiri
stílfærsla og jafnvel skoplýsing
hei’ði því verið vænlegri til á-
rangurs. Haraldur Sigurðsson
hafði á hendi hlutverk „leik-
sviðsstjórans", en náði mjög ó-
fullnægjandi tökum á því, m.a.
sökum blæbrigðalausrar fram-
sagnar og alltof einhæfrar túlk-
unar. Aftur á móti brá hann upp
hnyttilegri mynd af afgreiðslu-
manni.
Förðun leikenda virtist mér
handahófskennd og spillti til
muna gervi þeirra sumra. Ljósa-
beiting var í þokkalegu lagi, en
hefði mátt vera margbreytilegri,
því hún kemur í rauninni í stað-
inn fyrir leiktjöld. Ljósameistari
var Árni Valur Viggósson.
Þrátt fyrir ofantalda ann-
marka var sýningunni á mánu-
daginn vel tekið af leikhúsgest-
um, og ættu þær viðtökur að
vera hinu dirfskufulla áhuga-
fólki frá Akureyri nokkur umbun
fyrir erfiði sitt og lofsvedða við-
leitni. Sigurður A. Magnússon.
Skemmtun
D-listans í
Kopavogi
SJÁLFSTÆÐISFLOKKURINN
í Kópavogi efnir ti.1 skemmtun-
ar föstudaginn 3. júní í Sjálf-
stæðisbúsinu fyrir þá, sem störf-
uðu fyrir D-listann á kjördag.
Skemmtunin hefst kl. 20.30.
Aðgöngumiðar verða afhentir
í Sjálfstæðishúsinu fimmtudag-
inn 2. júní kl. 20—2i2