Morgunblaðið - 07.08.1966, Qupperneq 14

14
MOHGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 7. ágúst 1966

Útgefandi:
Framkvæmdast j óri:
Ritstjórar:
Ritstjórnarfulltrúi:
Auglýsingar:
Ritstjórn:
Auglýsingar og afgreiðsla:
Askriftargjald kr. 105.00
1 lausasöiu kr.
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Árni Garðar Kr.istinsson.
Aðalstræti 6.
Aðalstræti S. Sími 22480.
á mánuði innanlands.
5.00 eintakið.
ÞARF AÐ DEILA
UM STAÐREYNDIR ?

«BfJ
UTAN ÚR HEIMI
AÐ undanförnu hafa verið
uppi miklar deilur milli Spán
verja og Breta um framtíð
Gíbraltar. Vilja Spánverjar
að Bretar skili þeim aftur
Gíbraltar, sem Bretar hlutu
að launum fyrir aðstoð í
erfðastríðunum spönsku með
friðarsamningunum í Utrecht
1713. En Bretar eru ekkert
áfjáðir í að láta Gíbraltar af
hendi, og íbúar nýlendunnar
hafa með yfirgnæfandi meiri
hluta atkvæða samþykkt að
lúta áfram brezkri stjórn.
í rauninni er Gíbraltar að-
eins stór klettur, sem skagar
út í Miðjarðarhafið, sums-
staðar kjarri vaxinn, ug
tengdur Spáni með stuttu,
flötu og gróðurlausu eiði. Og
mesta lengd Gíbraltar er að-
eins rúmir þrír kílómetrar.
Gíbraltar
Bitbein Breta og Spánvecrja
Margar stórborgir geta státað
af stærri almenningsgörðum.
En þótt lýsingin sé ekki
beinlínis þessleg að menn
fýsi til að setjast þarna að,
hefur Gíbraltar verið afar
þýðingarmikill liður í brezka
heimsveldinu. Þaðan hefur
verið unnt að stjórna inn-
siglingum til Miðjarðarhafs-
ins. Og Gíbraltar hefur sér-
stöðu. Þetta er eina nýlend-
an í Evrópu, og fastir íbúar
klettanýlendunnar, sem eru
um 2 þúsund ,vilja að svo
verði áfram.
Ástæðan fyrir því að Bret-
ar náðu Gíbraltar á sitt vald
var sú, að í byrjun 18. aldar
var sem oftar styrjöld á
Spáni. Hófst sú styrjöld ár-
ið 1701 og stóð í þrettán ár.
Orsök þessara styrjaldar
voru deilur Habsburg- og
Bourbonættanna um
spænsku krúnuna. Studdu
Bretar, Austurríkismenn, Hol
lendingar og Prússar Habs-
burg-ættina, en Frakkland,
Spánn, Bayern og Köln Bour
bon-ættina. Árið 1704 gerðu
Bretar og Hollendingar árás
á Gíbraltar, og náðu virkinu.
Við friðarsamningana að
stríðinu loknu fengu svo
Bretar að halda Gíbraltar
„um alla eilífð“.
Síðan hafa Spánverjar
þrisvar reynt að hertaka Gí-
braltar, en aldrei tekizt,
Lengst var umsátrið, er hófst
1779, en það stóð í orjú ár.
Spánverjar viðurkenna yf-
irráð Breta yfir Gíbraltar í
þrennum samningum, sem
gerðir voru eftir Utreeht
samningana 1714, en síðan
hafa Bretar lagt undir sig
smám saman hálft eiðið, sem
tengir klettinn við Spán Þar
hafa þeir byggt flugvöll, og
telja yfirráð sín yfir eiðinu
nú byggjast á hefð, þótt eng-
ir samningar séu til um það
atriði, og sérfræðingar í al-
þjóðalögum séu ekki á t-inu
máli.
Spánverjar hafa lengi haft
hug á að ná aftur yfirráðum
yfir Gíbraltar, og hafa gert
íbúunum marga skáveifuna í
þeim tilgangi. Þeir hafa einn-
ig torveldað mjög alla um-
ferð frá Spáni til Gíbraltar,
svo ferðamenn þurfa oft að
bíða klukkustundum saman
eftir vegabréfaskoðun. Og
það síðasta er að nú hafa
spænsk yfirvöld bannað brezk
um herflugvélum að fljúga
yfir spænsk landsvæði. Tor-
veldar þetta mjog alla her-
flutninga til og frá Gíbraltar.
Búast má við að Gíbraltar
komi nokkuð við sögu á næst
unni, því svo virðist sem ný-
lendan sé að verða að hita-
máli milli Breta og Spán-
verja.
¥Tm margt er deilt í íslenzk-
^ um stjórnmálum ,og þyk-
ir almenningi oft furðu gegna
hvað stjórnmálamenn endast
til að deila um einföld mál.
Einkennilegast er þó, hve
deilur um staðreyndir eru
miklar hér á landi og
virðist sem nægja ætíi að
deila um þær ályktanir
sem draga á af ákveðn-
um staðreyndum, en að um
' staðreyndirnar sjálfar þyrfti
ekki að deila.
Þannig fara t.d. sífeldlega
fram í blöðum og á málþing-
um deilur um það, hvort kjör
manna hafi batnað eða
versnað á undanförnum ár-
um. Út af fyrir sig ætti ekki
að þurfa að deila um slí’kt
mál. Þjóðfélagið allt ber
merki vaxandi velmegun-
ar, eigin híbý'li manna,
bifreiðakostur og margt
fleira gefur glögga vísbend-
ingu u-m þá almennu og vax-
andi velmegun, sem hér
ríkir. Og útreikningar, sem
ekki er hægt að draga í efa,
benda til hins sama.
Fyrir nokkru átti Eðvarð
Sigurðsson, formaður verka-
- mannaf élagsins Dagsbrúnar,
viðtal við málgagn sitt „Þjóð
viljann“, þar sem hann fjall-
aði um kjarabætur verka-
manna á sl. tveimur ár-
um og viðurkenndi for-
maður Dagsbrúnar í þessu
viðtali að stytting vinnu-
tíma og lenging orlofs á
sL tveimur árum væri hið
sama og 10%% kauphækkun.
í því sambandi er vert að
vekja athygli á því, að hér
er raunverulega ekki aðeins
um 10% % kauphækkun að
ræða, heldur er kauphækkun
in ti'l muna meiri, ef menn
vinna sama vinutíma og áð-
ur, sem mun vera nokkuð al-
gengt, og þá á yfirvinnu- eða
næturvinnutaxta.
Formaður Dagsbrúnar vildi
hins vegar halda því fram í
Þjóðviljanum, að ef miðað
væri við verðlag á neyzluvör
um almennings á þessu tíma-
bili, væri þessi kjarabót ekki
svo mikil, en þeir útreikning-
ar, sem Morgunblaðið hefur
að undanförnu vakið athygli
á hafa miðazt við framfærslu
vísitölu. Staðreyndin er hins
vegar sú, að sé miðað við vísi
tölu neyzluvöruverðlags á
tímabilinu maí 1964 til maí
1966 verður útkoman mjög
svipuð. Á þessu tímabili hækk
aði vísitala neyzluvöruverð-
lags um 18,8%, en framfærslu
vísitalan hækkaði um 17.1%
Það er því ljóst, að þótt mið-
að einungis við vísitölu
neyzluvöruverðlags verður
útkoman mjög svipuð.
Þá taldi Eðvarð Sigurðsson
í fyrrgreindu viðtali, að hús-
næðisliður vísitölunnar væri
ailtof lágt reiknaður. Stað-
reynd málsins er hins vegar
sú, að einungis innan við
fimmti hluti kvæntra laun-
þega býr við hlutfallslega dýr
ari húsaleigu en áður. Það er
ljóst að þessi takmarkaði hóp
ur býr við mjög dýra húsa-
leigu, sem byggist fyrst og
fremst á því að þetta fólk hef-
ur byggt yfir sig á allra sið-
ustu árum eða leigir nýtt og
dýrt húsnæði. Hins vegar er
ljóst, að ekki er hægt að miða
húsaleiguliðinn í vísitölunni
við þennan minni hluta
manna, heldur verður að
miða hann við meginregluna.
Þegar því málið er athugað
ofan í kjölinn, kemur í ljós
að efasemdir formanns Dags-
brúnar um gildi þeirra út-
rei’kninga, sem sýna að kaup-
máttur launa hefur hækkað
u-m 15-20% á sl. tveimur ár-
um, fá ekki staðist, þótt lengi
megi auðvitað deila um 1 eða
2% til eða frá. En það er sjálf
sagt til of mikils mælst að
málgagn formanns Dagsbrún-
ar faMist á þessar staðreyndir.
Stjórnmáladeilur hér á landi
eru á því stigi, að sjálfsagt
snúast þær enn um sinn í
deilur um óhrekjanlegar stað
reyndir.
PUNDIÐ ER
VALT
¥>laðaskrif erlendis um efna-
hagvandamál Breta og
ráðstafanir rí'kisstjórnar Har
olds Wilsons, benda ' mjög
ákveðið til þess að Bretlands-
stjórn hafi ekki tekizt að sann
færa menn um það, að þær
efnahagsráðstafanir, sem nú
hefur verið gripið til þar í
landi, nægi til þess að sterl-
ingspundið endurheimti
traust sitt. í gær birti Morgun
blaðið fregn, sem byggð var á
skrifum þekkts blaðs í Banda
ríkjunum, þar sem rætt var
um hugsanlega gengisfellingu
í Bretlandi á næstunni
Sú staðreynd, að slíkar um-
ræður fara fram þrátt fyrir
harkalegustu aðgerðir, sem
brezk ríkisstjórn hefur gripið
til í þrjá áratugi, boðar ekki
gott. Verði gengi sterlings-
pundsins fellt. mun það ó-
hjákvæmilega hafa mjög víð-
tækar afleiðingar, ekki aðeins
fyrir Breta. Auðvitað vona
menn í lengstu lög, að svo
fari ekki en full ástæða til
að fylgjast vandlega með þró-
un mála í Bretlandi næstu
vikur og mánuði.
KAPIT ALISMINN
í SOVÉTRÍKJUN-
UM
C|ovétríkin hafa á ný undir-
^ ritað samninga við Fiat-
verksmiðjurnar ítölsku um að
reisa nýjar verksmiðj-
ur í Sovétríkjunum og virð-
ast þessir samningar vera lið
ur í víðtækum aðgerðum Sov
étstjórnarinnar til þess að
afla erlends f jármagns til upp
byggingar iðnaði í Sovétríkj-
unum.
Hér er um athyglisverðan
atburð að ræða, sem bendir
eindregið til þess að töluverð-
ar breytingar séu í aðsigi á
efnahagskerfi Sovétríkjanna
enda hafa fregnir þaðan að
undanförnu bent til þess, að
kapitalisminn hefji nú inn-
reið sína í Sovétríkin í vax-
andi mæli. Ánægjulegt er til
þess að vita, að þetta mikla
stórveldi skuli nú hafa gért
sér grein fyrir yfirburðum
hins frjálsa þjóðfélags á Vest-
urlöndum.
— Brúðkaup
Framhald af bls. 3.
McAdoo árið 1914. Glæsí-
legasta brúðkaup sem haldið
hefur verið innan veggja
Hvíta hússins til þessa er
brúðkaup hinnar fögru Alice
dóttur Theodores Roosevelt,
og Nicholas Longworth árið
1906. Þykir frú Aliee glæst-
ust allra brúða Hvíta húss-
ins. Verður hún án efa gesiur
er mesta athygli vekur við
brúðkaup þeirra Lucyar og
Pats.
Nýja brúðurin í Hvíta hús-
inu þykir ekki eins drottn-
ingleg og frú Alice var forð-
um. Luci Baines Johnson er
falleg 19 ára stúlka, dökk-
hærð og bláeygð. Áður en
miklu oftar í sviðsljósinu en
hún trúlofaðist var hún
systir hennar, en nú hafa
þær systur algjörlega skipt
»un hlutverk. Luci hefur
breytzt í alvörugefna og
heimakæra stúlku, en Linda
er nú hins vegar meira út
á við og er nú, sem kunnugt
er flækt í mjög svo umtalað
ástarævintýri með kvik-
myndaleikaranum George
Hamilton. Þegar Luci varð
18 ára lét hún skírast til
rómversk-kaþólskrar trúar
þrátt fyrir harða gagnrýni
landa sinna.
Brúðguminn er einnig ka-
þólskur. Hann 28 ára og verz.l
unarskólagenginn. Foreldrar
hans, sem ættaðir eru frá
Lithauen, eru búsettir í
Waukegan, Illinois, þar sem
faðir hans veitir trygginga-
fyrirtæki nokkru forstöðu.
Ungu hjónin hafa þegar
tekið á leigu litla íbúð í
Austin í Texas, og munu þau
greiða um 7000 kr. á mánuði
í húsaleigu. Þau ráðgera
bæði að stunda nám við há-
skólann í Texas, hún hraðrit
un og vélritun en hann fram
kvæmdastjórn fyrirtækja.
Þau verða að umbera mana
úr leyniþjónustu Bandaríkj-
anna yfir hveitibrauðsdagana,
og annar slíkur mun búa í
næsta húsi við þau er til
Texas kemur. Luci ætlar að
annast hússtörfin sjálf og
segist þegar kunna að steikja
kjúklinga og búa til salöt og
sítrónutertu.
Johnson-hjónin hafa lagt
áherzlu á, að brúðkaupið sé
fjölskylduviðburður en ekki
einhver ríkisathöfn. En við-
höfn reyndist óhjákvæmileg.
Þykir brúðgumanum víst
nóg um og hefur hann látið
ummælt að honum fyndist
öðru hverju að fámennt brúð
kaup hefði getað ovðið
skemmtilegt. En hvað sem
öllu líður kemur sér vel fyrir
Johnson forseta að vera um
stund bara faðir brúðarinnar
en ekki maður sá, sem ber
hita og þunga kynþáttaóeirð
anna í Cleveland og Chieago
og styrjaldarinnar í Vietnam.