Morgunblaðið - 25.08.1966, Blaðsíða 15

Fimmtudagur 25. ágúst 1965
MORG UNB LAÐIÐ
15
„Hér fer oft saman kuldi
og kvenmannsleysi"
J sss / • -SV■ ' . , . .. ■■■■-,...y,y
Staldrað við h]á einbúanum
á Bólu
BÆRINN Bóla i Blönduhlíð í
Skagafirði er torfbær, einn af
um 10 torfbæjum íslands, sem
enn er búið í. í Bólu býr að-
eins einn maður, Guðmundur
Valdimarsson, og hefur hann
búið þar um áratuga skeið. í
10 ár, 1833—43 bjó í Bólu
eitt sérkennilegasta skáld ís-
lands, Hjálmar Jónsson, sem
síðan er við bæinn kenndur.
Blaðamaður Mbl., sem var á
norðurleið nýlega staldraði
við hjá Bólu og ræddi þar við
bóndann.
Það er einn fegursta dag
sumarsins á Norðurlandi að
við ökum eftir Blönduhlíðinni
á leið norður. Það er glamp-
andi sólskin og heiður himinn
og því undurfagurt að líta
Norðurá og Héraðsvötn á
hægri hönd, en bæina í hlíð-
inni á þá vinstri. Við nemum
staðar, þar sem við komum
auga á torfbæ einn hátt uppi
í hlíðinni, — þetta mun vera
Bóla og þar höfum við hugs-
að okkur a’ð staldra við til við
ræðna við einbúann, sem þar
býr.
Á túninu við bæinn situr
maður á snúningsvél og færir
sér í nyt góða veðrið, því sjá
má, að hann vinnur vel. Þetta
mun vera bóndinn í Bólu,
Guðmundur Valdimarsson. —
Við göngum í áttina til hans
og jafnskjótt stöðvar hann vél
ina og kemur til móts við
okkur. Við heilsum honum
kumpánlega og kynnum okk-
ur.
— Nú hvað, frá Morgun-
blaðinu, og það í þurrki, eru
hans fyrstu orð.
Við biðjumst afsökunar,
segjumst ekki hafa reiknað
með góðviðri á Norðurlandi
um þessar mundir.
— Nú svona, svona, segir
hann þá, þetta er allt í bezta
lagi, ég hef alltaf tíma fyrir
konur! (Við erum þarna tvær
reykvískar stúlkur á ferð).
Hundurinn flaðrar upp um
okkur og bóndinn í Bólu
brosir.
— Skelfing hef ég gaman
af því hvað hann Leddi er
góður við ykkur, hann er
nefnilega stundum svo hel-
víti skæður við ókunnuga.
Skyldi hann vita að þið eruð
frá Morgunblaðinu?
Vfð göngum inn í reitinn,
sem helgaður er minningu
Bólu-Hjálmars og tyllum okk-
ur þar á bak við stóran stein.
Öll sveitin baðar í sólskini
þennan fagra sumardag og
þar sem við sitjum höfum við
hið fegursta útsýui yfir fljótin
og Mælifellshnjúk.
— Þetta er afmarkað og
friðað land hér, sem við sitj-
um, segir bóndinn í Bólu. —
Við létum þetta land undir
reitinn á sínum tíma og þá
um leið voru þessi fallegu tré
gróðursétt. Minnisvarðann um
Hjálmar gerði Jónas Jakobs-
son og það var Skagfirðinga-
félagið, sem lét reisa hann.
Ég stend upp til að skoða
minnisvarðann og les þá um
leið línur úr einu kvæði Hjálm
ars, sem eru greiptar í varð-
ann:
„Flest ég tætti tals í þætti
til miðnættis kröpin vóð“.
Ég les þær upphátt og bóndi
segir:
— Það var gott að þú hafðir
orð á þessu, því áletrunin er
nefnilega röng. Þarna á að
standa:
„Flest ég tætti tals í hætti
t.il miðnættis kröpin vóð“.
— Það á að vera hætti en
ur, fór þá í sjúkrahús. Ann-
ars höfum við búið hér tveir
einir frá því 1937 að mamma
dó.
— Nei, ég hef aldrei gifzt
og aldrei eignast börn, en hef
þó verið við kvenmann kennd
ur, ekki ber að neita því. Við
höfðum ráðskonur hér fyrstu
árin eftir að mamma dó, en
þær fóru flestar í Bretann,
svo við gáfumst alveg upp á
þeim. Nú er ég aleinn, en fæ
hjálp við heyskapinn frá
Fremri Kotum, auk þess sem
ég nýt góðs af gæðafólkinu á
Kúskerpi.
— Ég fæddist í Fremri-
Kotum í Norðurárdal 7. nóv.
árið 1911 og er því orðinn
alltof gamall. Foreldrar mínir
bjuggu þá þar, en fluttust ár-
ið 1924 hingað að Bólu, íað-
ir minn keypti þá jörðina.
Hann heitir Valdimar Guð-
mundsson, en móðir mín hét
Arnbjörg Guðmundsdóttir,
svo segja má að ég heiti Guð-
mundur Guðmundur.
— Þessi bær, sem nú er
hér, var hér þegar sr við
fluttum hingað ’24. Hann var
byggður árið 1906 af Jóni
Jónssyni, tengdasyni stór-
Einbúinn á Bólu Guðmundur Valdimarsson
— Hann stóð þar sem fjár-
húsin mín standa, ofar í
brekkunni, en það sjást eng-
ar menjar eftir hann lengur.
Baldvin Bárdal, kaupamaður
— Jú, það held ég nú, ekki
vil ég missa af tækifærinu.
Einhvers staðar undan rúm
inu dró Guðmundur síðan
fram brennivínsflösku og

Fjárhúsin á Bólu. Fyrir framan þau má sjá Guðmund bónda ásamt heimaganginum sínum. Þar sem fjárhúsin standa stóð
áður bær Bólu-Hjálmars. Ljósm. Steinunn Ólafsdóttir.
ekki þætti, ég man bara ekki
hvar ég sá það.
— Þú situr náttúrlega oft
hér, Gúðmundur, og virðir
fyrir þér útsýnið, er það ekki?
— O, sei sei nei, ég hef
aldrei tíma til að sitja, ég bý
hér einn. Frá því 17. ágúst í
fyrra hef ég búið hér einn.
Faðir minn, sem núær níræð-

bóndans á Uppsölum, Stefáns
Stefánssonar. Nú finnst mér
að það eigi að fara að byggja
upp hér. Það á að endurnýja
gamla bæinn, því þetta er
merkur og fallegur staöur.
En svo á auðvitað að vera
hér íbúðarhús í nýjum stil.
— Hvar stóð bær Bólu-
Hjálmars?

Bærinn Bóla í Blönduhlíð, sem byggður var árið 1906. Er hann
íslandi, sem enn er búið í
torfbæum
bóndans á Uppsölum, sagði
mér að baðstofan hefði verið
lítil og hefðu stafnarnir snúið
í austur og vestur. Glugginn
var mót suðri og í stofunni
voru tvö rúmstæði. Baldvin
sagðist ætíð hafa verið
smeykur að ganga fram með
suðurglugganum, er tekið var
að skyggja, og ekki þykir
mér ósennilegt, að Hjálmar
hafi verið þar á rjálti því
nauðugur yfirgaf hann Bólu
á sínum tíma, vænst þótti
honum um Bólu af þeim
bæjum sem hann bjó á.
Þegar hér var komið sögu
bauð Guðmundur oþkur
heim, upp á kaffi og tvíbök-
ur. Húsið er lítið, ekki nema
ein stofa, eldhús og búr. —
Þú gerir ekkert veður út af
draslinu hjá mér, ég er nú
kvenmanslaus eins og allir
vita.
— Er ekki leiðinlegt að búa
svona aleinn?
— Jú, það er leiðinlegt að
vera kvenmannslaus.
— Ætlarðu ekki að fá þér
kaffisopa með okkur Guð-
mundur.
bauð okkur að súpa á. Við
þökkum fyrir, en förum var-
lega í þær sakirnar, og bíl-
stjórinn kveður það óleyfi-
legt þeim er bifreiðum aka.
— Já, já, það er brot á
ellefta boðorðinu að vera
drukkinn við stýrið, segir
bóndi.
— Hvernig gengur búskap-
urinn?
— Ágætlega, ég er með 60
kindur, 5 nautgripi og nokk-
uð af hestum, og þó húsið sé
gamalt þá er það ekki af því
ég hafi eitthvað á móti ný-
sköpuninni það er dýrt að
byggja og einnig hef ég verið
með pabba rúmliggjandi lengi
og léði hreppurinn mér þá lið
með því að auka alltaf við
mig útsvörin. Þeir vita eins
og er, að ég eyði ekki pen-
ingum í kvenfólk og þá er
sjálfsagt að taka af mér sem
mest í útsvar.
— Hvenær kom rafmagn-
ið til þín?
— Það kom fyrir jólin ‘57
og þá varð mikil breyting á
högum mínum. Nú hef ég
FrSmhaid á bls. 21