Morgunblaðið - 31.08.1966, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ
MiSvikudagur 31. ágúst 1966
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Aúglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti ö. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 105.00 á mánuði innanlands.
1 lausasöiu kr. 5.00 eintakið.
IÐNAÐ URINN STANDI
JAFNFÆTIS ÖÐRUM
A TVINNUVEGUM
Hvernig veröur lífið
í alheimsborginni?
fðnsýningin 1966 var opnuð
í gær að viðstöddu miklu
fjölmenni. Við opnunina
flutti Jóhann Hafstein, iðn-
aðarmálaráðherra ræðu, þar
sem hann ræddi mál iðnað-
arins og sagði, að iðnsýn-
ingin væri haldin nú,
til þess að bera vitni íslenzk-
um iðnaði, einni af aðalat-
vinnugreinum landsmanna
á tímum mikilla framfara og
tækniþróunar, vélvæðingar
og vaxandi menningar.
Iðnaðarmálaráðherra fjall-
aði í ræðu sinni um harðn-
andi samkeppni á hinum ísl-
enzka markaði og sagði:
„íslenzkur iðnaður bregzt
rösklega við því hlutskipti
sínu að heyja samkeppni í
heimi vaxandi viðskipta-
frelsis þjóða í milli, vitandi
vel, að í samkeppninni felst
stæling til meiri átaka og
aukinna afkasta, sem fela í
sér meiri vörugæði og lægra
vöruverð öllum almenningi
til hagsbóta. Enginn skyldi
halda, að íslenzkur iðnaður
þurfi ekki í slíkri glímu að
eiga átök við marga erfiða
þraut. Hver er sú barátta
einstaklinga, stétta og þjóða
til framfara og velmegunar,
sem ekki er erfiðleikum háð?
Ég hefi á hinn bóginn enga
vantrú á því, að iðnaðurinn
muni marka sér öruggan
sess í atvinnuþróun íslands“.
Um tollamál og innflutn-
ingsfrelsi sagði iðnaðarmála-
ráðherra:
„Menn verða að hugleiða,
að í heimi lækkandi tolla og
frjálsra viðskipta eigum við
ekki annarra úrkosta en að
fylgjast með, hvort sem við
gerumst beinir þátttakendur
í bandalögum eða samning-
um við aðrar þjóðir eða ekki.
Almenningur hér á landi,
sem í sívaxandi mæli leggur
land undir fót með ferða-
lögum til útlanda, lætur ekki
bjóða sér að vera, hvað
vöruverð snertir, lokaður in.i
an íslenzkra tollmúra. Smygl
og óheiðarleg viðskipti yrðu
óviðráðanleg, og almenning-
ur yrði að búa við almennt
hærra vöruverð, sem mundi
eðlilega knýja á hærra kaup-
gjald og þar með vaxandi
verðbólgu, sem aftur kæmi
iðnaðinum í koll og eyði-
legði tilveru og vaxtarmögu-
leika hans. Sjálfskaparvítin
væru þannig óhindruð að
verki.
Hitt er eðlilegt, að iðnað-
urinn hlýtur að gera kröfu
til þess, að hann standi jafn-
fætis öðrum atvinnuvegum
við aðgerðir þings og stjórn-
ar, sem eru afleiðing verð-
bólgu ’eða til þess að hefta
vöxt verðbólgu og hafa
stjórn á þróun efnahags-
mála. Aðalatriðið er, að hin-
ar ýmsu stéttir og atvinnu-
greinar skilji aðstöðu hverra
annarra nægjamlega til þess
að frá árekstrum og mis-
rétti verði forðað, enda
bresti þá heldur ekki skiln-
ingur stjórnarvalda. Iðnaður-
urinn verður að mega treysta
því, að í þessum efnum verði
Ihann ekki hlunnfarinn, en
hann á heldur ekki að krefj-
ast sér til handa verndar,
sem felur í sér misrétti gegn
öðrum og þjóðfélagslegt
óhagræði“.
ÞRJÁR MIKILVÆG
AR IÐNGREINAR
í ræðu sinni við opnun iðn-
sýningarinnar ræddi
Jóhann Hafstein, iðnaðar-
málaráðherra um þrjár mik-
ilvægar iðngreinar og vanda-
mál þeirra, stálskipasmíði,
veiðarfæraiðnað og niður-
suðuiðnað og sagði:
„Á einni viku í vetur var
hleypt af stokkunum í ís-
lenzkum skipasmíðastöðum
þrem stálskipum allt að 346
smálestir að stærð. Ein skipa-
smíðastöðin hefir þegar
smíðað fimm stálskip á þrem
árum, að vísu minni báta
þrjá, en tvö nærri 200 smá-
lesta skip. Ef menn halda,
að þetta hafi getað orðið án
áræðis, framúrskarandi dugn
aðar og bjartsýni mikilla
framtaksmanna, þá er það
misskilningur. Ef menn
halda, að þessu séu ekki
samfara miklir erfiðleikar og
og vandleyst úrlausnarefni
séu ekki bæði yfirvofandi og
framundan, þá er það líka
misskilningur. En vitað er,
af þeim, sem vilja vita, að
stefnt hefur verið að því
af ríkisstjórn peningastofn
unum og f járfestingarsjóð •
um að styðja við bakið á
þessu íslenzka framtaki og
það verður gert“.
Um niðursuðuiðnað og
veiðarfæraiðnað sagði iðn-
aðarmálaráðherra:
,Tvær eru þær greinar
iðnaðar, sem eru nátengdar
sjávarútvegi, en teljast þó
ekki til þess fiskiðnaðar,
sem talinn er utan hins al-
menna iðnaðar og ég hef því
ekki að vikið. Það er niður-
suðuiðnaður sjávarafurða til
útflutnings og veiðarfæra-
iðnaður. Þessi niðursuðu-
iðnaður hefur því miður áct
MANNKYNIÐ í dag getur nú
horft fram til þess tima, er
mannabústaðir, byggingar, götur
og þjóðvegir ná yfir allt byggi-
legt svæði jarðarinnar, að nokkr-
um þjóðgörðum og skógarsvæð-
um undanteknum. Heimsborg-
irnar í dag ná að vísu aðeins
yfir 1% af jarðsvæði hnattarins,
en hin gífurlega fólksfjölgun
mun valda gerbyltingu. Talna-
fræðingar spá nú, að árið 2000
verði íbúar jarðarinnar allt að
þrefalt fleiri en í dag og árið
3100 tífalt fleiri.
Mannkynið mun þá búa í
(„Echumenop>olis“), alheimsborg
án landamæra. Stundin er nær
en margur heldur. Mun mann-
kynið geta lagað sig að alheims-
borgarlífi? Ef svo, hvaða skref
skulu tekin i þá átt, hvert er
fyrsta skrefið sem við æitum að
taka í dag að þessu marki?
Fram til þessa dags hefur mað-
urinn látið hverjum degi nægja
sínar þjáningar. Framtíðin hefur
venjulega komið okkur á óvart
hverju sinni, og við höfum beðið
þar til hún varð að raunveru-
leika með að laga okkur eftir
aðstæðunum. Þetta hefðbundna
rólyndi er orðið mannkyninu
hættulegt á þessum tímum hraða
og orku.
Núlifandi kynslóð á því láni að
fagna, að eiga einn mann, sem
býr yfir framsýni og hugrekki
til að horfast í augu við stað-
reyndina um alheimsborgina, og
hann hefftr þegar hafið rann-
sóknir á leiðum til að lifa við
slíkar aðstæður.
Frumherjinn í fræðum, sem
fjalla um rannsóknir á bú-
festuháttum manna, er gríski
arkitektinn og skipuleggjarinn
Constantinos Doxiadis, en hann
hlaut í síðasta mánuði hin ár-
legu Aspenverðlaun, sem veitt
eru af Aspen-mannfræðistofnun-
inni í Coloradofylki í Banda-
ríkjunum. Aspenverðlaunin eru
svar Bandaríkjamanna við Nób-
els-verðlaununum og er dr.
Doxiadis þriðji verðlaunahafinn.
Sá fyrsti var brezka tónskáldið
Benjamin Britten og annar
bandaríski ballethöfundurinn —
Martha Graham.
Þó að allir verðlaunahafarnir
komi frá ólíkum sviðum, eiga
þeir eitt sameiginlegt. Þeir eru
allir frumherjar hver á sínu
sviði og hefur Aspenstofnun sýnt
mikla framsýni og dómgreind
með vali sínu.
Aspenverðlaunin í ár eru við-
erfitt uppdráttar og veldur
þar ýmist annaðhvort eða
hvorttveggja, markaðserfið-
leikar og hráefnaskortur. Til
þess að létta undir hefur
tollur verið endurgreiddur af
vélum til niðursuðunnar og
útflutningsgjald greiðir þessi
framleiðsla ekki, en lægra
gjald til Iðnlánasjóðs. Þrátt
fyrir margháttaða aðra fyrir-
greiðslu af opinberri hálfu,
berjast slík fyrirtæki í bökk-
um, og er vissulega leitt til
þess að vita, ekki sízt þegar
í hlut eiga stór og ný fyrir-
tæki, sem miklar vonir hafa
í heiminum í dag. Og það vanda-
mál gengur næst vandamálinu
við að forða mannkyninu frá að
misnota valdið yfir kjarnork-
unni til að gereyða jarðlífinu.
Ef við getum stillt okkur um að
fremja alheimssjálfsmorð, hlýtur
athygli okkar að beinast fyrst og
fremst að mannfjöldunarvanda-
málinu og borgunum, sem fólk
ið á að búa í. Þessi vandamál
eru svo háð hvort öðru, að vinna
verður að sameiginlegri lausn
þeirra. Mikilvægi slíkrar lausn-
ar er knýjandi.
„Ekistics" hefur eitt mikilvægt
gildi, afl sameiningar. Tilraunir
til að koma í veg fyrir styrjaldir
fyrir fullt og allt, og tilraunir til
að hafa hemil á fólksfjölguninni
í heiminum, valda báðar skoðana
ágreiningi. Sú fyrrnefnda kyndir
undir deilum á sviði stjórnmála,
en hin síðarnefnda stríðir gegn
grundvallarreglu kaþólskrar trú-
ar. „Ekisties" er aftur á móti
eingöngu afl sameiningar, og sam
sameinandi afl getur það verið
velgerðarmaður mannkynsins nú
á þeim tímum, er við getum val-
ið um hvort við viljum lifa sam-
an í sátt og samlyndi eins og ein
fjölskylda, eða gereyða okkur.
Afvopnunarráðstefna hefur í
dag meira mikilvægi fyrir fram-
tíð mannkynsins, heldur en ráð-
stefna, sem fjallaði um hvernig
lifa eigi lífinu í alheimsborg.
Afvopnunarráðstefna er mikil-
vægari vegna þess að mannkyn-
ið hefur öðlazt yfirráð yfir kjarn
orkunni, áður en það hefur sigr-
Ósló, Moskvu, 29. ágúst
— NTB — AP —
LUDWIG Erhard, kanzlari V-
Þýzkalands, og kona hans,
komu í opinbera heimsókn til
Óslóar í gær, sunnudag. í för með
þeim var utanríkisráðherra V-
Þýzkalands, Gerhard Schröder.
í dag ræddu ráðherrarnir við
þá Per Borten, forsætisráð'herra
Noregs, og John Lynd, utanríkis-
ráðherra, m.a. um ýmis vanda-
mál NATO, samskipti austurs og
vesturs og Þýzkalandsmálin. Þá
sátu þýzku gestirnir hádegis-
verðarboð Ólafs konungs og í
kvöld hélt norska ríkisstjórmn
þeim samsæti í Akerhus. Á morg
un, þriðjudag, er búizt við að ráð
verið tengdar við, og annars
staðar fyrirtæki, sem gætu
verið lyftistöng atvinnuöfl-
unar í kauptúnum og kaup-
stöðum, þar sem atvinna hef-
ur verið ónóg, sökum afla-
brests og annarra orsaka. Því
miður hefur íslenzkur veið-
arfæraiðnaður átt erfitt með
að festa rætur. Liggja til
þess margar orsakir, sem
ítarlegar rannsóknir veiðar-
færanefndar, sem falin hafði
verið íhugun málsins, veita
niðurstöður um. Efnahags-
málastofnunin og iðnaðar-
málaráðuneytið hafa haft
ast á aldagamalli stríðslöngun-
inni. Því miður eru afvopnunar-
ráðstefnur einskorðaðar við ríkis-
stjórnir, og á þeim grundvelli er
haldið uppi stjórnmáladeilum
milli hinna 125 ríkja, sem skipta
mannkyninu stjórnmálalega.
Þessar deilur valda ruglingi
í tilraunum mannkynsins til að
mynda sameiginlegan grundvöll
fyrir öryggi þess.
Á hinn bóginn munu ráðstefna
um „Ekistics" ekki ákveða örlög
mannkynsins í nánustu framtíð,
hún getur óbeint unnið að sam-
einingu þess, vegna þess að þar
geta allar þjóðir heims staiuað
saman án tillits til stjórnmáia-
legra deilna. Lífsvandamál nútím
ans og framtíðarinnar eru mörg
og mikilvæg og sameiginleg öll-
um vaxandi borgum. Þess vegna
getum við sameiginlega unnið að
lausn þessara vandamála, án þess
að láta hindrast af alþjóðadeil-
um og járntjöldum.
Þannig getur „Ekistics" orðið
mannkyninu að liði á tvennan
hátt. Með því að hjálpa okkur tii
að brjóta niður hindranir þjóða
í milli, gæti það bjargað okkur
frá gereyðingu, og með því áð
kenna okkur að lifa í alheims-
borg, sem er staðreynd ef við
ákveðum að lifa áfram, getur
það sýnt okkur fram á, að mann-
kynið getur lifað góðu lífi við
áður óþekktar þjóðfélagsaðstæð-
herrarnir ræði viðskipta- og
markaðsmál.
Moskvublöðin Pravda og Iz-
vestija gera heimsókn Erhards
til Noregs a'ð umtalsefni í dag.
Segir Pravda m.a., að almenning-
ur í Noregi og Svíþjóð sé lítt
hrifinn af heimsókninni, en IJonn
stjórnin hafi áhuga á Nore|i af
hernaðarlegum ástæðum og ætli
greinilega, að Norðmenn séu bún
ir að gleyma aðförum nazista á
styrjaldarárunum.
Izvetsija segir, að Norðmenn
hafi tekið á móti Erhard með fá-
læti, er jaðrað hafi við andúð.
Blaðið ræðir sérstaklega um við-
tal við Erhard, kanzlara, í Aften-
Framhald á bls. 19
þetta málefni til frekari með-
ferðar. Ríkisstjórnin íhugar
nú úrræði, sem ekki mega
lengi dragast, ef þessari at-
vinnugrein á ekki að vera
rutt úr íslenzku atvinnulífi.
Teldi ég það til mikils tjóns
og alvarlegt vandamal
íslenzks sjávarútvegs. En úr-
lausn þessa vandamáls nú
veltur ekki hvað sízt á gagn-
kvæmum skilningi annarra
atvinnugreina á þjóðhags-
legu gildi og öryggi, sem ekki
verður véfengt að felizt í til-
veru íslenzks veiðarfæraiðn-
aðar“-
urkenning á mikilvægi „Ekistics'
(Observer, eftir Arnold
Toybee, öll rétt. áskilin).
Erhard í Osló
Moskvublöðin ræða heimsókn hans