Morgunblaðið - 31.08.1966, Blaðsíða 15

Miðvikucla.ffur 31. Sgúst 1966
MORCUNBLAÐIÐ
15
Iðnaðurinn hefur brugðizt vel við
hlutskipti sínu í þjdðarbúskap okkar
Ræða Jóhanns Hafsteins, iðnaðarmálaráðherra,
við opnun Iðnsýningarinnar 1966 í gær

HÁTTVIRTU áheyrendur.
íslenzkur iðnaður opnar dyr
íinar fyrir almenningi í dag.
Haldin er fimmta almenn iðn-
sýning í höfuðstað landsins og
fyrsta almenna kaupstefna ís-
lenzks iðnaðar. Áður hafa iðn-
stefnur Sambands íslenzkra sam-
vinnufélaga verið haldnar á Ak-
ureyri, og hér í Keykjavík héldu
iðnrekendur í fataiðnaði vöru-
sýningu og kaupstefnu í apríl—
maí 1965. Lýsti það áræði og
•bjartsýni fatnaðarvöruframleið-
enda, sem áttu í erfiðleikum
vegna vaxandi erlendrar sam-
keppni, en mun hafa borið góðan
árangur sýnt almenningi meiri
vörugæði en búizt var við og
vakið traust á framleiðslunni,
ur iðnaður þurfi ekki í slíkri
glímu að eiga átök við marga
erfiða þraut. Hver er sú barátta
einstaklinga, stétta og þjóða til
framfara og velmegunar, sem
ekki er erfiðleikum háð? Hverj-
ir eru þeir sigraj, sem unnizt
hafa án erfiðis? Ég hefi á hinn
'bóginn enga vantrú á því, að iðn-
aðurinn muni marka sér öruggan
sess í atvinnuþróun íslands.
Vaxtarmáttur islenzks iðnaðar.
Ég vil leyfa mér að nota þetta
tækifæri til þess að minna á
ýmsa þætti almennra iðnaðar-
mála og iðnþróunar, sem vitna
um vaxtarmátt íslenzks iðnaðar
jafnframt því að varpa nokkru
ljósi yfir ýmsa erfiðleika og við-
Forsetl fslands, herra Asgelr Ásgeirsson, í sýningardeild Héð-
ins, ásamt Sveini Guðmundssyni alþ.m., forstjóra Héðins.
eins og að var stefnt.
Iðnsýningar hafa verið haldn-
ar hér á merkum tímamótum,
sem vitnar um hlutdeild iðnaðar-
manna og iðnrekenda í þjóðlífs-
þroska og framförum. Iðnsýning
var haldin 1874 hér í Reykjavík,
þegar minnzt var 1000 ára af-
rnælis íslandsibyggðar. Iðnsýning
var haldin 1883 hér í Reykjavík
Iðnsýning var haldin 1911, þeg-
ar minnzt var með hátíðahaldi
100 ára afmælis frelsishetjunn-
ar, Jóns Sigurðssonar. Iðnsýn-
ing var haldin 1952, þegar
minnzt var 200 ára afmælis „Inn
réttinga“ Skúla Magnússonar,
landfógeta.
Hvers vegna er þá haldin iðn-
sýning nú? Það er ekki til þess
að minnast neinna tímamóta. Iðn-
sýningin 1966 er haldin til þess
að bera vitni íslenzkum iðnaði,
einni af aðalatvinnugreinum
landsmanna, á timum mikilla
framfara og tækniþróunar, vél-
væðingar og vaxandi menningar.
íslénzkur iðnaður bregzt rösx-
lega við því hlutskipti sínu að
heyja samkeppni í heimi vax-
andi viðskiptafrelsis þjóða í
milli, vitandi vel, að í sam-
kepþninni felst stæling til meiri
étaka og aukinna afkasta, sem
fela í sér meiri vörugæ’ði og
lægra vöruverð öllum almenn-
ingi til hagsbóta.
Enginn skyldi halda, að íslenzk
En vitað er af þeim, sem vilja
vita, að stefnt hefir veri'ð að því
af ríkisstjórn, peningastofnunum
og fjárfestingarsjóðum að styðja
við bakið á þessu islenzka fram-
taki og það verður gert.
Atvinnuþróun á tækniöld .
Af hálfu löggjafarvalds og
stjórnvalda hafa ráðstafanir ver-
ið gerðar, sem við það miðast, að
atvinnulíf okkar er að þróast á
tækniöld. Ný iðnfræðslulöggjöf
hefir verið sett. Tækniskóli fs-
lands stofnáður. Sett alhliða lög-
gjöf um rannsóknir í þágu at-
vinnuveganna, en með þeim hafa
skapast ný og gjörbreytt skilyrði
fyrir tvær rannsóknarstofnanir í
þágu iðnaðarins, Rannsóknar-
stofnun iðnaðarins og Rannsókn-
arstofnun byggingariðnaðarins.
Vinna báðar þessar stofnanir að
fjölþættum rannsóknarefnum,
sem ætla má að geti orðið iðn-
þróuninni mikilvæg. Til áætlun-
ar um framkvæmd hagræðingar
og framleiðniaukningar iðnaðar
sem annarra atvinnugreina hefir
verið varfð um 7 millj. kr. á fjár-
lögum á þremur árum, en Iðnað-
armálastofnun íslands hefir haft
forustu um framkvæmdir. Fyrstu
hagræðingarráðunautar voru út-
skrifaðir 11. des. 1965 og fleiri
væntanlegir á næstunni í þjón-
ustu atvinnulífsins.
Tilgangur þessa er að gera
hagsmunasamtökum vinnumark-
aðarins kleift, með aðstoð stjórn
valda, að fá í sína þjónustu menn
með sérþekkingu á vinnurann-
sóknum, ákvæðisvinnu og öðr-
um þáttum hagræðingartækninn
ar til þess að samtökin geti af
sinni hálfu orðið þátttakendur í
vi’ðleitni til að bæta skipulag,
rekstur og vinnubrögð í hvers
konar atvinnurekstri. Þann 11.
desember 1965 undirrituðu einnig
heildarsamtök vinnumarkaðarins
Alþýðusamband fslands, Félag
íslenzkra iðnrekenda, Vinnumála
samband samvinnufélaganna og
Vinnuveitendasamband fslands
„leiðbeiningar um undirbúning
og framkvæmd vinnurannsókna".
Telja má, að þetta samkomulag
og útskrifun fyrstu hagræðingar-
fangsefnl, sem úrlausnar bíða. ráðunautanna marki nokkur
íslendingar hafa á örfáum árum tímamót í þróun íslenzkra hag-
endurnýjað fiskiskipastól sinn. ræðingarmála.
Horfið frá minni eikarskipum til Unnið er að rannsókn þess,
stórra stálskipa. Nokkurra ára
átak í þessum efnum hefir kost-
að um eitt þúsund og fimm
hundruð milljónir króna. Allt
var þetta keypt frá útlöndum.
Fyrir um það bil þremur ár-
um hefst ný þróun. í stað gömlu
og litlu dráttarbrautanna hefst
bygging nýrra og stærri með
nýjum tækjum til þess að geta
sinnt viðgerðarþjónustu hins
nýja flota. Jafnframt hefst und-
irbúningur stálskipasmíði í land-
inu og stálskipasmíðin sjálf.
Á einni viku í vetur var hleypt
af stokkunum í íslenzkum skipa-
smíðastöðvum 3 stálskipum allt
að 346 smálestir að stærð. Ein
skipasmíðastöðin hefir þegar
smíðað . 5 stálskip á þremur ár-
um, að vísu minni báta þrjá, en
tvö nærri 200 smálesta skip.
Ef menn halda, að þetta hafi
getað orðið án áræðis, framúr-
skarandi dugnaðar og bjartsýni
mikillar framtakssemi, þá er það
misskilningur.
Ef menn halda, að þessu séu
ekki samfara miklir erfiðleikar
og vandleyst úrlausnarefni séu
ekki bæði yfirvofandi og fram-
undan, þá er það líka misskiln-
ingur.
Jóhann Hafstein,
iðnaðarmálaráð'herra.
hvernig iðnaðurinn geti orðið
sem bezt aðnjótandi tækniaðstoð-
ar. Einstakir málaþættir eru í
sérstakri rannsóknarmeðferð,
svo sem sameiginleg rannsókn
með Norðmönnum, sem stefnir
að betri hagnýtingu í ullar-
vinnslu og ullariðnaði, en af
okkar hálfu hefir til þessa verið
varið á fjárlögum 1,5 millj. kr.
—• Unnið er að umfangsmikilli
könnun möguleika til eflingar
sútunariðnaði og verið að rann-
saka byggingarkostnað í landinu
til samanburðar við reynslu ann-
arra.
Forstjóri Iðnaðarmálastofnun-
ar íslands hefir komizt svo að
or’ði í ágætri yfirlitsgrein um
þróun íslenzks iðnaðar, sem birt-
ist í Tímariti iðnaðarmanna:
„Á einum mannsaldri eða svo
hefur viðhorf íibúanna til afkomu
möguleikanna, sem landið býr
þeim, gerbreytzt. Miðað við legu
landsins, veðráttu og landsgæði
var ekki annars að vænta, að ó-
breyttum atvinnuháttum, en að
þjóðin mundi um ófyrirsjáanlega
framtíð verða að sætta sig við
kröpp lífskjör á hrjóstugu, ein-
angruðu eylandi.
Svo mjög hefur þetta breytzt,
að ekki einungis á þjóðin í dag
að búa við lífskjör sambærileg
því, sem bezt gerist annars stað-
ar, heldur líta íslendingar á sitt
eigið land sem land hinna ótæm-
andi tækifæra.
Á sama tíma og alþjóðleg
tækniþróun hefur leitt til bættra
lífsskilyrða fyrir hundruð millj-
óna fólks í mörgum löndum, hef-
ur þessi sama tækniþróun endur-
mótað íslenzkt þjóðfélag og at-
vinnuhætti þess, rétt eins og þjóð
in byggi nú i nýju landi“.
Fyrir frumkvæði iðnrekenda
er fjöliðjuveri'ð Iðngarðar að
rísa, en þar eru lögmál hagræð-
ingar og framleiðniaukningar að
verki. Bær og ríki hafa jafn-
framt að þessu stutt, en hér er
sem víðar þörf meiri fyrir-
greiðslu, einkum í sambandi við
lánasfjárveitingar.
Lánsmat iðnaðarins.
Þó hefir mjög skipazt til hins
betra í lánsfjármálum iðnaðar 4
undanförnum árum. Iðnlánasjóð-
ur er nú orðinn öflug stofnun og
sívaxandi. Fyrir 6-—8 árum gat
hann aðeins veitt lán, sem námu
2—3 millj. kr. á ári, en undan-
farin þrjú ár námu lánveitingar
hans um 150 millj. kr. saman-
lagt, og munu á þessu ári nema
nálægt 70 millj. kr. — Með lög-
gjöf frá síðasta þingi var hann
enn stórefldur. Árlegt rikissjóðs-
framlag fimmfaldað, í 10 millj.
kr., almenn lánsheimild aukin i
150 millj. kr. og veitt ný láns-
heimild í sambandi við stofnun
nýs lánsflokks hagræðingarlána
allt að 100 millj. kr., en þeim lán-
um er ætlað að stuðla að því að
auka framleiðni og bæta aðstöðu
iðnfyrirtækja til þess að aðlaga
sig nýjum viðhorfum vegna
breyttra viðskiptahátta, svo sem
tollabreytinga og fríverzlunar.
Lánveitingar Framkvæmdabank-
ans til iðnáðar hafa numið um
25—40 millj. kr. árlega undanfar-
in ár og ber að hafa það í huga
við ráðstöfun fjár frá Fram-
kvæmdasjóði íslands, þegar
hann tekur við af Framkvæmda-
bankanum um næstu áramót.
í>ó að augljóst sé, að takmark-
að rekstrarfé sé iðnfyrirtækjum,
eins og öðrum atvinnufyrirtækj-
um, oft til trafala óg valdi erfið-
leikum, má ekki gleyma hinu,
að útlánaaukningin úr banka-
kerfinu til iðnrekstrar hefir
samt verið mjög mikil, og komst
aukningin upp í 25% 1963 og var
18.4% sl. ár. Hafin eru endur-
kaup Seðlabanka á afurða- eða
framleiðsluvíxlum iðnfyrirtækja.
Framkvæmdabanki hefir annazt
lánveitingar vegna smíði frysti-
véla og annarra véla til útflutn-
ingsframleiðslunnar til þess að
jafna metin við kaup slíkra véla
erlendis frá með gjaldfresti.
Seðlabankinn hefir endurkeypt
slík lán. Enn er þetta í of litlum
mæli en á fyrir sér að vaxa.
Framhald á bls. 17.
bveinn K.. Sveinsson, verKiræðingur sýmr starfsmonnum sovézka sendiráðsins sýningardeild-
Völundar.