Morgunblaðið - 25.11.1966, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 25. nóv. 1966
Sé/ici. StgU/dfu/t cfárutJuth, Guð/6*tssotc sfrUfak ttiZv
&ARNA-OG UAfG(.lNfGA&Æn UR
SIGURVEGARAR.
Höfundur: Berhard Stokke.
Þýöandi: Sigurður Gunnars-
son.
Bókaútgáfa Æskunnar.
Prentsmiðjan Oddi hf.
SJÁLFSAGT hefir það verið
skemmtilegri forsíðu að þakka,
að ég valdi mér þessa bók til
lestrar úr hópi margra annarra.
Það var eitthvað ævintýralegt
við hana, eitthvað óráðið.
Víst er um það, að innihaldið
reyndist einnig ævintýralegt.
Tveir ungir bræður, föðurdeys-
ingjar, lenda í tiörðum átökum
við svíðing auðbygg'junnar, berj-
ast fyrir tilverurétti sínum og
móður og systur sinnar, og eins
og í öllum ævintýrum blutu þeir
sigur að lokum, með góðs manns
Sbj.álp.
En allan tímann, meðan á lestri
sttóð, haifði ég þáð á tilfinning-
unni, að höfundur hefði ráðizt
í verk, er hann réði ekki við.
Söguþráðurinn er af þeim sök-
um á stundum teygður svo brak-
ar í eða þá vafinn saman, að úr
verður ílækja. Á baksíðu stend-
ur, að hann hafi í æsku verið
smali á fögrum fjallaslóðum. Það
dreg ég hreint ekki í efa, en
skeifing hlýtur að vera langt
e-íðan, e'ða þá eðli norsks búsmala
allt annað en íslenzks. Margar
fiíásagnirnar af dýrunum eru svo
Athuga-
semd
1 FRÉTTUM frá Alþingi í Mbl.
2. nóv. las ég, að 29 umsækjend-
um hafi nú í sumar verið veitt
leyfi til byggingar sumarbústaða
á svæðinu austan og vestan við
Gjábakka „enda verði svæðið
skipulagt og náttúruverndarráð
fylgzt með úthlutun". í þessu
sambandi tel ég rétt að eftirfar-
*ndi komi fram:
í fyrsta lagi: Ekkert samband
var haft við náttúruverndarráð
er leyfi voru veitt til byggingar
sumarbústaða á þessu svæði.
Ekki mun heldur hafa verið
haft neitt samband við þjóð-
minjavörð, sem rétt hefði þó
verið að gera.
í öðru lagi: Þótt náttúruvernd-
arráð hafi, því miður, ekki vald
til að koma í veg fyrir hinar fyr-
jrhugu sumarbústaðabyggingar,
hefur það einróma lagzt gegn
þeim, þar eð þær hljóti óhjá-
kvæmilega að trufla friðhelgi
þjóðgarðsins og telur ráðið, að
fremur bæri að vinna að því
stækka hið friðlýsta svæðL
í þriðja lagi: Ólíklegt er, að
náttúruverndarráð muni nokk-
urntíma vilja bera nokkra
ábyrgð á þessum leyfisveiting-
um til sumarbústaðabygginga í
Gjábakkalandi. Þær leyfisveiting
ar eru og verða, umbúðalaust
sagt: endemis hneyksli. Þar
bera þeir einir ábyrgð á, sem til
hafa stofnað. Þeirra eru bökin
breið.
Sigurður Þórarinsson.
einkennilegar, að lesandi, sem
alinn er upp í sveit, hlýtur að
draga þá ályktun, að höfundur
hafi skrifað þær efltir mynd og
hana tekna á heldur lélega kassa-
véL
Vissulega stendur hvergi, að
sagan skuli vera kennslubók í bú
fræði, það er rétt, en algjör ó-
þarfi er að auka um vanþekk-
ingu unglinga í borgum á fer-
fættum málleysingjum. Hún er
nóg fyrir.
Ég hefði kosið, að höAundur-
inn hefði valið kjarna verks síns,
baráttu föðurleysingjanna á kot-
býlinu, vdð harðsvírann Grím
bónda, aðra umger'ð. Tilgangur-
inn er vissulega góður. Það hefði
verið gaman að fá góða sögu af
bariáttu unglinga við sjálfa sig,
þegar byrði lífsins leggsit svo
óvægin á þá.
Þýðing æskulýðsleiðtogans Sig
urðar Gunnarssonar, kennara, er
prýðileg, eins og vænta mátti,
samvizkusamlega unnin og af
hans þekktu snyrtimennsbu
Hinu vil ég ekki leyna, að óg
sé eftir dýrmætum tíma hans í
þessa bók frá mörgum öðrum.
Útgáfan er snotur. Prófarka-
lesitur góður og verk prentsmiðju
vel unnið.
GAUKUR VERÐUR HETJA.
Drengjasaga.
Höfundur: Hannes J. Magnús-
son.
Bókaútgáfa Æskunnar.
Prentsmiðjan Oddi hf.
ÉG fagna því að hafa átt þess
kost að kynnast þessari bók, svo
margt er það, er prýðir hana.
Fyrst er þar til að taka, að hún
angar af kærtleika tii ungs fólks
og löngunar t.þ.a. verða því veg-
vísir til þroska. Þetta tvennt
sameinar hún ágæta vel, enda
höfundurinn enginn viðvaningur
til verka, þar eð þetta mun
fjórtánda ritið, er hann sendir
frumsamið, frá sér. Það verður
líka hverjum lesanda ljóst, að
hér voru ei orð barin saman til
þess að kaupa fyrir þau teppi,
eða t.þ.a. greiða me'ð þeim olíu-
reikninginn, heldur af hinu, að á-
hyggjur ungs fólks hafa orðið
eftir á skrifstofu skólastjórans,
hafa elt hann og krafizt lausnar
fyrir fleiri en þá unglinga eina,
er fundi hans náðu. Höfundur
gerir enga tilraun t.þ.a. teljaist
hafa leyst lífsgátur annarra,
heldur bendir lesandanum á, með
hjálp sögupersónanna, hvernig
hann telur réttast, að bregðast
við ýmsu því, er margt ungt fólk
telur ókleifan vegg.
Aðalsöguhetjan, Gaukur Atla-
son, ellefu ára snáði, brýtur t.d.
heilann um það, hvers vegna
sumir fæðist bæklaðir til þessa
lifis, og hvers vegna þeim sé oft
gert að ganga utan alfara vegar.
Þetta er mörgum æskumannin-
um erfið raun, raun, sem hann
getur ekki rætt við aðra um,
þá er gott a'ð eiga bók að vini,
er varpar ljósi á veginn.
Ekki get ég stillt mig um það
að benda á, hve skemmtilega
höfundur ræðir við hina ungu
um myrkfælni þeirra. Ógnir
myrkursins verða ýmist grænar
kattarglyrnur eða þá fagnandi
heimalingur, þegar ljósi er varp-
að á þær. Lesandanum er hlátur
í hug, er hann fylgir Gauki, þar
sem hann flýgur yfir, hvað sem
fyrir er undan þessum skelfilegu
draugum.
Hrokinn og hugsunarleysið á
sinn fulltrúa í bók þessarL Það
er Hallur litli Guðmundsson. í
óvitaskap sínum kemur hann
mörgu illu til leiðar, en atvik
verða til þess, að skrápurinn
þvæst af dreng og öðlingshjar.ta
kemur í ljós.
Stíll höfundar er ekki léttur
en skýr, og kostur er það mik-
ill, að hann gerir kröfur til orða-
forða lesandans. Því a'ðeins læra
unglingar fagurt mál, að það sé
fyrir þeim hafL
Eitt atvikanna, er bókin grein-
ir frá, hefir elt mig sfðan ég las
frásögnina af þvd, og er ég langt
í frá í sátt við það. Þeir félag-
arnir Gaukur og Hallur verða
eitt sinn vitni að bifreiðaslysL
SjáMsagt hafa þeir í góðri trú
tekið að kúldrast með hina slös-
uðu pilta, en vita verða allir
unglingar það, að s'likt er háska-
legt athæfi og getur kallað daúða
yfir hina siösuðu. Það þarf bunn-
áttu til að fara með slasaðan
mann. Auðvitað áttu þeir að hag
ræða þeim báðum, þar sem þeir
voru eftir slysið, og bíða síðan
komu sjiúkrabifreiðarinnar.
Bókin er í heild snoturlega út-
gefin- Prentvillup úkinn hefir þó
læðzt að borði setjarans og talið
skemmtilegt að heyra Þorbjörn,
skólastjóra slá u msig með einnri
þéringu, er hann ræðir við vin
sinn Halldór lækni. Auðvitað er
þetta meinlaust í annars vel
prófarkalesinni bók. Hitt verðux
að teljast til lasts, að á nokkrum
stöðum virðist vandvirknin hafa
dottað, er sáður voru réttar af til
prentunar. Slíkt lýtir svo ágæta
bók.
Hafi Bókaútgáfa Æskunnar
beztu þakkir fyrir bókina, hún
er þess sannarlega virði að vera
gefin út og verða lesin.
Das Haydn trio
„HAYDN-TRÍÓIГ frá Austur-
ríki hélt tvenna tónleika fyrir
félaga Tónlistarfélagsins sl. mánu
dags- og þriðj udagskvöld í Aust-
urbæjarbíói. Á efnisskránni var
tríó eftir Haydn í F-dúr, eitt af
þessum klassísku tríóum, þar
sem sellóistinn hefur lítið annað
erindi upp á svið en að elta
vinstri hönd píanóleikarans. En
óhætt er að segja, að Schultz,
sellóleikari, hafi gert sér mat úr
hverjum einasta tóni, sem Haydn
svo sparsamlega lagði honum í
hendur.
Þá léku þeir félagar „írsk þjóð-
lög“ eftir Martin. Þetta var tríó
í þremur þáttum, þar sem raðað
var saman mörgum einlituðum
lögum, sem strokhljóðfærin
fluttu að vísu ágætlega, en yfir
sífelldum iðandi sekkjapípuklið
píanósins. Hljóðfallsáherzlur
voru í stí'l við Bartók, og ef
þessi Martin, (sem skráður var
án fornafns í efnisskránni) var
Frank Martin, þá var þetta verk
slæmur fulltrúi þess sérkenni-
lega persónuleika.
Lokaverkið var Es-dúr tríó
Schuberts, op. 100. Þar var loks
öllum gert jafnhátt undir höfði
frá höfundarins hendi. Píanó-
leikarinn W. Kamper rendist
vera eftirminnilegasti persónu-
leikinn í Haydn-tríóinu. Leikur
fágun og lipurð, en sú fágun var
líka ósjaldan á kostnað styrks.
í Schubert var það mest áber-
andi, þar mátti heyra glitrandi
tært skrautið og skalarunur, en
voldugir hljómar urðu fremur
léttvægir í höndum hans.
Leik félaganna var vel tekið
og (á þriðjudagskvöldið) léku
þeir aukalega þátt úr Ravel tríó-
inu.
Efnisskrá Tónlistarfélagsins
hefur oft verið vel úr garði gerð,
t. d. þegar það lætur prenta
textaþýðingar laga á söngpró-
grömmum. Á þessum tónleikum
Haydn-tríósins var efnisskráin
hins vegar ófullnægjandi, þar
voru nöfn höfunda prentuð án
fornafna, og getur slíkt orsakað
dálítil rangindi gagnvart höfund-
unum og áheyrendum, eins og
t.d. í sambandi við nafn Haydns.
1 heildarútgáfum á Tríóum Jós-
efs Haydns eru verk eftir bróður
N. K. ÞREÐJUDAG verður
Gullna hliðið sýnt í 30. skipti
í Þjóðleikhúsinu að þessu
sinni. Eins og endranær hef-
ur aðsókn að Gullna hliðinu
verið ágæt og hafa fá leikrit
verið sýnd jafn oft á leik-
sviði Þjóðleikhússins. Leik-
stjóri er Lárus Pálsson og hef
ur hann alltaf verið leikstjóri
við Gullna hliðið, þegar það
hefur verið sýnt á leiksviði
hér í bæ. Myndin er af Guð-
björgu Þorbjarnardóttur í að-
allilutverkinu.
hans Mikael Haydn oft látin
fylgja með. Meir að segja
Schubert-nafnið getur verið vill-
andi, því að ekki má gleyma
kontrabassaleikaranum og tón-
smiðnum Franz Anton Schubert,
sem frægur er fyrir að hafa með-
tekið af misgáningi endursent
hindritið af lagi nafna hanis Franz
Peter Schubert, „Álfakóngurinn1*.
í bréfi til útgefandans segir
Franz Anton orðrétt: „Furðulost-
inn verð ég að lýsa því yfir, að
þetta verk var aldrei af mér
samið. Ég ætla mér að halda
eftir þessu handriti, til þess að
reyna að komast að því, ef þesa
er nokkur kostur, hver sendi
yður svona rusl á slíkan ósæmi-
legan máta, og til að geta upp-
götvað hvaða náungi hefur þann-
ig misnotað nafn mitt“.
Þorkell Sigurbjörnsson.
HraÖritunarhækl-
ingur kominn út
HÚSNÆÐI TIL SÖLU
í húsi Vörubílastöðvarinnar Þróttar við Borgartún
er til sölu 600—1200 ferm. húsnæði. —
Tilboð sendist undirrituðum, sem gefa allar nánari
upplýsingar:
málflutningsskrifstofa
Einars B. Guðmundssonar, Guðlaugs Þorlákssonar,
Guðmundar Péturssonar,
Aðalstæti 6, III. hæð.
Símar 1-2002, 1-3202 og 1-3602.
„DRÖG að íslenzkri hraðritun —
hraðritunartákn algengustu orða
tungunnar“ nefnist nýútkominn
handritaður bæklingur, sem
laganeminn Jón Ögmundur Þor-
móðsson hefur tekið saman.
Bæklingurinn er sniðinn eftir
Pitman-hraðritunarkerfinu að
fengnu leyfi Sir Isaac Pitman &
Sons Ltd., London.
Jón Ögmundur kveður bækl-
inginn hentugan til þess að sníða
tvo meginvankanta af hraðritun
og klæða hana búningi, sem á
að geta hentað öllum þeim, er
vilja auka skriftarhraða sinn að
mun. Verður lesendum gefinn
kostur á að læra einvörðungu
til fullnustu hagnýtasta kjarna
hraðritunar eða með öðrum orð-
um að rita hraðritunartákn al-
gengustu íslenzku orða á met-
tíma.
Skammstafanir þessar stuðla
ekki sízt að skriftarhraða beztu
hraðritara eða a.m.k. 250 orða
hraða á mínútu. Leitazt hefur
verið við að gera bækling þenn-
an, sem er fyrst og fremst ætlað-
ur til sjálfnáms eins aðgengileg-
an og framast er unnt, m. a. með
því að undirstrika þau atriði,
sem mikilsverð geta talizt.
Jón Ögmundur segir, að hrein-
ritun sé ónauðsynleg sé upp-
skriftin einungis ætluð til eigin
nota og á að vera unnt að lesa
reiprennandi úr táknunum, þegar
þau hafa á annað borð verið
numin. Ljóst er að margir
geta haft nokkurt gagn af þess-
ari hraðritunarkunnáttu, hentar
hún t. d. vel ræðumönnum við
gerð uppkasts, blaðamönnum I
viðtölum, námsmönnum, svo og
þeim, sem rita þurfa ýmis minn-
isatriði í dagsins önn. Bækling-
urinn er 31 blaðsíða í stóru
broti. Kostar hann 135 krónur.
P. J. 24. okt. Stjórn Kennara-
Framhald á bls. 25