Morgunblaðið - 22.04.1967, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. APRÍL 1967.
Bragi Kristjánsson
Ártúni — Minning
„Dáinn, horfinn". — Harma —
fregn!
Hvílíkt orð mig dynur yfir!
Þessar ljóðlínur þjóðskáldsins
komu í huga mér, er ég frétti hið
skyndilega fráfall vinar míns,
Braga Kristjánssonar, Artúni,
Reykjavík, hinn 13. apríl s.l.
— En ég veit, að látinn lifir;
það er huggun harmi gegn. —
Bragi Kristjánsson, sem í dag
verður til grafar borinn, fæddist
26. júní 1907 í Ólafsvík, Snæfells
nesi. Hann fluttist ungur að ár-
um með foreldrum sínum, Krist-
jáni Guðmundssyni og Sigríði
Elimundardóttur, að Stapa. á
Snæfellsnesi. Er Bragi var 6 ára
gamall lézt faðir hans, og flyzt
hann þá til fósturforeldra sinna,
Guðmundar Magnússonar og
Gunnhildar Jónsdóttur, að
Stóra-Kambi, Breiðuvík. Rétt
innan við tvítugs aldur flyzt
Bragi svo til Reykjavíkur. Stund
ar hann næstu árin ýmsa vinnu
bæði til lands og sjávar eins og
títt var á þeim tíma. Arið 1932
gerist Bragi ráðsmaður að Fells-
múla í Mosfellssveit hjá Kristni
Jónssyni. Þar er hann næstu tvö
árin, en hverfur þá aftur til
Reykjavíkur. Þar stundar hann
ýmsa vinnu, jafnframt sem hann
byrjar búskap að Ártúni, Reykja
vik. Það mun svo hafa verið ár-
ið 1944, sem Bragi gerist fastur
vörubifreiðarstjóri hjá Þrótti og
starfar við það til æviloka.
Árið 1937 gekk Bragi að eiga
eftirlifandi konu sína Sólveigu
Bjarnadóttur, sem reyndist hon-
um hin ágætasta eiginkona í
hvívetna. Varð þeim hjónum
fjögra barna auðið, en þau eru
Kristján, ókvæntur, Sigurborg,
gift Sigurþór Ellertssyni, Sigurð
ur, ókvæntur, og Asdís gift Ólafi
Júlíussyni.
Kynni okkar Braga hófust fyr-
ir nær 30 árum, en það er ekki
fyrr en á s.l. 15 — 20 árum, að
kynni okkar verða all veruleg.
Þá flyt ég með búskap minn í
nágrenni við Braga og áttum við
síðan all náin samskipti í sam-
bandi við fjárbúskap okkar.
Þetta var þó aukastarf hjá
Braga, en mér er óhætt að full-
yrða, að hugur hans hafi beinzt
mest að þessu aukastarfi, þótt at-
vikin höguðu því þannig, að aðal
starf hans yrði annað. Á fyrstu
búskaparárunum að Artúni rak
Bragi allstórt kúabú á þeirra
tíma mælikvarða, en seinna meir
og allt til dánardægurs var hann
með sauðfjárbúskap. Bragi um-
gekkst skepnurnar af mikilli
nærgætni og nákvæmni, þótt oft
á tíðum væri erfitt um vik, hér í
borginni, og þá sérstaklega nú í
seinni tíð, þegar Ártún gat ekki
lengur talizt í útjaðri höfuðborg-
arinnar.
Um árabil var Bragi leitar-
stjóri fyrir okkur Reykvíkinga
f smalamennsku. Reyndist hann
þar sem og annars staðar eins
og bezt verður á kosið. Hef ég
aldrei, að öðrum ólöstuðum, ver
ið með manni i smalamennnsku
sem Braga, er fór eins vel að
fénu en þó af miklum dugnaði.
Það kom sér því oft vel fyrir
Braga að eiga afburða duglega
hesta, og sparaði hann hvorki þá
né sjálfan sig, ef því var að
skipta.
Sem félagi var Bragi mjög
góður, og þótt fjárhagurinn væri
ekki alltaf mjög rúmur, þá var
það hann, sem oftast var veitand-
inn en ekki þiggjandinn. Hann
var skapstilltur maður, þrátt fyr
ir mikla skapsmuni, en gat verið
fastur fyrir, ef á reyndi, sérstak-
lega þegar um var að ræða hin
ýmsu baráttumál félagssamtaka
þeirra, sem hann var meðlimur
1. Ekki sízt vegna þessara eigin-
leika svo og vegna eðlisgreindar
sinnar voru Braga falin ýmis
trúnaðarstörf bæði hjá Vöru-
bifreiðastjórafélaginu Þrótti og
Fjáreigendafélagi Reykjavíkur,
en hann sat um árabil í stjórn-
um beggja félaganna.
Fyrir fáum árum bauð Bragi
mér í ferðalag með sér um æsku
stöðvarnar á Snæfellsnesi. Eg
minnist þess sérstaklega í þessu
ferðalagi, hversu móttökurnar
voru hlýlegar á hverjum bæ á
fætur öðrum, sem við komum á.
Var tekið á móti Braga, eins og
þar væri kominn bróðir eða
sonur, enda bar Bragi ætíð hlýj-
an hug til þessara æskustöðva
sinna.
Ég vil ekki láta hjá líða að
lokum að minnast þes, að oft,
þegar komið var að Artúni,
mátti sjá Braga í hópi barna, þar
sem hann var að sinna fénu eða
eitthvað að bjástra úti við. Hænd
ust börn mjög að honum, enda
var hann mjög barngóður, og
var sama hvort það voru hans
eigin börn, barnabörn eða vanda
lausra. Er þetta dæmi ef til vill
eitt sér nægilegt til að lýsa
manninum.
Ég votta eiginkonu hans, frú
Sólveigu,. börnum, barnabörnum
og tengdasonum, mína dýpstu
hluttekningu við fráfall þessa á-
gæta manns.
Kæri vinur. Þetta var aðeins
örlítill samtíningur úr sitt hverri
áttinni, og gefur kannske ókunn-
ugum ekki nægilega skýra mynd
af þér. En þetta ætti að nægja
þeim samferðarmönnum, sem
þekktu þig, því að þeir vita, að
ekkert af þessu er ofsagt. Þar
sem ég veit að þú unnir ljóðum,
og varst sjálfur hagyrðingur, þótt
ekki bæri mikið á því, þá læt ég
fylgja þér þessar ljóðlínur Þjóð-
skáldsins, Jónasar Hallgrimsson-
ar:
Flýt þér vinur, í fegra heim;
krjúptu að fótum friðarboðans
og fljúgðu á vængjum
morgunroðans
meira að starfa guðs um geim.
Ingimundur Gíslason,
Brúnastöðum.
ÉG BÝST við að æskulýður-
inn í nágrwini Artúns sakni
vinar í stað, við brottför Braga.
Staðhæfa má að hann hafi skilið
börn og ungmenni, er hann um-
gekkst, með fádæmum vel. í um-
gengni sinni við börnin, naut
hann og annars, er var að mínu
áliti einnig mjög ríkt í fari hans,
en það var skilningur hans á
lífi dýra og samúð með þeim.
Þau 27 ár, er hann var bóndi
í Ártúnum, hafði hann jafna
búfé. Ég hygg að þeim áhrifum,
sem umgengni við dýr og kynn-
ing á háttum þeirra, hefur á
börn, verði ekki með orðum lýst,
ekki sízt, þegar sá, er stjórnar,
skilur hlutverk sitt. Að minnsta
kosti var barnahópurinn oft stór,
sem var í kringum Braga og búfé
hans og virtist þar hver skilja
annan.
Við Bragi vorum nágrannar í
27 ár og man ég eigi að nein
snurða hafi hlaupið á samskipti
okkar. Við kynntumst talsvert
og féll mér jafna mjög vel við
hann og naut góðvildar hans og
aðstoðar, þegar á þurfti að halda.
Það er ekki ætlan mín að rita
langt mál um vin minn Braga,
enda væri það ekki að hans
skapi, heldur aðeins að þakka
honum góða samveru og votta
eftirlifandi ástvinum hans sam-
úð mína og minna.
Sveinbjörn Jónsson.
ÞAÐ HALLAR vetri. Sólin
hækkar sinn gang. Vorboðarnir
koma vængstyrkir og hraðfleyg-
ir sunnan yfir sæinn. Lífið vakn-
ar eftir vetrarins blund. Öll lög-
mál náttúrunnar boða birtu og
yi.
En það eru fleiri á ferð en
vorboðarnir, aðrir koma líka og
þá í öndverðum tilgangi, marka
djúp spor í tilveru mannanna,
eigi hvað síst ef þeirra hefur ekki
verið von og þeir eru fyr á ferð
en gera megi ráð fyrir. Þar er sá
helztur er þeysir á Banableik,
hann er skjótráðnastur, fer að
eigin ráðum og spyr engann á-
lits, en maður stendur þá hljóð-
ur og spyr í þögninni, hví svo
fljótt? Hér lá ekkert á.
Hví svo fljótt? kom mér í
hug er ég fregnaði lát míns góða
vinar og félaga Braga Kristjáns
sonar í Ártúni. Hann sem enn
var svo ungur í andanum og átti
svo mörg óskaverkefni eftir að
vinna ef til þess hefði gefizt tóm,
hann hefur nú horfið af vinnu-
staðnum, rúm hans þar stend-
ur autt. Hví svo fljótt? Hvers-
vegna gengur sólin undir að á-
liðnum miðjum degi?
ICreppuár, atvinnuleysi, þröng
í búi verkamanna og allra þeirra
er áttu lífsafkomu sína undir af-
rakstri vinnunnar. Það var þá
sem fundum okkar Braga bar
fyrst saman, atvikin höguðu því
svo að við urðum oft samferða í
leitinni að hinu ófinnanlega, eða
þegar langþráðu marki var náð
í augnablikinu eða um stundar-
sakir, við áttum saman marga
raunagönguna á þeim árum, er
við leituðum í von og þrá eftir
því hnossi sem gerði okkur fært
að bægja frá dyrum þeim vá-
gesti sem heimsótti þá svo marg-
an manninn í okkar stétt.
Haustið 1935 fylgdumst við að
austur í „Síberíu" vistina frægu,
þar sem við urðum að hýrast
langan og kaldan klakavetur.
Sú vist mun fáum úr minni líða
er í henni lentu, en heimilunum
var borgið í bili.
Það er svo margt að minnast á
úr samfylgd og samstarfi okkar
Braga fyr og síðar að ef ég ætti
að rita það allt þá yrði ég að
skrifa bók en ekki minningar-
grein um hann í kveðju skyni.
I harðri baráttu fyrir lífsaf-
komunni á kreppuárunum hóf
Bragi biiskap, fyrst á grasbýli í
Sogamýri en síðar í Ártúni þar
sem hann rak búskap í nær þrjá
áratugi, við Ártún var hann svo
kendur og þekktur um allar nær-
sveitir sem góður og gegn bóndi,
en jafnframt búskapnum stund-
aði hann akstur og var einn af
þekktustu mönnunum á Vöru-
bílastöðinni Þrótti, hann lét þar
félagsmál sig miklu skipta, var
víðsýnn og atorkumaður í að
bæta hag þeirrar stéttar, enda
var dugnaði hans viðbrugðið að
hverju starfi sem hann gekk.
Nú er Bragi í Ártúni horfinn
af sviðinu, miklu fyr en búast
hefði mátt við, því hann var enn
á góðum aldri, aðeins á sextug-
asta aldursári, fæddur 26. júní
1907. Snæfeljingur að ætt og
uppruna, búinn bestu eðliskost-
um, karlmannlegur og vel vax-
inn, þrekgóður og gjörvilegur að
vallarsýn, hann var greindur og
vel hagmæltur, léttlyndur og
snjallyrtur, svo vel máli farinn
að hann gat í stuttri meitlaðri
setningu sagt og lýst málefni á
ljósan og myndrænan hátt.
1 hópi vina og kunningja var
Bragi gleðimaðurinn sem öllum
kom í gott skap, hann átti jafnan
á reiðu, hmittin svör og gaman-
mál, hann hafði yndi af lausavís-
um, en hélt lítið á lofti sinni eig-
in hagmælsku þó hann gerði góð-
ar ferskeytlur sem voru vand-
virknislega ortar báru vott um
góða hagmælsku vandað málfar
og snjalla hugsun.
Rúmri viku áður en hann dó,
töluðum við saman og þá ákváð-
um við að hittast eitthvert kvöld-
ið á næstunni, ræðast þá við um
liðna daga, lausavísur og tengja
orð við orð, þetta átti að verða
gott næðissamt kvöld með fer-
skeytluna í öndvegi, við kvödd-
umst með tilhlökkun um það í
hjartanu, en þetta varð okkar
síðasta sameiginlega ákvörðun
sem ekki verður að veruleika,
kvöldið góða með lausavísurnar
og létt mál kemur ekki, en það
kom annað kvöld miklu fyr en
búast hefði mátt við, með aðrar
fyrirætlanir og önnur mál.
Mér finnst nú þegar ég lít
heim að Ártúni sem það standi
hnípið á bæjarhólnum þegar
höldur þess er horfinn, hjörð-
inni daprast gangan og hestarn-
ir myndu fella tár ef þeir skildu
hvað hefur skeð, vinur þeirra er
nú ekki lengur með umönnunina
eða undurmjúkt klapp á makk-
ann, aldrei framar munu þeir
þeysa í gleði sinni um grund og
bala, tengslin milli manns og
hests eru í þessu tilviki rofin.
Fjölskyldu Braga verður miss-
irinn sár, ung að árum bundust
þau vináttu og tryggðaböndum
hann og eftirlifandi kona hans
Sólveig Árdís Bjarnadóttir sem
staðið hefur’traust og óþaggandi
við hlið manns síns í hartnær
fjóra áratugi, átt með honum
og uppalið fjögur börn og nú á
síðari árum glaðst með honum
yfir fjórum barnabörnum sem nú
verða að sjá afa sinn hverfa svo
skjótlega. Fjölskyldunni votta ég
mína dýpstu samúð og nú þegar
ég kveð minn góða vin og félaga,
Braga í Ártúni, þakka ég honum
alla góðu vináttuna gleðina,
drenglyndið og hjartahlýjuna
sem hann átti svo mikíð af. Með
þessu fáu og fátæklegu orðum
kveð ég hér þann góða dreng
Braga í Ártúni með þökkum
fyrir allt og allt.
AJEP.
— Umhleypingar
Framhald af bls. 17
aftur 2. ágúst og hélt áfram dag
ana 3.—5. og 5. ágúst mætti svo
Papandreou loks aftur á fundi.
Var þá stjórn Novasar felld
með 167 atkvæðum gegn 131 á
sögulegum þingfundi þar sem
þingmenn fóru í hár saman og
vart heyrðist mannsins mál fyr-
ir hrópum og köllum.
Óeðlilegt á síðari hluta 20. aldar.
Konstantín þótti ungur nokk
uð að árum er hann tók við
völdum eftir föður sinn og sagð
ist mönnum misjafnlega um em
bættisverk fcans. Þess m i jjeta
fcér til gamans, að haustið 1965,
28. sep emfcer, gat Mol. K. n-
stantíns í ritstjórnargrem af
því tilefni að þá var lok;ð 72
daga stjórnarkreppu í Grikfc-
landi og Siephanopoulos tekinn
við emöætti forsætisraðherra.
Sagði þar svo: „En hitt er
ljóst, sð heimurinn hefar í
meira en tvo mánuði orðið
vitni sð einkennilegum athöfn
um ríkjandi konungs, sem eru
í éngu samræmi við hugmynd-
ir manna mi á dögum um hlut-
verk konungsdæmis og kon-
unga.. Konungsveldi samræmist
illa lýðræðishugsjónum fólks og
vafalaust verður þess ekki ýkja
langt að bíða að þeim löndum
fækki sem við konungdæmi búa.
Vera má, að athafnir Kon-
stantins konungs hafi ekki brot
ið í bága við stjórnarskrá Grikk
lands, sem mun veita konungi
víðtækari völd en anr.ars stað-
ar tíðkast en þær eru jafn ó-
eðlilegar á síðari hluta 20. ald-
ar þrátt fyrir það og sjálfsagt
væri hyggilegt af Grikkjum að
búa svo um hnútana í fram-
tíðinni að þeir sem konungssess
skipa hafi ekki aðstöðu til ríkra
afskipta af málefnum landsins
eða umgangast forsætisráðherra
sína eins og reifabörn.“
★ ★
Gekk svo allt fram til 17.
september 1965 er Stephanos
Stephanopoulos, sem löngum
var talinn leiðtogi hægri arms
Miðflokkasambandsins, (er
hann hafði átt mikinn þátt í að
stofna áður ásamt Papandreou)
myndaði samsteypustjórn með
stuðningi 45 þingmanna Mið-
flokkasambandsins auk 99 þing
manna Róttækra þjóðarflokks-
ins (þjóðlegra radikala) og
átta þingmanna Framfaraflokks
ins eða 152 þingmönnum aí 300.
Stjórn Stephanopoulosar var við
völd mi'klu lengur en nokkurn
óraði fyrir í upphafi eða í nær
eitt og hálft ár þrált fyrir naum
an þingmeirihluta. Hún sagði af
sér í desember í fyrra, er Rót-
tæki þjóðarflokkurinn lýsti því
yfir að hann hætti s:uðningi við
hana.
Þá tók við Ioannis Parask-
evopoulos, bankastjóri, sem kon
ungur skipaði forsætisráðherra
embættismannastjórnar. er
fara átti með völd í landinu til
bráðabirgða eða þar til kosn-
ingar yrðu haldnar 1 maí n.k.
Þetta er i anna,ð sinn sem Para-
skevopoulos er falið að mynda
bráðabirgðastjórn í Grikklandi,
hið fyrra sinnið var (eins og
áður sagði) er hann tók við 31.
desember 1963 af Papandreou og
gegndi embætti forsætisráð-
herra þar til Papandreou tók
við aftur að loknum kosning-
um í febrúar. Stephanopolos var
aðstoðarforsætisráðherra í þess
ari stjórn Paraskevopoulosar
1963.
Nokkuð varð brátt um em-
bættismannastjórnina nú og
hélzt hún ekki í sessi nema þrjá
mánuði rétt rúma eða frá 22.
desember til 30. marz sl. Rót-
tæki þjóðarflokkurinn varð
henni að falli eins og stjórn
Stephanopoulosar á undan hennfc
Hætti flokkurinn stuðningi sín-
um við stjórnina er Miðflokka-
sambandið lagði fram tillögu
um að framlengja þinghelgi-
þingmanna þar til degi eftir
kosningar.
Næstu daga á eftir átti Kon-
stantín konungur viðræður við
leiðtoga allra helztu stjórnmála
flo'kka landsins, þar á meðal við
Papandreou, en einnig ræddi
konungur við Panayotis Kanell-
opuolos formann Róttæka þjóð-
arflokksins, við Ioannis Passat-
ides, formann EDA-flokksins
(sambands lýðræðislegra vinstri
manna) og við Stephanopuolos.
Gekk þó hvorki né rak um
stjórnarmyndun í nokkra daga
og hótaði Papandreou öllu illu
ef brugðið væri út af stjórnar-
skránni og kosningunum frest-
að. Loks skipaði Konstantín
konungur Kanellopoulos forsæt-
isráðherra 3. apríl og voru allir
ráðherra í stjórn hans úr Rót-
tæka þjóðarflokknum.
Keiddust Miðfiokkasambands-
menn þessu ákaflega og kom til
átaka víða með vinstisinnum og
hægrimönnum i Aþenu og bæði
þar I borg og í Salomki, næst-
stærstu borg Grikklands, fó_u
vinstrisinna stúdentar hópgöng-
ur um götur og kröfðust afnáms
konungsveldis í landinu. Kanell-
opoulos gerði margar árangurs
lausar tilraunir til að afla stjórn
sinni þess fylgis er dygði til
traustsyfirlýsingar í þinginu en
gekk ekki og var þmg rofið
14. apríl og kosningar ákveðnar
28. maí n.k.
AMMAN, 17. apríl AP — Geng
ið var til kosninga í Jórdaníu
fyrir helgina og var kjörið nýtt
þing í stað þess er rofið var í
desember í fyrra. Urslit urðu
kunn á sunnudagsmorgun í 14
umdæmum af 17 og kom í ljós
að yfir helmingur kjörinna íram
bjóðenda átti sæti á fyrra þingi
Einnig voru kjörnir fjórir ráð-
herrar úr stjórn þeirri er rauf
þingið. Fimm frambjóðendur í
Jerúsalem áttu sæti sín vís þegar
fyrir kosningar þar sem enginr
bauð sig fram gegn þeim. f Jórd-
aníu eru stjórnmálaflokkar bann
aðir og frambjóðendur því ekki
bundnir öðrum aga en hollustu
sinni við konung sinn og stjórn
landsins.