Morgunblaðið - 10.05.1967, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 10. MAÍ 1967.
11
Sigurður Guðjónsson, kennari:
Nokkur þankabrot
Eitt sorglegasta fyrirbrigði í
íslenzku þjóðlífi, nú hin síðari
árin, er hinn mikli glæpafarald-
ur, sem fer eins og logi yfir
akur með þjóðinni og þá einkum
hér í Reykjavík. Hér áður fyrr,
allt fram að síðari heimsstyrj-
öld, var það viðburður að blöð-
in gætu um innbrot og þjófnaði.
Nú er heill tugur slíkra afbrota
framinn hér í bæ á viku hverri
ásamt ránum og meiðingum á
friðsömum borgurum að ónefnd-
um hryllilegum morðum og
sjálfsmorðum með tiltölulega
skömmu millibili. Menn spyrja
eð vonum, hver sé orsök þess að
eiðferði manna hefur hrakað svo
skelfilega hér í Reykjavík og
víðar nú hin síðustu ár. Orsak-
irnar eru margvíslegar. En nefna
má vínið fyrst allra. Hömlulaus
ofdrykkja svo að segja á hverri
skemmtun og öllum mannamót-
um. Gersamlega siðspillandi
ensk-amerísk skrílmenning í öllu
venjulegu skemmtanalífi borgar-
innar: Jazzgarg, bítlaöskur, eftir-
hermur og vísnasöngur af lægstu
tegund og meira og minna
óvandað kvikmyndarusl að
ógleymdum kynóra- og glæpa-
ritum. Við þetta bætist peninga-
flóðið og hóflaus eyðsla á fjár-
munum og allt of væg viðurlög
við alvarlegum afbrotum. Vor
íslenzka þjóð er að upplagi
hvorki þjófar né ræningjar eða
miskunnarlaus illmenni. En þeg-
ar vínið er komið í menn, gera
menn allt til að ná í peninga
fyrir því og hinu siðlausa
skemmtanalífi. Hvað er til úr-
bóta við slíku ástandi? Nefna
mætti fækkun vínsölustaða og
aðeins sölu léttari vína á kvöld-
skemmtistöðum og veitingahús-
um í stað þess að fylla gesti,
eldri sem yngri, sterkustu vínum
þar til þeir eru viti fjær af öl-
æði. Mikil og góð áhrif hefði
það líka, ef hinir ungu hljómlist-
armenn okkar vildu leika fögur
létt danslög í stað hins sífellda
jazz- og btílagargs, sem gerir
unglinga ósjálfrátt siðlausa og
ruddalega I allri framkomu og
þá í vínnautn sem og öðru. Æska
íslands myndi áreiðanlega dansa
af hjartans list við fagra tóna,
þegar hún færi að venjast þeim
og skynja fegurð þeirra og þann
unað, sem fögur músik ávallt
vekur í ungum brjóstum. Þá
væri það að sjálfsögðu mikil
bót að hert væri á eftirliti með
gæðum kvikmynda og sjónvarps-
efnis sem og skemmtiritum, sem
sum hafa mjög vafasamt efni að
geyma, þegar um uppeldi æsk-
unnar er að ræða. Sem flest
byggðarlög landsins og kaup-
staðir ættu einnig að banna
áfengissölu innan sinna vébanda.
Hvað réttur tíl slíkrar sölu get-
ur baft í för með sér, sést bezt
á dæmi hinna góðu og dug-
miklu Vestmannaeyinga, sem
drukku frá sér ráð og rænu fyrir
400—500 þúsund krónur fyrsta
daginn sem vínsalan þar í bæ
var opnuð. Þeim fyrirgefst það
í þetta sinn, en vonandi kemur
það ekki fyrir aftur hjá slíkum
sægörpum sem þeir hafa verið
og eru.
Það er auðvitað ríkisvaldið og
bæjar- og héraðsstjórnin í hin-
um ýmsu hlutum landsins sem
í þesisu vandamáli verða að hafa
forystuna. Verði það, má vera að
sá dagur renni upp, að glæpa-
faraldurinn í Reykjavík hverfi
og ensk-ameríska skrílmenningin
hér verði aðeins minningin ein
og er þá vel. Æska Reykjavikur
fær þá aftur sinn fagra, bjarta
íslenzka norræna blæ eins og
fjallahringurinn og flóinn fagri,
sem umlykja hana ár og síð.
Togaraútgerðin.
og verðlagsbrjálæðið
Smám saman rís Sundahöfnin
úr sæ, ef svo mætti að orði
kveða, og tekur á sig lögun og
form. Við þessa höfn, við sund-
in biá. verða tengdar miklar
framtíðarvonir fyrir Reykjavík-
urborg um auknar siglingar og
vaxandi velmegun, sem vonandi
eiga eftir að rætast. — En
hörmulegt er til þess að vita, að
samtímis því að þetta mikla
mannvirki rís skuli stolt íslenzks
sjávarútvegs, togaraútgerð lands-
manna, komin í rúst vegna verð-
lagsbrjálæðis fyrst og fremst,
sem hvergi á sinn líka meðal
siðaðra þjóða. Nú sést ekki leng-
ur hin fagra búsældarlega sjón,
þrjú fjögur botnvörpuskip
drekkhlaðin við hafnarbakkana
í Reykjavík við að losa saltaðan
stórþork, mestu gæðavöru sinn-
ar tegundar, og margir tugir
verkamanna vinnandi við það.
Nú hafa togararnir ýmist verið
seldir öðrum þjóðum eða liggja
aðgerðalausir við hafnarbakkann
eða inni í sundum eins og það
er kallað. Aðeins þeir nýjustu
og stærstu sækja á langmiðin,
koma með metafla og metsölu á
erlendum markaði en berjast
samt í bökkum við að lifa. Gott
dæmi um þetta er aflaskipið
mikla Maí í Hafnarfirði. Sam-
kvæmt blöðunum seldi hann
einn túrinn fyrir um 4 millj. kr.
og hafði aðeins 90 þúsundir eftir
handa útgerðinni til að lifa og
starfa fyrir.
Að svona er komið fyrir út-
gerðinni er fyrst og fremst verð-
lagsbrjálæðinu að kenna. Það
fæst hvergi nærri fyrir afla tog-
aranna á erlendum markaði, sem
við þurfum til að fullnægja
hvort tveggja: daglegum þörfum
okkar til að lifa í landinu og
rekstrarfjárþörf dýrrar útgerð-
ar. Niðurstaðan er sú, að við
eyðum mikið meira en við öfl-
um. En það er auðvitað vitað
fyrir löngu síðan, þótt ekkert
alvarlegt hafi verið gert af þjóð-
inni til að binda endi á þá
óhedlavænlegu stefnu sem þó
gæti komið okkar unga lýðveldi
á kaldan klaka. Við þessu er
ekki nema eitt að gera: Verð-
lagið á öllu innanlands verður að
lækka og kaup og kjör allra
stétta þjóðfélagsins og færast
eitthvað til samræmis við það,
sem við fáum fyrir afurðir okkar
á hverjum tíma. Þetta verður
auðvitað ekki gert í einu vet-
fangi en stig af stigi, þar til við
höfum náð því marki að búa
við skynsamlegt verðlag og menn
fara að venjast því.
Verðstöðvunarlögin virðast
vera fyrsta alvarlega sporið í
þessa átt en þó hvergi nærri
nægjanleg til svo mikils sem hér
þarf með. — Þá er það augljóst
mál að sjómönnum okkar ber að
borga það allra hæsta kaup, sem
borgað er, bæði sökum þess að
þeir vinna, þjóðhagslega séð,
lang þýðingarmesta verkið með
öflun gjaldeyris þjóðarinnar og
jafnframt það erfiðasta og hættu-
legasta verk, sem unnið er með
þjóðinni. Þá ætti að banna með
lögum öðrum atvinnugreinum
t. d. . byggingariðnaðinum að
borga hærra kaup en útvegur-
inn er fær um að greiða, þar
sem það er þjóðhagslega rangt
að leyfa slíkt og þarf það ekki
nánari skýringar við. Þá væri
það einnig mikil bót, að vinnu-
löggjöfinni yrði breytt til meira
hagræðis fyrir atvinnulíf þjóð-
arinnar en nú er. T. d. með því
að semja til lengri tíma og skapa
vinnufrið og semja ávallt áður
en hin árstíðabundna framleiðsla
okkar hefst, svo komast mætti
hjá verkföllum og verkbönnum
um framleiðslutímann og öllu
því fjárhagstjóni, sem ávallt
leiðir af slíku. — Það virðist ekki
fjarstæða að ætla það, að með
skynsamlegu verðlagi í landinu,
sem ávallt miðaðist við það, sem
við fáum fyrir afurðir okkar,
vaxandi vinnufriði og hagnýtum
skipakosti mætti rétta við hina
íslenzku togaraútgerð til bless-
unar fyrir land og lýð. En þing,
ríkisstjórn og útvegsmenn sjálfir
sjá ef til vill aðrar leiðir og þá
ber að hafa það, sem réttara
reynist.
Auðnuleysið mesta
Siðari heimsstyrjöldin, og þá
einkum hin agalausu eftirköst
hennar, hafa á ýmsan hátt leik-
ið þjóð vora grátt, eins og bezt
sést á þeim vandamálum, sem
minnzt hefur verið á hér að
framan. Og þó er hryggilegasta
vandamálið í þessu sambandi
máske útstreymi íslenzkra
kvenna til framandi landa og þá
einkum til Bandaríkja Norður-
Ameríku og til Englands, sem
átt hefur sér stað allt frá styrj-
aldarbyrjun og fram á þennan
dag. Skipta þær sennilega mörg-
um tugum, ef ekki meira, þær
ungu íslenzku stúlkur, sem þann-
ig hafa yfirgefið ættjörð sína og
horfið í móðuhaf milljónanna
með þessum þjóðum og eru al-
gerlega glataðar landi sínu og
þjóð. Er þetta því hryggilegra
sem þeirra 'eigin íslenzka þjóð
hefur yfirdrifin verkefni að
bjóða þeim, svo að segja á öll-
um sviðum þjóðlífsins, og býður
þeim betri lífskjör en þær yfir-
leitt eiga kost á með hinum er-
lendu þjóðum, sem þær kjósa
sér að starfsvettvangi. Og hver
er þá orsök þess að þær fara?
Mestu mun þar um, án efa, ráða
hégómagirnd og ævintýralöngun
ásamt draum um einhverja sælu-
paradís í Bandaríkjunum eða
Englandi eða öðrum löndum, sem
þær lenda 'í. Oft fer þetta öðru-
vísí. En föðurland okkar, ís-
land, verður mörgum efnilegum
börnum sínum fátækara, sem
það má þó svo illa við að missa
í mannfæðinni frá hinum mörgu
og miklu verkefnum, sem það
hefur að vinna.
íslenzkir foreldrar, sem sum-
ir hverjir að minnsta kosti láta
sér þetta vel lynda, ættu að
minnast hinna skáldlegu orða
Einar Benediktssonar í fána-
kvæðinu hans fagra. Hann segir:
„Hvert þess barn, sem ljósið lítur
lífgar vonir, sem þú átt.“ Það
er ekki að lífga framtíðarvonir
þjóðar sinnar að láta sér það
lynda, að börn sín hverfi til
framandi milljónaþjóða, til þess
eins að ala þeim fallbyssufæðu,
í stað þess að vinna hinum nýja
degi hins heiða og bjarta og trú-
fasta íslenzka föðurlands okkar
og þjóðar, sem við skuldum allt.
— Vonandi verður bundinn endi
á þessa óheilla þróun. ísland má
ekkert barna sinna missa.
íbúð til leigu
Til leigu 4ra herb. íbúð í „Heimunum“, strax eða frá 1. júní. Tilboð sendist Morgunbl. fyrir 15. maí,
merkt: „915.“
Nýjar sendingar
Sumarkápur
sumardragtir
sumarkjólar
Tíxkuverzlunin
(ýuÁnín
Rauðarárstíg 1.
Sími 15077.
Aprfl 1967.
Sigurður Guðjónsson.
ÍTALSKA SÝNINGIN
LA LINEA ITALIANA
Brúðarkjólaefni.
Samkvæmisk j ólaef ni.
Dragtir, glitofin efni.
Skoðið gluggasýninguna Laugavegi 11.
Laugav. 11. — Háaleitisbraut 60,
Strandgötu 9 — Skólavörðustíg 19.