Morgunblaðið - 11.10.1967, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 11. OKT. 1967
3
„Munum sakna Loömundarfjaröar"
— segir Áslaug Stefánsdótfir, sem nú
yfirgefur Stakkahlíð eftir 18 ára búsetu
SÍÐASTA fjölskyldan er nú
að yfirgefa Loðmundarfjörð
og aðeins einn maður mun
öysgja fjörðinn í vetur. Mbl.
talaði í fyrradag við Aslaugu
Stefánsdóttur, sem nú flytur
frá Loðmundarfirði ásamt
fjölskyldu sinni og bróður eft-
ir 18 ára búsetu í Stakkahlið.
Einnig ræddi blaðið við Krist-
in Halldórsson á Sævarenda,
sem er staðráðinn í því að
þrauka veturinn af einn síns
liðs.
— Vissulega munum við
sakna Loðmundarfjarðar,
sagði Áslaug. Við höfum búi'ð
í Stakkahlíð í átján ár og ætt-
fólk mitt hafði byggt jörðina
óslitið frá árinu 1840. Það er
líka mjög fallegt í Loðmundar
firði og því eðlilegt, að margt
leiti á hugann, þegar þaðan
er farið.
— Bjugguð þið stórt í
Stakkahlíð?
— Vi'ð höfðum um 500 fjár
Stakkahlið
(Ljósm.: Páll Jónsson).
Treysti því, að allt fari vel
á síðasta bænum / dalnum
og sjö hross. Tvær kýr höfð-
um við einnig til að mjólka
íyrir heimilið.
— Og jörðin?
— Þetta er ágæt jörð. 1
landareigninni er þessi perlu-
steinsnáma, sem alltaf er ver-
ið að tala um að nýta, hvað
sem verður. Þá er þarna lika
æðarvarp, sem við höfum full
an hug á að reyna að nytja
áfram, ef mögulegt reynist.
— Þið hafið þá ekki selt
jörðina?
— Nei, hún mundi aðeins
ienda í höndunum á einhverj-
um braskaranum, sem hefði
ekkert við hana að gera. Svo
er aldrei að vita, hvað fram-
tíðin ber í skauti sér.
— Hvernig var að búa í
Loðmundarfirði?
— Það er alltaf errfitt að
búa í fámennri sveit. Aðal-
ástæðan fyrir brottflutningi
okkar eru börnin. Þau verða
að komast í skóla. Þrjú þeirra
eru yfir fermingu og svo eru
tveir drengir, sem eru fimm
og sjö ára. Annars leið okkur
alltaf vel í Stakkahlíð. Sam-
göngur eru erfiðar og mest
treyst á sjóinn í þeim efnum,
en það brimar oft hressilega
í Loðmundarfirði. Nú raf-
magn og síma höfðum við en
þrátt fyrir öll þægindi er ein-
angrunin þungbær, sérstak-
lega þegar börnin vaxa úr
grasi.
— Hvað tekur nú við hjá
ykkur?
— Ætli við flytjum ekki til
Seyðisfjarðar. Þar komast
börnin í skóla og svo er Loð-
mundarfjör’ðurinn ekki langt
undan, þegar hugann fýsir á
fornar slóðir.
— segir Kristinn Halldórsson, sem
einn síns liðs œtlar oð byggja
Loðmundarfjörð í vetur
Kristinn Halldórsson var
léttur í máli, þegar Mbl. ræddi
við hann í fyrradag.
— Eg treysti á Guð og lukk
una, sagði Kristinn og ég er
bjartsýnn á veturinn. En ef
enginn kemur í Loðmundar-
fjörðinn að vori, býst ég við
að fara héðan. Það er útilok-
að fyrir einn mann að búa í
svo afskekktu byggðarlagi.
— En þú ætlar að þrauka
af í vetur?
— Ég verð með 160 ær og
einn hest. Mjólkina vei'ð ég að
sækja til Seyðisfjarðar.
— Hefur þú búið lengi að
Sævarenda?
—Ég fluttist hingað frá
Sevðisfirði fyrir röskum þrem
ur árum, en þar er ég fæddur
og uppalinn.
— Er snjóþungt í Loðmund
arfirði?
— Ekki svo mjög hérna
sunnan við ána, þar sem ég
er.
— En samgöngurnar?
— Ég byggði nú brú á ána
fyrir nokkru. Brúin er 32
metra löng úr rekavið. Á sl.
vori fékk ég mér vélknúinn
snjósleða, dásamlegt farar-
tæki. Ég er um klukkutíma að
komast til Seyðisfjarðar á hon
um. Svo hef ég hra'ðbát líka.
Ég er bjartsýnn á veturinn og
trúi því, að allt fari vel hérna
á síðasta bænum í dalnum.
Úr Loðmundarfirði
STAKSTEINAR
Skiptast í tvö horn
MIKIÐ hefur, að vonum, verið
rætt og ritað um bók Svetlönu
Stalínsdóttur, „Tuttugu bréf til
vinar“ og skiptast dómar manna
mjög í tvö horn. Annars vegar
er það sjónarmið, sem sett hefur
verið fram m.a. hér í Mbl., en
einnig í fjölmörgum blöðum hins
vestræna heims og af þekktum
ritdómurum, að bókin sé mjög
merkileg heimild um stjórnar-
hætti í Sovétríkjunum fyrstu
áratugina eftir byltinguna, hún
leiði skýrlega í ljós, að Stalín
var ekki „óhapp“, sem ill örlög
bjuggu þessari fyrstu tilraun
kommúnismans, heldur sé kerfið
rangt í grundvallaratriðum. Það
er og athyglisvert, að Svetlana
sjálf tók algjörlega af skarið
um þetta atriði á blaðamanna-
fundi í New York skömmu eftir
að bókin kom út og er það vitn-
isburður, sem vissulega verður
að taka tillit til. Hins vegar er
svo augljóst af skrifum um bók
Svetlönu, að fjölmargir þeir,
sem um hana hafa ritað, geta
alls ekki sætt sig við þá stað-
reynd, að Stalin sjálfur verði
litinn öðrum augum en áður eftir
útkomu þessarar bókar. í aug-
um þessara manna er Stalín og
verður óargardýr en ekki
mennskur maður. Athyglisvert
er, að nafnlaus grein í „Times
Literary Supplement“ byggir
dóm sinn um bókina sérstaklega
á afstöðu Svetlönu til Beria, en
eins og bent var á í grein, sem
birtist hér í blaðinu daginn áð-
ur en bókin kom út, er lýsing
Svetlönu á sambandi Stalins og
Bería veikasti blettur bókarinn-
ar. |
Stalín og kerfið
Um áratugaskeið var Stalín
ímynd og tákn alls þess versta,
sem gerðist í Sovétrikjunum í
stjórnartíð hans. Þess vegna er
í sjálfu sér ekki undarlegt, þótt
margir eigi erfitt með að sætta
sig við að líta á Stalín, sem fórn-
ardýr Kerfisins. Á blaðamanna-
fundinum í New York upplýsti
Svetlana, að Mikoyan hefði
sýnt sér afrit af hinni frægu
ræðu Krúsjoffs á 20. þingi
kommúnistaflokksins, þar sem í
fyrsta skipti var af ráðamönnum
Sovétríkjanna flett ofan af þeim
glæpum, sem framdir voru í
Sovétríkjunum í stjórnartið
Stalíns og raunar voru á vitorði
þeirra, sem trúa vildu á Vestur-
löndum, en kommúnistar sögðu
jafnan að væri „auðvaldslýgi".
Svetlana kveðst hafa sagt við
Mikoyan að því miður gæti hún
ekki betur séð en allt væri það
rétt, sem í ræðunni var sagt.
Þessi ummæli Svetlönu hljóta að
auka mjög sannleiksgildi lýsing-
ar hennar á föður sinum og gera
að engu ummæli íslenzks komm-
únista fyrir nokkru þess efnis að
Svetlana væri af skiljanlegum
ástæðum að „rétta við mannorð
föður síns“. Bæði bókin og um-
mæli Svetlönu benda tvímæla-
laust til þess, að hún taki mjög
hlutlæga afstöðu til föður síns
og atburðanna í stjórnartíð
hans.
Var Togliatti
„einfaldur í sálinni"?
Austri sagði fyrir nokkrum
dögum að þeir menn væru „ein-
faldir í sálinni“ sem tryðu því
að Kerfið bæri meginábyrgð á
þeim glæpum, sem framdir voru
í stjórnartíð Stalins. í grein, sem
liinn þekkti Rússlandssérfræð-
ingur Crankshaw ritaði í „Ob-
server" fyrir nokkru segir hann
m.a.: „Það var italskur kommún-
isti, Palmíro Togliatti, sem lýsti
þvi yfir, að eitthvað hlyti að
vera bogið við kerfi sem leyfði
Stalín, Bería og öllum hinum
að blómstra. Hann bað Krúsjoff
að hætta að búa til fórnardýr og
koma Kcrfinu í lag. Hann bað
árangurslaust". Var Togliatti
einfaldur i sálinni, Magnús?